MERKEZ SAĞDA 27 MAYIS ve 12 EYLÜL SONRASI PARTİLEŞME

Yıl 2009, Cilt: 12 Sayı: 22, 165 - 178, 01.12.2009

Hüseyin Çavuşoğlu

Öz

Araştırmanın Temelleri: Merkez sağda 27 Mayıs ve 12 Eylül sonrası partileşme sürecinde yaşanan gelişmeler ve Adalet Partisi AP ile Anavatan Partisi’nin ANAP karşılaştırmalı analiziyle ilgili değerlendirmelerdir. Araştırmanın Amacı: 27 Mayıs sonrası kurulan AP, Yeni Türkiye Partisi YTP ile 12 Eylül sonrası kurulan ANAP, Milliyetçi Demokrasi Partisi MDP , Büyük Türkiye Partisi’nin BTP kuruluş sürecinde yaşanan gelişmeleri ve AP-ANAP arasındaki farkları ortaya koymaktır. Veri Kaynakları: Gazete, kitap, dergi taraması ve bazı milletvekilleriyle yapılan sözlü tarih çalışmalarıdır. Ana Tartışma: 27 Mayıs ve 12 Eylül sonrası siyasi parti kurma çalışmalarına izin verilmesiyle birlikte merkez sağda yer alan partilerin kuruluş süreçleri ve Demokrat Parti’den DP sonra merkez sağın temsilcisi olan AP-ANAP arasındaki farklardır. Sonuçlar: 27 Mayıs ve 12 Eylül sonrası Türk siyasetinin şekillenmesinde askerin önemli bir rolü olduğu görülmektedir. 27 Mayıs ile kıyaslandığında, 12 Eylül sonrasında askeri kesimin, siyasetin şekillenmesinde daha etkin olduğunu söyleyebiliriz. Askeri kesimin, 27 Mayıs ve 12 Eylül sonrası desteklediği partilerin başarısızlığı, siyasetten silinmeleri, Türk halkının siyasette askere destek vermediği, sıcak bakmadığı olarak değerlendirilebilir. 27 Mayıs sonrasında DP tabanının önemli bir bölümü AP’ye, 12 Eylül sonrasında AP tabanının önemli bir kısmı ANAP’a destek verdi. AP ile ANAP karşılaştırıldığında, AP’nin karma ekonomiyi ANAP’ın serbest piyasa ekonomisini savunduğu; AP, ANAP’ta muhafazakarlığın ayrı bir hizip olarak varolduğu ve ANAP’ın 4 eğilimi temsil ettiği; AP tabanının ağırlık olarak kırsal kesimden, ANAP tabanının ise şehirli kesimden oluştuğu görülmektedir

Anahtar Kelimeler

Merkez sağ, partileşme, asker, Adalet Partisi, Anavatan Partisi

Party Formation In The Centre Right After May 27 And September 12

Öz

The Basis of the Research: Developments experienced during the party formation in the centre right after May 27 and September 12 and evaluations regarding the comparative analysis of the Justice Party JP and the Motherland Party MP establish the basis of the research. The Purpose of the Research: The purpose of the research is to present developments experienced during the establishment process of The New Turkish Party NTP and The JP formed after May 27 and MP, the Nationalist Democracy Party NDP , the Great Turkish Party GTP formed after September 12 and the differences between JP and MP. Data Resources: Newspaper, book and journal searches and verbal history studies carried out with some members of the parliament. Main Discussion: The main discussion is the establishment process of the parties in the centre right when the activities to form parties were permitted after May 27 and September 12 and the differences between MP and JP, the representative of the centre right after the Democrat Party DP . Results: It is understood that the military has had an important role in formation of Turkish politics since May 27 and September 12. We can indicate that the military circle is more effective in formation of the politics after September 12 when compared with May 27. Failure of the parties supported by the military circle after May 27 and September 12 and their elimination from the politics can be assumed that Turkish people do not support or approve the military in the field of politics. After May 27 a significant part of the DP base supported JP while an important part of the JP base supported MP after September 12. When JP and MP are compared, it is seen that JP supports mixed economy while MP supports free market economy; conservatism exists in MP, JP as another faction and MP represents four trends; the base of JP predominantly consists of rural area while the base of MP is formed by the urban area

Anahtar Kelimeler

Centre right, party formation, military, the Justice Party, the Motherland Party

Kaynakça

• Ahmad, F. (1992). Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980 ). İstanbul: Hil Yayın.
• Ahmad, F. (2002). Modern Türkiye’nin Oluşumu. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Akkaş, S. (1989). Adalet Partisi ve İdeolojisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akyol, T. (1987). “ANAP ve DYP”, Tercüman, 24 Temmuz 1987, s. 10.
• Altuğ, K. (1976). 27 Mayıs’tan 12 Mart’a. İstanbul: o.b.a. Kitapları dizisi: 10.
• Arcayürek, C. (1985). Yeni Demokrasi Yeni Arayışlar 1960-1965. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Arcayürek, C. (1999). Demokrasi Dönemecinde Üç Adam. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Arzık, N. (1986). Zincirbozan Bir Yaz Boyunca. Eskişhir: Mızrak Yayınevi.
• Aykan, C. (2007). Demokratik Süreç ve Anılar (1946-2000). Ankara: Grafiker Yayıncılık.
• Bektaş, A. (1993). Demokratikleşme Sürecinde Liderler Oligarşisi CHP ve AP (1961-1980). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Bilgiç, S. (2002). Hatıralar. Boğaziçi Yayınları, 2. Baskı, Ankara.
• Bozdağ, İ. (1975). DP ve Ötekiler. İstanbul: Kervan Yayını.
• Bugünkü Türkiye (1980-1995) Türkiye Tarihi 5. (2000) Sina Akşin vd., İstanbul: Cem Yayınevi.
• Cemal, H. (1986). 12 Eylül Günlüğü Demokrasi Korkusu. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Cemal, H. (1990). Özal Hikâyesi. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Cemal, H. (1994). “Çiller’den izlenimler”. Sabah, 22 Eylül 1994, s. 31.
• Çolak, M. (1997). Yeni Türkiye Partisi 1961-1973. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü.
• Coşkun, S. (1995). Türkiye’de Politika (1920-1995). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Çavdar, T. (2000). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1950-1995). Ankara: İmge Kitabevi.
• Damyan, N. (1997). Türkiye’de 1980 Sonrasındaki Parlamenter Elitin Toplumsal Kökenleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Demirel, S. (2006). Devran 50 Yıl. (Editör: Hulusi Turgut). İstanbul: ABC Medya Ajansı.
• Demirel, T. (2004). Adalet Partisi İdeoloji ve Politika. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Demirel, T. (2005). “Adalet Partisi”. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Liberalizm. Cilt: 7, İstanbul: İletişim Yayınları. ss. 573-574.
• Doğan, Y. (1985). Dar Sokakta Siyaset (1980-1983). İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Donat, Y. (1987). Buyruklu Demokrasi (1980-1983). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Donat, Y. (1993). Demirel’in Yokluk Yılları. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Ergil, D. (1986). “DYP’nin Seçim Şansı ANAP’ın Başarısına Bağlı”. Yankı. 23-29 Haziran 1986, Sayı: 795, s. 15.
• Erol, H. (1997). Türk Siyasal Partilerinde Örgütlenme ve Liderler Oligarşisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Fincancıoğlu, Y. (2000). Süleyman Demirel: Demokraside Duraklama Yılları. İstanbul: Büke Yayıncılık.
• Gemalmaz, M. S. (1996). “12 Eylül Rejimi”, CDTA. Cilt: 14, İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 981-995.
• Güler, F. D. (1996). Türkiye’nin Yakın Siyasetinde Bir Örnek Olay “Adalet Partisi”. Ankara Üniversitesi S.B.E., (Yayınlanmış Doktora Tezi), Ankara.
• Kenan Evren’in Anıları 3-4. (1991) İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Kongar, E. (2002). 21. Yüzyılda Türkiye 2000’li Yıllarda Türkiye’nin Toplumsal Yapısı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kuru, H. (1996). Türk Siyasal Yaşamında Adalet Partisi. D.E.Ü. A.İ.İ.T.E., (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir.
• Mert, N. (2001-2002). “Türkiye’de Sağ Siyaset: Nereden Nereye”. Birikim. Aralık 2001-Ocak 2002, Sayı: 152-153, s. 138.
• Mert, N. (2002). “Türkiye’de Merkez Sağ Siyaset: Merkez Sağ Politikaların Oluşumu”. Türkiye’de Sivil Toplum ve Milliyetçilik. (Ed. Stefanos Yerasimos ve diğerleri). İstanbul: İletişim Yayınları. s. 51.
• Mert, N. (2007). Merkez Sağın Kısa Tarihi. İstanbul: Selis Kitaplar.
• “Mesut Yılmaz Anlatıyor Son On Yılın Perde Arkası”, (1994) Yazan: Yılmaz Çetiner, Milliyet, (Yazı Dizisi: 5-22 Kasım 1994), 7 Kasım 1994, s. 20.
• Öymen, Ö. (1986). Bir İhtilal Daha Var 1908-1980. İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Özkazanç, A. (1996). “Türkiye’de Yeni Sağ”. CDTA. Cilt: 15. İstanbul: İletişim Yayınları. s. 1221.
• Özder, F. (2006). 1980 Sonrasında Türkiye’de Muhafazakar Kimliğin Gelişimi ve Siyasal Partiler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ü.S.B.E.
• Özmen, A. (2005). Merkez Sağda Yeni Oluşum. İstanbul: Osmanlı Matbaası.
• Safi, İ. (2007). Türkiye’de Muhafazakar Siyaset ve Yeni Arayışlar. Ankara: Lotus Yayınevi.
• Sakallıoğlu, Ü. C. (1993). AP-Ordu İlişkileri: Bir İkilemin Anatomisi. İstanbul