SPATIAL AND TEMPORAL VARIATIONS OF SELECTED RESPIRATORY DISEASES IN RELATİON TO AİR POLLUTİON IN ZONGULDAK

Yıl 2012, Cilt: 15 Sayı: 27, 3 - 18, 01.06.2012

Şermin Tağıl Serpil Menteşe

Öz

In this study, spatial and temporal patterns of the number of hospital admissions because of respiratory diseases, in relation to air pollution in Zonguldak in Turkey was investigated. For this purpose, hospital admissions data for asthma, bronchitis, chronic obstructive pulmonary disease COPD and the upper respiratory tract infection URI , and data for sulphur dioxide SO2 and particulate matter PM10 , for the period 2006-2009 were used. The results suggest that statistically significant positive correlation has between the number of admissions for each diseases, except URI, and SO2 and PM10 concentrations. However, it was found that SO has higher significant positive association with admissions than PM. Clustering was measured using Global Moran’s I, Geary’s Ratio and Global Getis-Ord G Statistics at the global level. None of the neighborhoods exhibit statistically significant evidence of global clustering. On the contrary, they are scattered randomly on the study area. This global result suggests that the built urban environment has little or no effect on the likelihood of finding hospitalization. Anselin Local Moran I and Local GetisOrd Gi* statistics are used to evaluate the existence of local clustering not evident within the global neighborhood patterns. The local spatial autocorrelation statistics identified limited clustering in the distribution of admissions. And also, hospital admission clusters of high values or ‘hot spots’ and hospital admission clusters of low values or “cold spots” were identified and mapped. Overall, this study suggests that the application of spatial analysis and GIS method can provide better estimates of exposure to air pollution, and therefore a stronger association between people’s respiratory health and air pollution can be put forward

Anahtar Kelimeler

Air Pollution PM10-SO2 , Hospital admissions, Respiratory Diseases, Spatial autocorrelation, Zonguldak

ZONGULDAK’TA HAVA KİRLİLİĞİ PM10 & SO2 İLE İLİŞKİLİ OLARAK SEÇİLMİŞ SOLUNUM YOLU HASTALIKLARININ ZAMANSAL VE MEKÂNSAL DEĞİŞİMİ

Öz

Bu çalışmada, Zonguldak’ta hava kirliliği ile ilişkili olarak solunum yolu hastalıkları şikâyetiyle hastaneye olan başvuruların zamansal ve mekânsal paternini araştırılmıştır. Bu amaçla, 2006-2009 dönemine ait astım, bronşit, kronik obstrüktif akciğer hastalığı KOAH ve üst solunum yolu enfeksiyonu ÜSYE şikâyetiyle hastaneye olan başvurular ve hava kirleticilerinden kükürt dioksit SO ve partiküler madde PM ile ilgili veriler incelenmiştir. PM ve SO konsantrasyonu ile ÜSYE dışındaki hastalıklar arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif bir korelasyon olduğu gözlenmiştir. Ancak, SO ile hastane başvuruları arasında, PM dan daha yüksek anlamlı pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Küresel düzeyde hastalıkların kümelenmesi, Küresel Moran I, Geary Oranı ve Küresel Getis-Ord G istatistikleri kullanılarak hesaplanmıştır. Küresel kümelenme hiçbir mahallede istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Aksine, hastane başvuruları çalışma alanına rastgele dağılmıştır. Bu küresel sonuç, kentsel çevrenin hastaneye başvurular üzerinde çok az veya hiç etkili olmadığını göstermektedir. Anselin Lokal Moran I ve Lokal Getis-Ord Gi* istatistikleri küresel desende belli olmayan yerel kümelenmenin olup olmadığını gösterebilmek için kullanılmıştır. Yerel mekânsal otokorelasyon istatistikleri ile hastalıkların mekânsal dağılımında istatistikî olarak anlamlı sınırlı bir kümelenme belirlenmiştir. Ayrıca, yüksek değerlerden oluşan hastane başvurularının sıcak noktalar ve düşük değerlerden oluşan hastane başvurularının soğuk noktalar olduğu alanlar belirlendi ve haritalandı. Genel olarak, bu çalışma, mekânsal analiz ve Coğrafi Bilgi Sistemleri CBS uygulamalarıyla hava kirliliğine maruz kalmanın daha iyi tahmin edilebileceğini; insanların solunum sağlığı ile hava kirliliği arasındaki ilişkinin daha güçlü bir şekilde ortaya konulabildiğini göstermektedir

Anahtar Kelimeler

Hastane başvuruları, Hava kirliliği PM-SO, Solunum sistemi hastalıkları, Mekânsal otokorelasyon, Zonguldak

Kaynakça

• Babin, S., Burkom. H., Holtry, R., Tabernero, N., Davies-Cole, J., Stokes, L., DeHaan, K., Lee, D. (2008). Medicaid Patient Asthma-related Acute Care Visits and Their Associations with Ozone and Particulates in Washington, DC, from 1994- 2005. International Journal of Environmental Health Research 18(03): 209-22.
• Bayram, H. (2005). Türkiye’de Hava Kirliliği Sorunu: Nedenleri, Alınan Önlemler ve Mevcut Durum. Toraks Dergisi 6 (2): 159-165.
• Berktaş, M.B., Bircan, A. (2003). Effects of Atmospheric Sulphur Dioxide and Particulate Matter Concentrations on Emergency Room Admissions Due to Asthma in Ankara. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 51(3): 231-238.
• Cliff, A.D., Ord, J.K. (1981). Spatial processes: Models and Applications. Pion Limited, London.
• Elliott, P., Wakefield, J.C., Best, N.G., Briggs, D.J. (2000). Spatial Epidemiology: Methods and Applications. Oxford University Press. Oxford.
• Fusco, D., Forastiere, F., Michelozzi, P., Spadea, T., Ostro, B., Arca, M., Perucci, C.A. (2001). Air Pollution and Hospital Admissions for Respiratory Conditions in Rome, Italy. Eur Respir J 17: 1143–1150.
• Gökbel, H., Uzun, K. (1995). Hava Kirliliğinin Solunum Fonksiyonlarına Etkileri. Ekoloji Çevre Dergisi 15: 4-5.
• İbret, B.Ü., Aydınözü, D. (2009). Şehirleşmede Yanlış Yer Seçiminin Hava Kirliliği Üzerine Olan Etkisine Bir Örnek: Kastamonu Şehri. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi 18: 71-88.
• İlkılıç, C., Behçet, R. (2006). Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Ve Çevre Üzerindeki Etkisi. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları 66-72.
• İnci, E. (2008). Üst Solunum Yolu Enfeksiyonlarında Semptomatik Tedavi, I.Ü. Cerrahpasa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Egitimi Etkinlikleri, Toplumdan Edinilmiş Enfeksiyonlara Pratik Yaklaşımlar, Sempozyum Dizisi No:61, Şubat 2008: 49-66.
• Jarup, L. (2004). Health and Environment İnformation Systems for Exposure and Disease Mapping, and Risk Assessment. Environmental Health Perspectives 112(9): 995–997.
• Keser, N. (2002). Kütahya’da Hava Kirliliğine Etki Eden Topoğrafik ve Klimatik Faktörler. Marmara Coğrafya Dergisi 5: 69-100.
• Koltai, P.J. (1994). Effects of Air Pollution on the Upper Respiratory Tract of Children. Otolaryngol Head. Neck Surg 111(1): 9-11.
• Lawson, A.B., Biggeri, A., Boehning, D., Lessafre, E., Viel, J., Bertollini, R. (1999). Disease Mapping and Risk Assesment for Public Health. Wiley, Chichester.
• Lee, J., Wong, D. (2000). Statistical Analysis with ArcView GIS. John Wiley & Sons, New York.
• Mayer, J.D. (1982). Relations Between Two Traditions of Medical Geography. Progress in Human Geography 6: 216-230.
• Moran, P.A.P. (1948). The İnterpretation of Statistical Maps. Journal of the Royal Statistical Society, Series B 37: 243- 251.
• Nuckols, J.R., Ward, M.H., Jarup, L. (2004). Using Geographic İnformation Systems for Exposure Assessment in Environmental Epidemiology Studies. Environmental Health Perspectives 112(9): 1007–1015.
• Nuhoğlu, N., Türkmen, M.F. (1993). Göktaş (Murgul) bakır fabrikası izabe tesisi bacalarından çıkan hava kirleticilerinin insan sağlığına etkisi, Ekoloji 7: 30-33.
• Nunes, C., Gomes, D., Matias, C., Briz, T. (2007). Tuberculosis İncidence in Portugal: Spatiotemporal Clustering. International Journal of Health Geographics 6: 30.
• Rosenberg, M.W. (1998). Medical Geography or Health Geography? Populations, peoples and places. International Journal of Population Geography 4: 211-226.
• Ord, J.K., Getis, A. (1995). Local Spatial Autocorrelation Statistics: Distributional İssues and an Application. Geographical Analysis 27: 286-306.
• Öztürk, M. (2005). Şehir İçi Bölgelerde Hava Kirliliğinin Sağlık Üzerine Etkileri. Ankara.
• Snow, J. (1855). On the Mode of Communication of Cholera. Churchill, London.
• Sridharan, S., Tunstall, H., Lawder, R., Mitchell, R. (2007). An Exploratory Spatial Data Analysis Approach to Understanding the Relationship Between Deprivation and Mortality in Scotland. Social Science & Medicine 65: 1942-1952.
• Tağıl, Ş. (2007). Balıkesir’de Hava Kirliliğinin Solunum Yolu Hastalıklarının Mekânsal Dağılışı Üzerine Etkisini Anlamada Jeo-İstatistik Teknikler. Coğrafi Bilimler Dergisi 5 (1): 37-56.
• Tecer, L.H. (2007). Prediction of SO2 and PM Concentration in Coastal Mining Area (Zonguldak) with Artificial Neural Network. Polish J. of Environ. Study 16 (4): 633-638.
• Tecer, L.H., Tomaç, N., Karaca, F., Kaplan, A., Tuncer, T., Aydın, H. (2009). The Evaluation of the Effect of Air Pollution on the Health Status of Children in Zonguldak City, Turkey. İnternational Journal of Environment and Pollution 39 (3- 4): 352-364.
• Ünsal, A., Metintaş, S., Öner, S., İnan, O.Ç. (1999). Eskişehir’de Hava Kirliliği ve Bazı Hastalıklar Nedeniyle Acil Başvuruların İncelenmesi. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 47(4): 449-455.