OSMANLI İMPARATORLUĞUNDA DEMİRYOLLARININ ROLÜ

Yıl 1999, Cilt: 2 Sayı: 3, 169 - 193, 01.11.1999

Ali Kemal Gürbüz

Öz

Tarihsel olarak, azgelişmiş ülkelerde demiryollarınıri geliştirilmesi genellikle gelişmiş ülkeler: tarafından üsflenilmektedir. Bu olgu ilk bakışta demiryollarının sadece emperyalist sömürüyü kolaylaştıran bir araç olduğu izlenimini uyandırabilir. Fakat gerçekte yabancılar eliyle yapılmış ta olsa demiryollarının ülkedeki ekonomik gelişmeye hizmet edici bir fonksiyonu da bulunmaktadır. Bu yazıda Osmanlı İmparatorluğu örneği üzerinde durularak bu olgunun geçerliliği ortaya konulmakta ve emperyalist ülkelerin azgelişmiş ülkelerde demiryolu yapmasına ev sahibi ülkenin izin vermesini sâdece "teslimiyetçilik" veya "çaresizlik" ile açıklamanın yetersiz olduğu gösterilmeye çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ottoman-Empire-Railways.

THE ROLE OF RAILWAYS IN THE OTTOMAN EMPIRE

Öz

As a historical reality, constitution of railways in the underdeveloped countries has been undertook by developed countries. At first glance, this fact may indicate that the railways are means of imperialist exploitation. But, although the railways hâs been constituted by developed' countries, railways has a role that is to advance the economy too. In this article, by means of to analyse Ottoman Empire as a sample, the valid of this proposition is demonstrated and it is indicated that, to permit by host country for to constitution of railways can not simply considered as helplessness or devotion of the host country

Anahtar Kelimeler

Ottoman-Empire-Railways

Kaynakça

• ABDÜLHAMIT. Siyasi Hatıratım. Beşinci Baskı. Dergâh Yayınları. İstanbul, 1987.
• BOZDEMİR, Mevlût. Türk Ordusunun Tarihsel Kaynaklan. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayım. Ankara, 1982.
• EARLE, Edward Mead. Bağdat Demiryolu Savaşı. Çev. Kasım Yargıcı. Birinci Baskı. Milliyet Yayınlan. Nisan 1972. s. 157.
• ELDEM, Vedat. Osmanlı İmparatorluğu'nun İktisadı Şartları Hakkında Bir Tetkik. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınlan. Ankara. 1970.
• ENGELS, Friedrich. Anti Dühring. Sol Yayınlan.
• KEPENEK, Yakup. Türkiye Ekonomisi. Savaş Yayınlan. Ankara, 1984.
• KURDAKUL, Necdet. Osmanlı İmparatorluğu'ndan Ortadoğu'ya Belgelerle Şark Meselesi. Dergâh Yayınlan. İstanbul, 1976.
• KURMUŞ, Orhan. Emperyalizmin Türkiye'ye Girişi. Savaş Yayınlan. Ankara, 1982.
• NEBİOĞLU, Osman. Bir İmparatorluğun Çöküşü ve Kapitülasyonlar. Tisa Matbaası. Ankara, 1986.
• ÖZYÜKSEL, Murat. Osmanlı-Alman İlişkilerinin Gelişim Sürecinde Anadolu ve Bağdat Demiryollan. Arba Yayınlan. İstanbul, 1988.
• RATHMANN, Lothar. Alman Emperyalizminin Türkiye'ye Girişi. Gözlem Yayınlan. İstanbul, 1976.
• RENOUVIN, Pierre. Birinci Dünya Savası. 1914*1918. Çev. Adnan Cemgil. Altın Kitaplar Yayınevi. 1982.
• SENCER, Muzaffer. Osmanlı Toplum Yapısı. May Yayınlan AŞ.. İstanbul, 1982.
• SHAW, Stanford ve Ezel Kural Shaw. Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye. İkinci CiltE Yayınlan. İstanbul, 1983.
• TABAKOĞLU, Ahmet. Gerileme Dönemine Girerken Osmanlı Maliyesi. Dergâh Yayınlan. İstanbul, 1985.
• T.R.T. Kurumu arşivleri.
• 1. ULUSAL Demiryolu Kongresi. Ankara 9-10-11 Ocak 1979. Hacettepe Vakıflan Meteksan Baskı İşletmesi. 1979.
• YENİAY, İ.Hakkı. Osmanlı Borçlan Tarihi. İstanbul Üniversitesi Yavınlan. İstanbul, 1964.
• YERASİMOS, Stefanos. Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye. Üçüncü Baskı. Gözlem Yayınlan. İstanbul, 1980.