XVII. YÜZYILIN İLK ÇEYREĞİNDE ÜSKÜDAR’DA KÖLE TİCARETİ, KÖLELERİN TİCARETLE UĞRAŞMASI*

Yıl 2011, Cilt: 14 Sayı: 25, 204 - 217, 01.06.2011

Mustafa Akkaya

Öz

Bu araştırmada XVII. yüzyılın ilk çeyreğine ait Üsküdar Şer’iye Sicilleri’ndeki köle ve cariyelerle ilgili davalara konu olmuş kayıtlar değerlendirilerek Osmanlı Devleti’nde köle ticaretine küçük bir örnek teşkil eden Üsküdar’da köle ticareti incelenmiştir. Araştırmada, mahkeme kayıtlarına konu olan dava kayıtlarına göre köle ve cariye alım satımında dikkat edilecek hususlar, köle fiyatları, bu fiyatlara etki eden unsurlar, kölelerin özellikleri vurgulanmıştır. Ayrıca Üsküdar’da belirli bir kefalet ücretiyle ruhsatlı köle konumuna gelip, ticaret hakkı elde etmiş kölelere de yer verilmiştir. Bununla birlikte köle ticaretinin nerelerde yapıldığı, XVII. yüzyılın başlarında Üsküdar’da bir esir hanının köle ticareti yapılan yer, köle pazarı var olup olmadığı da sorgulanmıştır

Anahtar Kelimeler

Şer’iye Sicilleri, Üsküdar, Köle ticareti, Esir Hanı

In the First Quarter of XVIIth Century in Üsküdar Slave Trade; Angagements of Slaves in Trade

Öz

In this study, lawsuit records on slaves are evaluated relating Üsküdar Registers of Religious Affairs in the first quarter of XVIIth Century, and slave trade in Üsküdar is examined as a small example of slave trades in the Ottoman Satate. In the study according to the lawsuit records of Kadi Courts, particular points in trading of slaves; prices of slaves; the factors affecting these prices; special features of the slaves are also emphasized. Moreover, it is included the slaves that became licensed ones by a particular bail fee and obtained the rights of trading. It is also questioned that where the slave trade is practiced; whether there is an Esir Hanı i.e. slave trading place, slave market in the beginning of XVIIth Century in Üsküdar

Anahtar Kelimeler

Kadı records, Üsküdar, Slave trade, Slave market

Kaynakça

• Akkaya, M. (2010). XVII. yüzyılın İlk Çeyreğinde Üsküdar. Gazi Üniversitesi Sosyal Bi- limler Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara.
• Altınay, A. R. (2000). Onuncu Asr-ı Hicride İstanbul Hayatı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Cevdet Zaptiye. 465.
• Ebu’s-Suud El-İmâdi. Maruzat. Süleymaniye Kütüphanesi. İzmir Bölümü. No: 782.
• Engin, N. (1998). Osmanlı Devletinde Kölelik. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fak. Vakfı Yay.
• Faroqhi, S. (2004). Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi. Halil İnalcık ve Donald Quataert (Ed.). II. Cilt. İstanbul: Eren Yay.
• Fendoğlu, H. T. (1996). İslam ve Osmanlı Hukuku’nda Kölelik ve Cariyelik, Kamu Huku- ku Açısından Mukayeseli Bir İnceleme. İstanbul.
• Mantran, R. (1991). XVI. ve XVII. yüzyılda İstanbul’da Gündelik Hayat. Çev. Mehmet Ali Kılıçbay. İstanbul: Eren Yay.
• Mantran, R. (1990). 17. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul. II. Cilt. Ankara: TTK.
• Öztürk, Y. (2000). Osmanlı Hâkimiyetinde Kefe (1475–1560). Ankara.
• Pakalın, M. Z. (1983). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. I. Cilt. MEB. İstanbul.
• Parlatır, İ. (1987). Osmanlı Sosyal Hayatında Köleliğin Kaldırılışı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. Cilt: 31. Sayı 1–2. 417–420.
• Refik, A. (1931). Hicri XI. Asırda İstanbul Hayatı (1000–1100). İstanbul.
• Sahillioğlu, H. (1979). Onbeşinci Yüzyılın Sonu Onaltıncı Yüzyılın Başında Bursa’da Kö- lelerin Sosyal Hayattaki Yerleri. ODTÜ. Gelişme Dergisi. Sayı: Özel. s: 67–138.
• Sami, Ş. (1989). Kamus-i Türkî. İstanbul.
• Sertoğlu, M.(1986). Osmanlı Tarihi Lügati. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Şen, Ö. (2007). Osmanlıda Köle Olmak. İstanbul.
• Toledano, E. R. (1994). Osmanlı Köle Ticareti (1840–1890). İstanbul.
• Üsküdar Şer’iye Sicili, Nr: 106, 107, 108, 109, 138.
• Yağcı, Z. G. (2006). 16. yüzyılda Kırım’da Köle Ticareti. Karadeniz Araştırmaları Der- gisi. Sayı:8. 12–30
• Yücel, Y. (1992). 1640 Tarihli Esar Defteri. Ankara: TTK. Yayınları.