OSMANLI ÇELTİK ÜRETİM SAHASI OLARAK KONRAPA YA DA “OSMANLI SARAYININ NADİDESİ KONURALP PİRİNCİ”

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 44, 1253 - 1268, 31.12.2020

Kenan Ziya Taş

https://doi.org/10.31795/baunsobed.799608

Cited By: 2

Öz

Konrapa XVI. yüzyılda Osmanlı idarî yapısı içinde Anadolu eyâleti veya beylerbeyliğine bağlı bir sancak (livâ) merkezi olan Bolu’nun, on altı nahiyesinden biridir. Henüz tarihî kaynaklar itibarıyla kesin ve açık bir şekilde ispatlanamasa da, nahiyenin adının burada türbesi bulunan ve yörenin fethini gerçekleştiren Konur Alp'tan geldiği açıktır. Konrapa merkezinin, Tahrir Defterlerindeki ifadeyle Nefs-i Konrapa'nın bir diğer adı da Üskübü'dür.
Tahıl grubu içinde yer alan pirinç, mutlak olarak büyüme devresi esnasında çok suya ihtiyaç duyduğundan, ancak coğrafî bölgelerin vadi tabanları içinde yetişme zemini bulmaktadır. Sancak dâhilinde bu şartları taşıyan en müsait bölge olan Konrapa nahiyesinde, pirinç ziraatinin yoğunlaştığı görülmektedir. Konrapa’nın o devirde çeltik üretimi yapılan Anadolu'nun büyük merkezlerinden biri olduğu da anlaşılmaktadır. Sancaktaki çeltik ziraatinin önemi, kanunnâmeye hususi bir madde eklenmesini gerektirmiştir. Konrapa'daki kadar büyük olmasa da Kıbrus ve Yedidivan nahiyelerinde de çeltik ziraati mühim bir yer tuttuğu gibi bu çeltik sahaları padişah hassı olarak ayrılmıştı. Hususi bir işletme halinde görülen ve padişah hassı olan sancaktaki bu çeltik ziraati devletçe de yakından takip edilmekteydi.

Anahtar Kelimeler

Çeltik (pirinç), Çeltikçi, Konrapa, Bolu, Osmanlı Tahrir Defterleri

16th Century Konrapa Rice Field or “The Rare of the Ottoman Palace Konuralp Rice”

Öz

Konrapa is one of the sixteen township (nahiye) of Bolu where is center of Sancak in Ottoman administrative structure at XVI. century. In historical sources could not be proven clearly but the town name (Nahiye) highly probable comes from conqurer of region Konur Alp. Konrapa is is also calling as a Üskübü in "tahrir defterleri". As known rice needs much water. That is why it grows up in bottom of valleys. Konrapa has the most suitable location in vicinity region for rice. It comes out that Konrapa is one of the biggest rice center in Anatolia at that time. The importance of rice necessitate to add to Kanunname as a special item. Kıbrıs and Yedidivan towns are also assigned as Sultan's "hassa". This rice places of Sultan was following closely by government .

Anahtar Kelimeler

Rice, Çeltikçi, Konrapa, Bolu, Tahrir Defters of Ottomans

Kaynakça

• Arşiv Kaynağı (Bolu Sancağı Tahrir Defterleri) BOA TD 51, BOA TD 35, BOA TD 547
• Barkan, Ö. L. (1939), “XV ve XVI. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Toprak İşçiliğinin Organizasyonu Şekilleri, I, Kulluklar ve Ortakçı Kullar”, İktisat Fakültesi Mecmuası, Sayı 1, s. 29-74.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, Ankara 1992. Emecen, F.,“Çeltik”, TDVİA, Cilt 8 (1993),s. 265-266
• Erkal, M. ve Tabakoğlu A. (2007), “Öşür”, TDVİA, Cilt 34 s.100-103.
• Genç, M.(2006), “Mukataa”, TDVİA, Cilt 31s. 129-132;
• Güçer, L. (1964), XVI. -XVII. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Hububat Meselesi ve Hububattan Alınan Vergiler, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları.
• https://degerturkiye.com/tr/urunler/osmanli-sarayinin-nadidesi-konuralp-pirinci
• İnalcık, H. (Trc. Eşref Bengi Özbilen), (2002), “Osmanlı Metrolojisine Giriş” Türk Dünyası Araştırmaları, s.21-49.
• Kallek, C. (2006), “Kile”, TDVİA, Cilt 25 s.568-571.
• Kallek, C. (2006), “Müd”, TDVİA, Cilt 31, s.265-266;
• Karagöz, M. (2004),“1193/1779 Senesi Rüsum Defteri’ne Göre Bazarcık-Tatarpazarı’nda Pirinç Üretimi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 14, Sayı 1, 275-299.
• Düzce Valiliği, (2019), Kültürel Çeşitliliği ile Düzce Lezzetleri, Ankara: Düzce Valiliği Yayınları.
• Özlü, Z. (2009), Batı Karadeniz'de Antik Bir Osmanlı Kenti Prusias Ad Hypium Üsküb’ü (Konuralp), İstanbul: Düzce Üniversitesi Araştırma Yayını.
• Sürek, H. (2002), Çeltik Tarımı, İstanbul: Hasat Yayıncılık.
• Şevket P. (2007), Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi (1500-1914), İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Taş, K. Z., (2020), “Konrapa (Konuralp)’da Osmanlı Öncesi ve Kuruluş Dönemi İdari Yapısı ve İdarecilerine Dair İzler”, Konur Alp Gazi ve Düzce Tarihi Sempozyumu Bildiriler, Yayına Hazırlayanlar, Ali Ertuğrul-Fırat Yaşa, 23-24 Kasım 2018, Düzce, Ankara: TTK yayınları
• Taş, K. Z. (2017), Bolu Sancağı, “XVI. Yüzyılda Konuralp’in Konrapa/Üskübü) Tahrir Defterlerine Göre Sosyo-Ekonomik Durumu” ss. 247-260. İstanbul: Post Yayınevi.
• Taş, K. Z. (2017), Osmanlının Arka Bahçesi Bolu Sancağı 16. Yüzyılda Bolu-Düzce-Bartın-Karbük-Zonguldak, İstanbul: Post Yayınevi.
• Ünal, M. A. (2008),Osmanlı Devrinde Sinop, Isparta: Fakülte Kitabevi. http://celtikcalistayi.zdbf.duzce.edu.tr/Dokumanlar/ff35cf4c-9a60-4eaa-8ecd-b0df792de246.pdf (Güncelleme tarihi: 29-08-2020).
• Yıldırır, M. ve Kadıoğlu, S. (2010), Defterhane’den Tapu ve Kadastro’ya Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün Tarihçesi, Ankara: Tapu ve Arşiv Dairesi Başkanlığı Yayını.