A Public Shackles in the History of Turkish Insurance: Analysis of the Reinsurance Monopoly

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 44, 1001 - 1039, 31.12.2020

Ebubekir Ayan

https://doi.org/10.31795/baunsobed.672885

Cited By: 1

Öz

The reinsurance monopoly which is founded in 1929 has a critical importance for Turkey in terms of Turkish insurance history and the development of capital markets. The strong effects of the reinsurance monopoly on the Turkish insurance sector, makes this subject academically valuable. In this study, the establishment process and the first activity period of the monopoly corporation is analyzed in terms of legal infrastructure, partnership structure and company policies. The findings show that the monopoly company was established in line with the self-interests of a particular group and especially in the first activity period, company policies are formed in accordance with the interests of this certain group. As of the first monopoly period, instead of operating in accordance with the main purposes and contributing to the sector, the reinsurance monopoly limited the development of the Turkish insurance sector.

Anahtar Kelimeler

Insurance, Reinsurance Monopoly, Milli Re

TÜRKİYE SİGORTACILIK TARİHİNDE KAMUSAL BİR PRANGA: REASÜRANS TEKELİNİN ELEŞTİREL ANALİZİ

Öz

1929 yılında uygulamaya konulan reasürans tekeli, Türkiye sigortacılık tarihi ve sermaye piyasalarının gelişimi açısından kritik bir önem taşımakta olup, uygulamanın Türkiye sigortacılık sektöründe bıraktığı derin izler konuyu akademik açıdan da değerli kılmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’de uzun yıllar boyunca faaliyette bulunan Millî Reasürans tekelinin kuruluş süreci ve ilk faaliyet dönemi, şirketin kanuni altyapısı, ortaklık yapısı ve temel işletme politikaları ekseninde analiz edilmektedir. Ulaşılan bulgular, şirketin dar bir çevrenin çıkar ilişkileri zemininde tesis edildiğini ve özellikle ilk tekel dönemi itibarıyla şirket politikalarının kuruluş amaçlarına ve Türkiye sigortacılığına katkı sağlamak yerine, bu temel hedeflerin aksine sonuçlar doğuracak şekilde şirketle menfaat ilişkisi olan sınırlı bir zümrenin çıkarları doğrultusunda oluşturulduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Sigortacılık, Reasürans Tekeli, Milli Reasürans

Kaynakça

• IV. Sigorta Semineri (1978). Sigorta Endüstrisinin Türk Ekonomisindeki Yeri: 15-16 Mayıs 1978, Ankara: Sigorta Hukuku Türk Derneği.
• Akalın, B. (1998). Dünya Reasürans Piyasalarındaki Gelişmeler ve Türkiye’de Reasürans Tekeli Uygulaması, Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Akat, İ. (1965). Türkiyede Teknik ve Ekonomik Veçheleri ile Reasürans, İzmir: İzmir Ticaret Odası Neşriyatı.
• Alanya, Ç. (2002). Sektörel Durum ve Mevcut sorunlar, Türkiye’de Sigortacılık Sektörünün Sorunları ve Yeni Açılımlar Paneli: 12 Ekim 2001, İstanbul Ticaret Odası, İstanbul, (19-23).
• Arseven, H. (1967). Sigortanın Tarihçesi ve Geri Kalmışlığımızın Sebepleri, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Prof. Dr. Sabri Ülgener’e Armağan, C:43, (415-431).
• Atasagun, E. (1978). Türkiye’de Sigortacılığın Gerçek Yönü, İstanbul: Güryay Matbaacılık.
• Atay, F.R. (30 Ocak 1954). Bu Kötü Hatıradan Kurtulalım, Dünya Gazetesi, s.1.
• Atay, F.R. (7 Nisan 1954). Bu Tasfiye Niçin Gecikiyor!, Dünya Gazetesi, s.1.
• Atay, F.R. (1958). Çankaya, İkinci Cilt, Dünya Yayınları.
• Avcıoğlu, D. (2013). Türkiye’nin Düzeni (Dün-Bugün-Yarın), İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi
• Baran, T. F. (1982). Sigorta ve Reasüransa Bir Yaklaşım, Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• Baydar, V. (1965). Türkiye’de Reasürans İnhisarı, İstanbul: İstanbul Matbaası.
• Ekener, H. (1974), Türkiye’de Mükerrer Sigorta Sorunu ve Bütün Vesaiki ile Reasürans İnhisarı Davası, İstanbul: Kaya Basımevi.
• Elveren, A. H. (1996). Evolution of the Turkish Insurance Sector And the ReInsurance Monopoly, Ankara: Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü.
• Ererdi, H. C. (1983). Reasürans, İstanbul: Erkent Ofset.
• Ererdi, H. C. (1998). Sigortacılığımızın Tarihi, İstanbul: Commercial Union.
• İstanbul Ekspres Gazetesi. (16 Şubat 1954) , Türkiye’de Reasürans Muameleleri Üzerinde Mütalâa, s.4,7.
• Kocataşkın, I. (1990). Dünya’da ve Türkiye’de Sigorta ve Reasürans Tarihçesine Kısa Bir Bakış, İstanbul: Lebib Yalkın Yayımları.
• Koraltürk, M. (2011). Erken Cumhuriyet Döneminde Ekonominin Türkleştirilmesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Millî Reasürans T.A.Ş. Esas Mukavelenamesi (1958). İstanbul: Kâğıt ve Basım İşleri A.Ş.
• Millî Reasürans T.A.Ş. İdare Meclisi Raporu (1934). Altıncı Hesap Senesi.
• Millî Reasürans T.A.Ş. İdare Meclisi Raporu (1935). Yedinci Hesab Senesi.
• Millî Reasürans T.A.Ş. İdare Meclisi Raporu (1938). Onuncu Hesap Senesi.
• Moralı, N. (1976). Mütarekede İzmir: Önceleri ve Sonraları, İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Müezzinoğlu, E. (2017). 1921-1925 Yılları Arasında Ahmet Şükrü Bey’ı̇n Kocaelı̇’dekı̇ Faalı̇yetlerı̇, Uluslararası Çoban Mustafa Paşa ve Kocaeli Tarihi-Kültürü Sempozyumu: Mart 2017, Kocaeli, (1175-1183).
• Neyzi, A. H. (2005). Benim Sigortacılarım - 1, İstanbul: Cem Yayınevi.
• Nomer, C. Yunak, H. (1998). Reasürans, İstanbul: Ceyma Matbaacılık.
• Nomer, C. (1984). Türkiye’de Reasürans Tekeli, Sigorta Hukuku Dergisi, Cilt: II, Sayı:1-2’den ayrı basım, Ankara: Olgaç Matbaası.
• Onat, S. (1974). Türkiye’de Reasürans Tekeli, T.C. Ticaret Bakanlığı Sigorta Murakabe Kurulu Yayınları, İstanbul: Toker Matbaası.
• Özger, Y. (2018). “Geç Osmanlı Döneminde Kurulan Bir Sosyal Güvenlik Şirketi: İttihâd-ı Millî Sigorta”, Tarih Okulu Dergisi, Yıl:11, Sayı: XXXVII-2, Aralık 2018, (656-680).
• Pfeiffer, C. (1992). Reasüransa Giriş, İstanbul: Kölniche Rückversicherung & Destek Reasürans.
• Resmî Gazete, (19 Mart 1929), Sayı:1145. (2 Nisan 1929), Sayı:1157. (13 Temmuz 1929), Sayı: 1240. (1 Nisan 1978), Sayı:16246. (28 Aralık 1979), Sayı:16853. (16 Ekim 1991), Sayı:21023. (30 Aralık 2001), Sayı:2001/3480 (Mükerrer).
• Sergici, E. (2001). Türklerin Tarihi ve Sigortacılık, İstanbul: EGS Sigorta Yayınları.
• Sertel, V. (1944). Millî Bir Sigorta Şirketimiz: İttihadı Millî Türk Sigorta Şirketi, İktisadi Yürüyüş, 112. Sayının İlavesi, Sigorta Özel Sayısı, 30 Ağustos 1944, (66-67).
• Sigorta Rehberi (1942). İstanbul: Kâğıt ve Basım İşleri A.Ş.
• TBMM Zabıt Ceridesi (25.06.1927). Devre:2, İçtima:4, Cilt:33, 82. İnikat.
• Toprak, Z. (2010). Geçmişten Geleceğe Anadolu Sigorta, İstanbul: Anadolu Sigorta Yayını.
• Toprak, Z. (2009). Ulusal’dan Küresel’e Millî Reasürans T.A.Ş. ve Türkiye’de Reasüransın Evrimi, İstanbul: Tarih Vakfı & Milli Reasürans.
• Tuncer, S. (1983). Türkiye’de Sigortacılığın Gelişmesini Önleyen Amiller, Türkiye’de Sigorta Kesiminin Ekonomik Gücü ve Gelişmesi Paneli, İstanbul, (31-55).
• Türk Ekonomisi Dergisi (Eylül 1953), Millî Reasürans Şirketinin Kuruluş ve Faaliyeti, Yıl:11, Sayı:123, (268-272).
• Ulutekin, H. (1986). Türkiye’de Sigortacılığın Gelişimi ve Geliştirme İmkânları, Türk Sigortacılığının Geliştirilmesi Semineri: 22 Eylül 1986, İstanbul Ticaret Odası, (15-34).
• Uras, G. (1978). “Kalkınma Planları ve Yıllık Programlarda Gönüllü Sigorta Sistemi”, IV. Sigorta Semineri: Sigorta Endüstrisinin Türk Ekonomisindeki Yeri: 15-16 Mayıs 1978, Ankara, (119-123).
• Uras, G. (1969). Mükerrer Sigorta (Reasürans) İnhisarı Sorunu, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı.
• Uras, G. (1966). Türkiye’de Sigorta Sorunu, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı.
• Yazıcı, B. (1992). Benden Bu Kadar, İstanbul: Halk Reasürans A.Ş.
• Yazıcı, B. (11 Şubat 1990). Pazar Sohbeti: Türkiye Sigortacılıkta Dünyanın En Geri Ülkesi, Sabah Gazetesi, s.7,17.
• Yazıcı, B. (1990a). Sigortacı Olarak Bilinmeyen Rabbani Tunaman?, Sigorta Dünyası, Ocak-Şubat, Sayı:360, Yıl:31, (10-13).
• Yazıcı, B. (1990b). Sigortacılığımızın Öyküsü: Bu Gecikme Neden?, Sigorta Dünyası, Ekim, Sayı:368, Yıl:31, (36-37).
• Yazıcı, B. (1990c). Sigortacılığımızın Öyküsü: Bu Gecikme Neden?, Sigorta Dünyası, Kasım, Sayı:369, Yıl:32, (28-30).
• Yazıcı, B. (1990d). Sigortacılığımızın Öyküsü: İnsan Olarak, Bilinmeyen Rabbani Tunaman, Sigorta Dünyası, Mart, Sayı:361, Yıl:31, (14-16).
• Yazıcı, B. (1990e). Sigortacılığımızın Öyküsü: Reasürans, Sigorta Dünyası, Eylül, Sayı:367, Yıl:31, (28-29).
• Yenel, H. M. (1953). Sigorta Endüstrimize Ait Etüdler, İstanbul: İstanbul Matbaacılık.
• Yıldız, B. (2015). Sigortacılığın Duayeni David Kohen: Sigortacı Bir Ailenin Beş Nesillik Serüveni, İstanbul: Literatür Yayınları.
• 865 Sayılı Ticaret Kanunu, 29.5.1926.
• 1149 Sayılı Sigorta Şirketlerinin Teftiş ve Murakabesi Hakkındaki Kanun, 26.6.1927.
• 1173 Sayılı Sigorta Şirketlerinin Teftiş ve Murakabesi Hakkındaki Kanuna Müzeyyel Kanun, 26.6.1927.
• 1160 Sayılı Mükerrer Sigorta Hakkında Kanun, 25.6.1927.
• 7397 Sayılı Sigorta Şirketlerinin Murakabesi Hakkında Kanun, 21.12.1959.