15. YÜZYILDA MEMLÛKLARIN DOĞU AKDENİZ SİYASETİ

Yıl 2010, Cilt: 13 Sayı: 23, 140 - 151, 01.06.2010

Abdullah Mesut Ağır

Öz

Araştırmanın Temelleri: 15. yüzyılda Memlûk Türk Devleti’nin Kıbrıs ve Rodos Adalarında yuvalanan Hospitalier Şövalyeleri ve deniz korsanları ile olan mücadelesi. Araştırmanın Amacı: Bu dönemde süre gelen Memlûk-Haçlı ilişkilerini incelemek ve değerlendirmek. Veri Kaynağı: Bu dönemi konu edinen ana kaynaklar, modern araştırma eserler ve makale çalışmaları. Ana Tartışma: Memlûkların Doğu Akdeniz siyaseti hangi temellere dayanıyordu? Kıbrıs ve Rodos Adalarına niçin seferler tertip edildi? Memlûklar bu siyasetinde ne kadar başarılıydı? Sonuç: 15. yüzyılda Doğu Akdeniz’de zararlı faaliyetlerde bulunan Hospitalier’ler ve Katalan korsanların önünü almak için etkin bir siyaset takip eden Memlûklar, özellikle Sultan Barsbay zamanında Kıbrıs’a ve Sultan Çakmak devrinde de Rodos’a tertip ettirilen seferlerle Doğu Akdeniz’deki Memlûk egemenliğini kabul ettirmişlerdir

Anahtar Kelimeler

Memlûklar, Doğu Akdeniz, Barsbay, Rodos, Hospitalier

The Eastern Mediterranean Policy of the Mamlūks in the 15th Century

Öz

Base of Research: The Conflict of the Mamlūks against the Hospitalier Knights and the sea pirates in the fifteemth century, who were situated at Cyprus and Rhodoes. Purpose of Research: Examine and argue the relations between the Mamlūks and the Crusades at this term. Resources of Data: Some of the annals of the Mamlūk historians and the modern books and the article works that are concerning with this term. Main Discussion: Which bases did the East Mediterranean Policy of the Mamlūks depend on? Why were the campaigns organized against Cyprus and Rhodes? How successful was the Mamlūks at this policy? Conclusion: The Mamlūks, followed an effective policy against the Hospitaliers and the Catalan Pirates to prevent their harmful activities in the Eastern Mediternean especially by the campaigns against Cyprus at the term of Sultan Barsbay and to Rhodoes at the term of Sultan Jaqmaq, had established the Mamlūk Predominance at the Eastern Mediternean

Anahtar Kelimeler

The Mamlūks, The Eastern Mediternean, Barsbay, Rhodoes, Hospitalier

Kaynakça

• Abbé de V.(1818). The history of the knights hospitallers of St. John of Jerusalem. Dublin.
• Aktan, A.(1995). Bahrî Memlûklerden Sultan Kalavun ve hanedanı. T.T.K. Basımevi, Belleten, c.LIX, s. 605-620.
• Altan, E.(2002). Templier ve hospitalier şövalye tarikatlarının kuruluşu. Belleten, s. 245, s. 87-94.
• Âşûr, Sa‘îd.(1963). Abd el-Fettâh, Ez-Zâhir Baybars. Kahire.
• Âşûr, Sa‘îd. (1992). el-Eyyûbîyyûn vel-Memâlîk fî Mısr veş-Şam. Kahire.
• Âşûr, Sa‘îd. (1976). el-‘Asr el-Memâlîkî fî Mısr ve’ş Şâm. Kahire.
• Ayalon, D.(1989). Memlûk devletinde kölelik sistemi. (çev.: Samira Kortantamer), Tarih İncelemeleri Dergisi, c. IV, s. 221-228.
• Bosworth, C. E.(1996). Arab attacks on rhodes in the pre-Ottoman period. Journal of the Royal Asiatic Society, c.6, no:2, s. 157-164.
• Demirkent, I.(1997). Haçlı seferleri. İstanbul.
• Early, A. E.(1993). Balady women of cairo. Londra.
• Edbury, P.(1993). The Lusignan kingdom of Cyprus and its muslim neighbors. Michigan.
• Ersan, M.(2007). Selçuklular zamanında Anadolu’da Ermeniler. Ankara.
• El-‘Abâdî, Ahmed Muhtar(1976). Kıyâm devlet el-memâlîk el-Ûlâ. Beyrut .
• Fuess, A.(2001). Rotting, ships and razed harbors: The naval policy of the Mamluks. Mamlûk Studies Review Back, c.5, s. 45-71.
• Fuess, A.(2005). Was Cyprus a Mamluk protectorate? Mamluk policies toward Cyprus between 1426 and 1517. Journal of Cyprus Studies Ocak.
• Glubb, Sir J.(1963). The Empire of Arabs. Stoughton.
• Gökhan, İ.(2006). Memlûk sultanı Zâhir Seyfuddîn Çakmak döneminin salgın hastalık ve iktisadî buhranları (H. 842-857/M. 1439-1453). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, s. 341-366.
• Hitti, P.(1980). Siyasî ve kültürel islâm tarihi. (çev.: Salih Tuğ), c.II, İstanbul.
• Holt, P.M.(1991). Mamlūks, E.I., c. VI, Leiden s. 321-330.
• Housley, N.(1992). The later crusades 1274-1580: From lyons to alcazar. New York.
• Housley, N.(1995). The crusading movement 1274-1700. The Oxford Illustrated History of Crusades, nşr. S.270; New York: Jonathan Riley Smith.
• Hrbek, I.(1977). Egypt, Nubia and eastern deserts. The Cambridge History of Africa c. 1050-c.1600, nşr. Richard Gray, Cambridge. s. 10-95.
• Humphreys, S.(1998). Egypt in the world system of the later middle ages. Cambridge History of Egypt, v. 6, s. 445-462.
• İbn Abd ez-Zâhir, Muhyî ed-Dîn(1961). Teşrîf el-Eyyâm vel- ‘Usûr fî Sîret el-Melik el-Mansûr, nşr. Murad Kamil, Kahire.
• İbn Seddâd, Baypars Tarihi(1941). (çev.: Şerefüddin Yaltkaya), Ankara: T.T.K. Yayınları.
• İbn Tagriberdî, Ebû’l Mehâsîn Yusuf, en-Nucûm ez-Zâhire fî Mulûk Mısr ve Kâhire, nşr. İbrahim Ali Tarhân, c. XV, (b.y.y.).
• Irwin, R(1995). Islām and The crusaders. The Oxford Illustrated History of the Crusaders, nşr. Jonathan Riley Smith, Oxford. s. 217-260.
• Jacob de H.(2007). History of Palestine-The Last two thousand years. New York.
• Kanat, C.(1999). Memlûk Sultanı ez-Zâhir Çakmak’ın Rodos seferleri 1440- 1443-1444. Prof Dr. İsmail Aka Armağanı. S.392-406, İzmir.
• Kanat, C.(1999). Memlûkler’in Baybars zamanındaki (1360-1377) Suriye- Çukurova siyaseti ve bu siyasetin Çukurova’nın Türkleşmesindeki rolü. III. Uluslararası Çukurova Halk Kültürü Bilgi Şöleni (Sempozyumu) Bildirileri. S. 423-434, Adana.
• Kâsım ‘Abdû Kâsım- ‘Alî Seyyid ‘Alî, el-Eyyûbiyyûn vel-Memâlîk: Et-Târîh es-Siyasî vel-‘Askerî, Kahire (b.t.y.).
• Kopraman, Kazım Y.(1992). Mısır Memlûkleri (1250-1517). Doğuştan günümüze büyük İslâm tarihi. 433-543,İstanbul: Çağ Yayınları.
• Kortantamer, S.(1993). Bahrî Memlûklar’da üst yönetim mensupları ve aralarındaki ilişkiler. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Levanoni, A.(1996). Šağar ad-Durr: A Case of female Sultanate in medieval Islam. Egypt and Syria in the Fatimid, Ayyubid and Mamluk Eras V, s.209-219, Peeters.
• Luttrell, A.(1998). The Latin East. The New Cambridge Medieval History. nşr. Christopher Allmand, Rosamond McKitterick, 796-810.
• Mack, Rosamond E.(2001). Bazaar to Pizza: Islamic trade and Italian Art. Berkeley. El-Makrîzî, Takîy ed-Dîn Ahmed b. ‘Alî (1973). Kitâb es- Sulûk li-Ma‘rifet Duvel el-Mulûk, nşr. Sa‘îd ‘Abd el-Fettâh ‘Âşûr, c. IV, k.3, Kahire.
• Neustadt, D.(1946). The Palague and Its affects upon the Mamlūk army. Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, no: 1, s. 67-73.
• Pryor, J.(1992). Geography, technology and war: Studies in the maritime history of the mediterrenean. Cambridge. s. 157.
• Rabie, H.(1989). Mamlūk campaigns against Rhodes (A.D. 1440-1444). The Islamic World: From Classical to Modern Times, nşr. Roger Savory, A. L. Udovitch, Princeton. s. 281-286
• Raymond, A.(2000). Cairo. (terc.: Willard Wood), Harvard.
• Richard, J.(1992). Saint Louis: Crusader King of France. Cambridge.
• Runciman, S.(1992). Haçlı Seferleri Tarihi. Cilt III. (çev.: Fikret Işıltan), Ankara: T.T.K. Yayınları.
• Sabra, A.(2006). Poverty and Charity in Medieval Islam Mamluk Egypt 1250- 1517. Cambridge Studies in Islamic Civilisation, Cambridge. Es-Sayrâfî, el-Hatîb el-Cevherî Ali b. Davud (1994). Nuzhet en-Nufûs ve’l-Ebdân fî Tevârîh ez-Zamân, nşr. Hasan Habeşî, c. IV, Kahire. Es-Sehâvî, Şemseddin Muhammed b. A’bdirrahmân, et-Tibr el-Mesbûk fî Zeyl es- Sulûk, Kahire, (b.t.y.).
• Soucek, S.(1995). Rodos. E.I., c. II, Leiden. s. 569-574.
• Şeşen, R.(1992). Eyyûbîler Devleti. Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, İstanbul: Çağ Yayınları. c. 6, s. 391-432.
• Wiet, G.( 1979). Barsbāy. E.I., c. 1, Leiden, s. 1053-1054.
• Williams, C.(2001). Islamic monuments in Cairo: The Practical guide. Kahire.
• Ziada, M.(1969). The Mamluk Sultans to 1293”, A History of the Crusaders. Ed.: Kenneth M. Setton, c. 3, Londra,. s. 784.