Turkish art policy in the first years of the republic

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 49-1 - Cumhuriyetin 100. Yılı Özel Sayısı, 63 - 77, 29.10.2023

Fatih Başbuğ Zuhal Başbuğ

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1345485

Öz

It is seen that starting from the establishment phase of the Republic of Turkey, a certain culture and art policy has been determined despite the material and moral difficulties brought by the war years. High level educators were brought from abroad and various reports were prepared. In line with these reports, it was emphasized how important the art and culture policy is and radical changes were made in educational institutions. The physical conditions of the schools were tried to be improved, foreign educators were appointed and by establishing new art schools in Ankara, qualified and creative individuals were placed in these schools. In this period, art movements united around the concept of national consciousness, local elements have been acquired and it has been seen that the effort to reach the universal is motivated. Anatolian views, years of mobilization, victories, village life, sections from the lives of urban people, landscapes, agriculturists, struggle for development, family element, literacy activities, fishermen, portraits of Ataturk and his comrades and revolutions were among the priority works of painters in the first years of the Republic. Artists met with the public through exhibitions held in various provinces of Anatolia and it was seen that the public showed sufficient interest in these exhibitions. Painters were encouraged to go and paint in various provinces of the country with the support of the state and in this context, an event was organized under the name of Country Trips. The power of art to appeal to large masses has been an indicator of the high cultural level of state administrators. The power of the people and the will of the nation were revealed with the main statues put in the centers of big cities.

Anahtar Kelimeler

Turkish painters., Turkish culture., Turkish art.

Cumhuriyetin ilk yıllarında Türk sanat politikası

Öz

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş aşamasından başlayarak, savaş yıllarının getirdiği maddi ve manevi zorluklara rağmen belirli bir kültür ve sanat politikasının belirlendiği görülmektedir. Yurtdışından alanında üst düzey eğitimciler getirilerek, çeşitli raporlar hazırlanmış, bu raporlar doğrultusunda sanat ve kültür politikasının ne denli önemli olduğu vurgulanarak, eğitim kurumlarında köklü değişiklikler yapılmıştır. Okulların fiziki şartları iyileştirilmeye çalışılmış, yabancı uyruklu eğitimciler görevlendirilmiş, Ankara’da yeni sanat okulları kurulmuş, yetenekli ve yaratıcı bireyler, önü açılmak suretiyle bu okullara yerleştirilmişlerdir. Bu dönemde sanat hareketleri, milli bilinç kavramı etrafında birleşmiş, yerel unsurlara aidiyet kazandırılarak, evrensele ulaşma çabasının motive edildiği görülmüştür. Anadolu görünümleri, seferberlik yılları, zaferler, köy yaşamı, şehirli insanların hayatlarından kesitler, manzaralar, istihsal, tarımla uğraşanlar, kalkınma mücadelesi, aile unsuru, okuma yazma etkinlikleri, balıkçılar, Atatürk ve silah arkadaşlarının portreleri, natürmortlar, devrimler gibi konular, cumhuriyetin ilk yıllarında ressamların öncelikli eserleri arasında yer almıştır. Anadolu’nun çeşitli illerinde açılan sergiler vasıtasıyla ressamlar halkla buluşmuş, halkın bu sergilere yeterli ilgiyi gösterdiği görülmüştür. Ressamların devlet desteğiyle yurdun çeşitli illerine giderek resim yapmaları teşvik edilmiş, bu kapsamda “Yurt Gezileri” adı altında etkinlik düzenlenmiştir. Sanatın, geniş kitlelere hitap etme gücü, yeni kurulan devlet yöneticilerinin yüksek kültür seviyelerinin göstergesi olarak önemsenmiş ve büyük şehirlerin merkezlerine dikilen anıt heykellerle, halkın gücü ve millet iradesinin farkındalığı ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türk sanatı, Türk kültürü, resim sanatı, Ressamlar

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2008). Tanzimattan Cumhuriyet’e eğitimde ödül ve günümüz eğitimi açısından bir değerlendirme (1839-1923). Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 5(49), 200-216.
• Anonim, (tarih belirtilmemiş). Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi. Ajans Türk Basın ve Basım.
• Atabay, M. (2009). Cumhuriyet kültürü. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 43 (Bahar), 455-465.
• Avcı, C. (2019). Cumhuriyetin ilk yıllarında eğitim ve kültür kurumları (1923-1938 yılları arası). Kesit Akademi Dergisi, 5(20), 1-10.
• Başbuğ, F. (2009). 1914 Çallı Kuşağı’nın Türk resim sanatı ve eğitimine etkisi. [Doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Berk, N. ve Gezer, H. (1973). 50 yılın Türk resim ve heykeli. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Boyar, A.S. (1934). Köy mekteplerinde resim dersleri. Ülkü Dergisi, 2(12), 16-23.
• Büyükişleyen, Z. (T.y.) Plastik sanatlarda kimlik arama ve özgünlük. Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları, Sanat Yazıları, Yayın No: 7.
• Canlı, G. (T.y.). Cumhuriyet’in ilk yıllarında sanat ve sanatla ilgili altyapı hazırlıkları. Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları, Sanat Yazıları 9, Yayın No: 12.
• Cezar, M. (Mayıs 1983). Kuruluşunun 100. yılında güzel sanatlar akademisi. Milliyet Sanat Dergisi, 67, 28-33.
• Duben, İ. (2007). Türk resmi ve eleştirişi 1880-1950. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Erol, T. (1984). Bedri Rahmi Eyüboğlu. Cem Yayınları.
• Etike, S. (2001). Cumhuriyet dönemi resim eğitimi (1923-1950). Güldikeni Yayınları.
• Germaner, S. (1999). Cumhuriyet Döneminde Türk resim sanatı, Cumhuriyet’in renkleri, biçimleri, Tarih Vakfı Yayınları.
• Gören, A.K. (1998). 50. yılında Akbank resim koleksiyonu. Akbank Yayınları.
• Güler, A. ve Akgül S. (2008). Atatürk’ün düşünce dünyası. Berikan Yayınevi.
• Hızal, A. (1990). Çağdaş eğitim teknolojisi açısından köy enstitüleri uygulamalarının değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 48-60.
• İleri, C.N. (2008). Taç giyen millet. (Yayına hazırlayan: Şennur Şenel). Berikan Yayınevi.
• Kandisky, W. (1981). Sanatta manevilik üzerine, (A.N. Bigalı, Çev.). Özden Ofset. (1866).
• Kavcar, C. (1983). Güzel sanatlar eğitimi, Cumhuriyet döneminde eğitim. Milli Eğitim Basımevi.
• Keskin, C. (2012). Yurdu gezen ressamlar. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(Aralık), 141-151.
• Kocamemi, Z. (2023). wikipedia’da https://tr.wikipedia.org/wiki/Zeki_Kocamemi
• Kuban, D. (2017). Çağlar boyunca Türkiye sanatının ana hatları. Yapı Kredi Yayınları.
• Naci, E. (1938). 1923’ten 1938’e kadar Türkiye’de plastik sanat. Ülkü Dergisi, İkinci teşrin, 12(69), 78-86.
• Olgun, Ç. (2017). 1930-1940 yılları arasında Türk resim sanatında eleştirel yaklaşımlar. [Yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Okkalı, C.İ. ve Baytar, İ. (2020). Erken Cumhuriyet döneminde kentlileşme ve Şeref Akdik resimlerindeki yansıması. SDÜ Art-E Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, cilt: 13 (25), 138-158.
• Ökçün, G. (1971). “Türkiye İktisat Kongresi 1923 İzmir”. Sermaye Piyasası Yayınları, Yayın No:59.
• Öndin, N. (2011). Gelenekten moderne Türk resmi estetiği (1850-1930). İnsancıl Yayınları.
• Özsezgin, K. (1999). Cumhuriyet’in 75. yılında Türk resmi. İş Bankası Yayınları.
• Paşa, İ. (1933). Halkevlerinin birinci yıl dönümü nutku. Ülkü Dergisi, 1 (2), 22-30.
• Peker, R. (1933). Halkevleri açılış nutku. Ülkü Dergisi, 1 (1), 42-51.
• Sami, A. (1934). Propaganda ve resim. Ülkü Dergisi, 4 (19), 356-365.
• Süslü, A. (1995). Cumhuriyet döneminin Türk kültürüne bakışı ve kültür politikaları. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 11(31), 21-41.
• Şinasi, A. (1933). Klasik abidelerimiz ve güzel sanatlar akademisi. Varlık Sanat ve Fikir Mecmuası, 1(2), 20-28.
• Tekeli, İ. (1983). Osmanlı İmparatorluğu’ndan günümüze eğitim kurumlarının gelişimi. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, cilt: 3.
• Tunalı, İ. (1965). Sanat ontolojisi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Uzunoğlu, M. (2013). Kültür-sanat ilişkisi bağlamında cumhuriyetin ilk yıllarında özgün Türk resmi oluşturma çabaları. İdil Dergisi, 2(10), 150-169. doi: 10.7816/idil-02-10-10.
• Vicdani, M. (1933). Türk resim sanatı. Varlık Sanat ve Fikir Mecmuası, 1 (2). 28-34.
• Yılmaz, F. (2007). Batı emperyalizmi ve Osmanlı Devleti (Osmanlı Devleti’nin Borçlandırılması). Berikan Yayınevi.