MUSTAFA NECATİ BEY 1894 - 1 OCAK 1929

Yıl 2005, Cilt: 8 Sayı: 13, 165 - 188, 01.05.2005

Fuat Özer

Öz

1894 yılında İzmir'de dünyaya gelen Mustafa Necati, İstanbul Hukuk Okulunu bitirdikten sonra İzmir'e dönerek İzmir Kız Öğretmen Okulunda öğretmenlik yapmıştır. Arkadaşı Hüseyin Vâsıf Çınar ile "Şark İdadisP'ni kurmuştur. İzmir'in Yunanlılar tarafından işgali üzerine İstanbul'a kaçan Mustafa Necati Bey, İstanbul Hükümeti tarafından Balıkesir'e gönderilmiştir. 19 Eylül 1919 günü Balıkesir'e gelen Mustafa Necati Bey, görevinden istifa ederek Balıkesir'de kalmıştır. Burada, arkadaşı Hüseyin Vâsıf Beyle birlikte "İzmir'e Doğru" gazetesini çıkarmıştır. Birinci Büyük Millet Meclisine Saruhan Manisa , ikinci dönem de İzmir Mebusu olarak katılmıştır. Sivas İstiklâl Mahkemesi üyesi, Kastamonu İstiklâl Mahkemesi Başkanlığı yapmıştır. "Mübadele, İmar ve İskân Vekili" ve "Adliye Vekili" olarak büyük hizmetler gerçekleştirmiştir. Fakat onu unutulmaz kılan hizmetleri ise 20 Aralık 1925 - 01 Ocak 1929 tarihleri arasında "Maarif Vekili" olarak görev yaptığı dönemde gerçekleştirmiştir. Bu dönemde, Öğretmenlik, eğitim hizmetlerinin temeli sayılmış; nitelikli öğretmen yetiştirme konusunda önemli çalışmalar yapılmış ve en önemlisi "harf inkılâbı" bu dönemde gerçekleştirilmiştir. Yeni Türk harflerini halka öğretmek için kurulan "Millet Mektepleri"nin açıldığı 01 Ocak 1929 günü aramızdan ayrılmıştır. Bugün onun adıyla anılan "Necatibey Eğitim Fakültesi"nin temeli onun zamanında atılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Necati, izmir'e Doğru, Kastamonu İstiklâl Mahkemesi Başkanı, Maarif Vekili.

MR. MUSTAFA NECATİ 1894-1 JANUARY 1929

Öz

After graduating from istanbul Law School, Mustafa Necati, who was born in 1894 in izmir, turned back to izmir and started teaching at izmir Teacher Training School for Girls. He founded "Şark idadisi Oriental Lycee " with his friend Hüseyin Vasif Çınar. After izmir had been occupied by Greeks, he fled to istanbul and was appointed to Balıkesir by istanbul Government. Arriving in Balikesir on 19 September 1919, he resigned from his duty but stayed in Balikesir. Here he started a nevvspaper named "izmir'e Doğru" with his friend Hüseyin Vasif. He was elected a member of the First National Assembly as Saruhan Manisa deputy and of the Second as izmir deputy. He was a member of Court of Independence in Sivas and the head judge of Court of Independence in Kastamonu. He vvas in the service of the country as "Minister of Exchange, Development and Housing", and "Minister of Justice". Hovvever, he became unforgettable for his unique services vvhile he vvas the Minister of Education betvveen 20 December 1925 and 1 January 1929. in this period vvas respected teaching as the core for education services. Important efforts vvere made for training qualified teachers and, most important of ali, the Latin alphabet vvas adopted during his mission. He passed avvay on 1 January 1929, vvhen "Public Schools" vvere established to teach peopie the nevv Turkish alphabet. Today Necatibey Faculty of Education, vvhich vvas commemorated after his name, vvas founded during his period.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Necati, İzmir'e Doğru, Kastamonu Court Of Independenceı, Minister of Educationi

Kaynakça

• Adalı, Orhan, (1985), Mustafa Necati, Yeni Asır Gazetesi, 06 Ocak 1985
• Aksin, Sina, (1983), İstanbul Hükümetleri ve Millî Mücadele, İstanbul: Cem Yayınevi
• Akyüz, Yalıya, (2004), Türk Eğitim Tarihi M.ö. 1000-M.S. 2004, 9. Baskı, Ankara: Pegem Yayıncılık
• Arı, Kemal, (1991), Cumhuriyet Döneminin İlk Yıllarında Türkiye'de Mübadele, İmâr, İskân İşleri, Mtıstafa Necati Sempozyumu 9-11 Mayıs 1991 Kastamonu, Ankara: Ayyıldız Matbaası (s.44-57)
• Arıkan, Zeki, (1991), Mütârekede Mustafa Necati'nin İzmir'deki Çalışmaları, Mustafa Necati Sempozyumu 9-11 Mayıs 1991 Kastamonu, Ankara: Ayyıldız Matbaası, (s.27-35)
• Çapa, Mesut, (1991), Cumhuriyetin İlk Mübadele, İmâr ve İskân Vekili Mustafa Necati Bey, Mustafa Necati Sempozyumu 9-11 Mayıs 1991 Kastamonu, Ankara: Ayyıldız Matbaası, (s.58-70)
• Çarıklı, Hacim Muhittin, (1967), Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri ve Hacim Muhittin Çarıklılnın Kuvayı Milliye Hatıraları, Yay.Haz. (Prof. Dr. Şerafettin Turan), Ankara: Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınları
• Doğan, İsmail, (1991), Eğitimde İcraat Geleneği ve Mustafa Necati (1864- 1929) Örneği, Mustafa Necati Sempozyumu 9-11 Mayıs 1991 Kastamonu, Ankara: Ayyıldız Matbaası, (s. 108-119)
• Ergün, Mustafa, (1991), Mustafa Necati'nin Türk Eğitim Tarihindeki Yeri, Mustafa Necati Sempozyumu 9-11 Mayıs 1991 Kastamonu, Ankara: Ayyıldız Matbaası, (s. 101-107)
• Eski, Mustafa, (1990), Mustafa Necati Beyin Kastamonu'daki Çalışmaları, Ankara: Ayyıldız Matbaası
• Güleç, Fazlı, (1947), Rahmetli Necati, Kaynak Dergisi, Balıkesir Halkevi dergisi, Ocak 1947 Sayı: 168
• inan, M. Rauf, (1980), Mustafa Necati: Kişiliği, Ulusal Eğitime Bakışı, Konuşma ve Anıları, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• Mustafa Necati'nin Mezarında, Başvekil İsmet Paşanın İrat Buyurdukları Nutuk, Kaynak Dergisi, Ocak 1947, Sayı 168, s. 8
• İzmir'e Doğru Gazetesi, 8 Şubat 1920, numara 27; 18 Şubat 1336/1920, No.: 31
• Karan, Hayrettin, (1951-1953) Ege'de İstiklâl (İhtilâl) Meşalesi- İstiklâl Harbinde Atılan İlk Kurşun, Türk Dili gazetesi, 06.06.1951-13.01.1953
• Kaynak Dergisi, Ocak 1947, Sayı 168
• Necati öğretmen Okulu 1953-1954 Yıllığı, (1954), Balıkesir: Okudurlar, Şahap, (2004), Yaşayan Çınar, Meslekî Çalışına ve Yaşantılarından İzler, Anılar, Derlemeler, İzmir: Etki Matbaacılık
• Öksüzoğlu, Füsun, (2003), Cumhuriyet'in İlanından Sonra Yurtdışında Öğretmen Yetiştirme Çalışmaları, Toplumsal Tarih Dergisi, S. 109, Ocak 2003, s. 28-29
• öymen, Hıfzırrahman Reşit, (1947), Mustafa Necati'yi Anarken, Kaynak Dergisi, Ocak 1947 Sayı 168, 7-9
• Özer, Fuat, (!991), Millî MUcadele'de Balıkesir ve Mustafa Necati, Mustafa Necati Sempozyumu 9-11 Mayıs 1991 Kastamonu, Ankara: Ayyıldız Matbaası, s. 208-217
• (1998), Millî MUcadele'de Balıkesir, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü
• Safran, Mustafa, Mustafa Necati Beyin Meclis Konuşmalarından Seçmeler, Mustafa Necati Sempozyumu 9-11 Mayıs 1991 Kastamonu, Ankara: Ayyıldız Matbaası, s.30-84
• Türk Dili Gazetesi, 07 Ekim 1928, Numara 732, s.2
• Uğuıal, Hüseyin Ragıp, Mustafa Necati'nin Ecdadı ve Kimliği, Mustafa Necati Sempozyumu 9-11 Mayıs 1991 Kastamonu, Ankara: Ayyıldız Matbaası, s. 184- 188