Legacy of the republic: Agricultural policies in Adana according to the Demokrat newspaper (1950-1955)

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 49-1 - Cumhuriyetin 100. Yılı Özel Sayısı, 509 - 525, 29.10.2023

Ebru Güher , Gizem Kocakılıç

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1354750

Öz

The developments in the field of agriculture, the foundations of which were laid with the Republic, formed the basis for the following periods. Although Turkey did not directly participate in World War II, the devastating effects of the war caused economic problems in the country and the people fell into poverty. After World War II, Turkey shaped its foreign policy in line with joining international organizations and rapprochement with the West, all of which shook the foundations of the single party regime and led to the formation of an opposition against the ruling CHP. As a result of the developments in the domestic and foreign conjuncture, the Democratic Party was founded on January 7, 1946. The Democratic Party adopted a development model that envisaged the development of private enterprise by relying on foreign investments. The agricultural sector was emphasized in liberal policies and all state facilities were used to support farmers. Production gained momentum when mechanization was added to support for the peasants. The spread of the use of machinery in agriculture increased production, the best example of which is the Çukurova region. In the field of agriculture, credit and land support to peasants in Adana, various courses opened to provide farmers with more knowledge in agricultural activities, congresses and meetings held are proof of the rapid development of the Democratic Party’s agricultural policies in the region. In this study, the establishment of the Democratic Party, which came to power on May 14, 1950 and was overthrown by a military coup on May 27, 1960, the process of coming to power and the effects of its economic policies on the agricultural sector and the agricultural policies in Adana between 1950-1955 according to the Demokrat newspaper are discussed.

Anahtar Kelimeler

Democratic Party, Agriculture, Adana, Farmer, Demokrat Newspaper.

Cumhuriyet'ten kalan miras: Demokrat gazetesine göre Adana’da tarım politikaları (1950-1955)

Öz

Cumhuriyet ile temelleri atılan tarım alanındaki gelişmeler sonraki dönemlerin de temelini oluşturmuştur. Türkiye, II. Dünya Savaşına doğrudan doğruya katılmamış olmasına rağmen savaşın yıkıcı etkisiyle ülkede ekonomik sıkıntılar baş göstermiş ve halk sefalet içerisine düşmüştür. II. Dünya Savaşı sonrasında dış politikasını uluslararası kuruluşlara katılma ve Batıya yakınlaşma doğrultusunda şekillendirirken tüm bunlar tek parti rejiminin temellerini sarmış ve iktidarda bulunan CHP’ye karşı bir muhalefetin oluşmasına neden olmuştur. İç ve dış konjonktürde yaşanan gelişmeler neticesinde 7 Ocak 1946’da Demokrat Parti kurulmuştur. Demokrat Parti dış yatırımlara dayanmak suretiyle özel teşebbüsün geliştirilmesini öngören bir kalkınma modeli benimsemiştir. Liberal nitelikli politikalarda tarım sektörüne ağırlık verilmiş olup devletin bütün olanakları çiftçiyi desteklemek amacıyla kullanılmıştır. Köylüyü desteklemeye makineleşme de eklenince üretim ivme kazanmıştır. Tarımda makine kullanımının yaygınlaşması üretimi arttırmıştır ki bunun en güzel örneği Çukurova bölgesidir. Ziraat alanında Adana’da köylüye kredi ve toprak desteği, çiftçinin tarımsal faaliyetlerde daha fazla bilgi sahibi olmasını sağlamak için açılan çeşitli kurslar, yapılan kongre ve toplantılar Demokrat Parti’nin tarım politikalarının bölgede ne derecede hızlı gelişim gösterdiğinin birer kanıtıdır. Bu çalışmada, 14 Mayıs 1950 tarihinde iktidara gelen ve 27 Mayıs 1960 tarihinde gerçekleşen bir askeri darbeyle düşürülen Demokrat Parti’nin kuruluşu, iktidara geliş süreci ve oluşturduğu iktisat politikalarının tarım sektörü üzerindeki etkileri ile Demokrat Adana gazetesine göre 1950-1955 yılları arası Adana’da tarım politikaları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Demokrat Parti, : Demokrat Gazetesi, Tarım, Adana, Çiftçi

Kaynakça

• Ağça, M. (2010). Türkiye’de uygulanan tarım destekleme politikalarındaki gelişmeler. [Yüksek lisans tezi], Çukurova Üniversitesi.
• Akalın, U. S. (2004). Üç dönem, üç ekonomi. Set Yayınları.
• Akyıldız, H. ve Eroğlu, Ö. (2004). Türkiye Cumhuriyeti dönemi uygulanan iktisat politikaları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 43-62.
• Albayrak, M. (2004). Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası’nın hazırladığı ilk raporun (1951) Demokrat Parti hükümetlerinin politikalarına etkileri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 20(58), 129-168.
• Armaoğlu, F. (2018a). 20.Yüzyıl siyasi tarihi (1914 – 1995). Kronik Kitap.
• Armaoğlu, F. (2018b). Türk dış politikası tarihi. Kronik Kitap.
• Aslan, E. (2014). Türkiye’nin iç siyasetinde Demokrat Parti (1950 – 1960). [Yüksek lisans tezi], Ahi Evran Üniversitesi.
• Avşar, E. (2019). Türk politik tarihinde Demokrat Parti ve 1946 programı. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(8), 273-296.
• Aydın, M. H. (2018). Demokrat Parti döneminde ekonomik yapı (1950 – 1960). [Yüksek lisans tezi], Marmara Üniversitesi.
• Baytal, Y. (2007). Demokrat Parti dönemi ekonomi politikaları (1950 – 1957). Atatürk Yolu Dergisi, 10(40), 545-567.
• Boratav, K. (2005). Türkiye iktisat tarihi 1908 – 2002. İmge Kitapevi.
• Candeğer, Ü. (2018). Sibirya soğuğuna karşı Meksika rüzgârı. Mavi Mersin Ofset.
• Cebe, İ. (2020). Demokrat Parti dönemi Türkiye’nin siyasal ve sosyal yapısı (1950 – 1960). [Yüksek lisans tezi], Beykent Üniversitesi.
• Coşar, N. (2005). Demokrat Parti dönemi maliye politikası. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60(1), 29-58.
• Çakır, H. Bükrücü, Ş. ve Aydilek, E. (2020). Demokrat Parti döneminde tüketim alışkanlıklarında yaşanan dönüşüm ve toplumsal yansımaları. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3(3), 134-146.
• Çalık, Ü. (2012). Demokrat Parti dönemi iktisat politikalarına yeni bir yaklaşım. Liberal Düşünce Dergisi, 65, 187-196.
• Çatalbaş, S. G. (2014). Demokrat Parti dönemi kültür politikaları (1950 – 1960). [Yüksek lisans tezi], Karabük Üniversitesi.
• Çemrek, M. (2019). Menderesli yıllar (1950 -1960). M. Ataman (Ed.). Türkiye Cumhuriyeti siyasi tarihi içinde (ss. 48-70). Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi.
• Çetin, T. (1997). Cumhuriyet döneminde Türkiye’de köylü politikası (1923 – 1950). [Doktora tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Demokrat. (12 Ocak 1950). Çiftçilere gösterilen kolaylıklar. s. 3.
• Demokrat. (19 Ocak 1950). Pamuk satışları hararetleniyor. s. 1,3.
• Demokrat. (27 Ocak 1950). Dünya piyasaları Türk pamuğunu bekliyor. s. 2.
• Demokrat. (1 Şubat 1950). İktisadi işbirliği bakanlar komitesi toplandı. s. 1-2.
• Demokrat. (3 Haziran 1950). Toprak ofisi hububat alımına başladı. s. 1-2.
• Demokrat. (9 Haziran 1950). Pamuklu fiyatı ucuzlatıldı. s. 1-2.
• Demokrat. (10 Haziran 1950). Pamuklarda yeşil kurda karşı gerekli tedbirler alındı. s. 1-2.
• Demokrat. (15 Haziran 1950). Toprak ofisi hububat alımına hız veriyor. s. 1-2.
• Demokrat. (29 Haziran 1950). Yeni hububat alım merkezleri. s. 1.
• Demokrat. (30 Haziran 1950). Tarım bakanımızın dünkü temasları. s. 1,3.
• Demokrat. (5 Temmuz 1950). Tarım bakanımızın bölgedeki tetkikleri. s. 1-3.
• Demokrat. (9 Temmuz 1950). Yeşil kurtla mücadele işleri hızlandırılıyor. s. 3.
• Demokrat. (14 Temmuz 1950). Kamış şekeri fabrikaları. s. 1-2.
• Demokrat. (23 Eylül 1950). Seyhan sulama projesi. s. 1.
• Demokrat, (26 Ekim 1950). Çiftçilerimiz için faydalı bir tarım tesisi açıldı. s. 1-2.
• Demokrat. (30 Kasım 1950). Çiftçilerimizin kültürel kalkınması. s. 1-2.
• Demokrat. (1 Nisan 1951). Çukurova’da zeytincilik. s. 1-2.
• Demokrat. (6 Nisan 1951). Ziraat işçileri. s. 1-2.
• Demokrat. (14 Nisan 1951). Ceyhan ilçemiz iki hayati tesise kavuştu. s. 1-2.
• Demokrat. (22 Nisan 1951). Pamuk standardizasyonu meselesi hal yoluna girdi. s. 1,3.
• Demokrat. (10 Mayıs 1951). Tarım makineleri kursu açılıyor. s. 3.
• Demokrat. (12 Haziran 1951). Topraksız çiftçiye verilecek arazi. s. 1-2.
• Demokrat. (19 Haziran 1951). 78 aileye 1600 dönüm dönümden fazla arazi tevzi edildi. s. 1-2.
• Demokrat. (17 Ağustos 1951). Tarım kooperatifi 20 milyon kredi sağladı. s. 1-2.
• Demokrat. (19 Eylül 1951). Çukurova’da sulama tekniği. s. 1-2.
• Demokrat. (29 Eylül 1951). Çiftçiyi tenvir maksadıyla müteaddit kurslar açılıyor. s. 2.
• Demokrat. (29 Eylül 1951). Bölgemizdeki tarım kongreleri başladı. s. 1-2.
• Demokrat. (9 Ocak 1952). Çukurova’nın kalkınma davası. s. 1-2.
• Demokrat. (5 Mart 1952). Ziraat bankasının mühim kararları. s. 1-2.
• Demokrat. (5 Mart 1952). Ziraat okulunda kurslar açılıyor. s. 2.
• Demokrat. (7 Mart 1952). Ziraat mühendisleri birliği Seyhan şubesi. s. 1.
• Demokrat. (16 Mart 1952). 18 bölgede makinist kursları açılıyor. s. 1-2.
• Demokrat. (25 Mart 1952). Tarım bakanlığının yerinde bir teşebbüsü. s. 1,3.
• Demokrat. (12 Nisan 1952). Yedek parça sıkıntısı. s. 1-2.
• Demokrat. (12 Temmuz 1952). Seyhan’da kaydedilen kalkınma hamleleri. s. 1,7.
• Demokrat. (24 Temmuz 1952). Motor okulları. s. 2.
• Demokrat. (9 Ağustos 1952). Fenni ziraat. s. 1.
• Demokrat. (10 Eylül 1952). Bölge ziraat okulunda zirai kurslar. s. 3.
• Demokrat. (20 Eylül 1952). Bölge ziraat okulunda zirai kurslar. s. 2.
• Demokrat. (21 Eylül 1952). Sanat enstitüsünde motorculuk şubesi. s. 1-2.
• Demokrat. (17 Ocak 1953). Teknik ziraat müdürlüğünün faydalı çalışmaları. s. 1.
• Demokrat. (10 Şubat 1953). Adana’da ziraat fakültesi kurulacak. s. 1-2.
• Demokrat. (22 Şubat 1953). Teknik ziraat müdürlüğünün bölge için faydalı çalışmaları. s. 1.
• Demokrat. (1 Nisan 1953). Bölgemizden Amerika’ya gidecek çiftçiler. s. 1.
• Demokrat. (19 Eylül 1953). Çukurova’da iktisadi inkişaf hamleleri-Adana’da iç liman. s. 1,5.
• Demokrat. (3 Kasım 1953). Toprak tevziatı. s. 1-2.
• Demokrat. (20 Mart 1954). Teknik ziraat müdürlüğünün müspet çalışmaları. s. 2.
• Demokrat. (27 Mart 1954). Şehrimizde bir traktör fabrikası kurulacak. s. 1. Demokrat. (15 Nisan 1954). Ziraat okulunda faydalı kursları. s. 1.
• Demokrat. (18 Haziran 1954). Teknik ziraat çalışmaları. s. 1-2.
• Demokrat. (24 Haziran 1954). Teknik ziraat çalışmaları. s. 2.
• Demokrat. (13 Temmuz 1954). Teknik ziraat çalışmaları. s. 6.
• Demokrat. (12 Ocak 1955). Teknik ziraat müdürlüğü çalışmaları. s. 2.
• Demokrat. (26 Ocak 1955). Teknik ziraat müdürlüğü çalışmaları. s. 2.
• Demokrat. (3 Şubat 1955). Teknik ziraat müdürlüğü çalışmaları. s. 2.
• Demokrat. (15 Şubat 1955). Zirai sahada kurslar. s. 2.
• Demokrat. (23 Şubat 1955). Bir zirai sanat komitesi kuruldu. s. 1-2.
• Demokrat. (3 Nisan 1955). Tarım ve inşaat makineleri kursu. s. 1-2.
• Demokrat. (14 Nisan 1955). Kısa süreli kurslar açılıyor. s. 2.
• Demokrat. (3 Mayıs 1955). Vilayet teknik ziraat çalışmaları. s. 2.
• Demokrat. (28 Mayıs 1955). Zirai çalışmalar. s. 2.
• Demokrat. (1 Haziran 1955). Teknik çiftçilik sirküleri. s. 2.
• Demokrat. (7 Temmuz 1955). Çiftçiler için göz eğitimi. s. 2.
• Demokrat. (19 Temmuz 1955). Teknik ziraat çalışmaları. s. 1,4.
• Demokrat. (11 Eylül 1955). Ziraat okulunda kurslar açılıyor. s. 2.
• Demokrat. (29 Aralık 1955). Zirai kurslar. s. 2.
• Demokrat. (30 Aralık 1955). Zirai çalışmalar. s. 2.
• Demokrat. (30 Aralık 1955). Arıcılık kursları. s.2.
• Demir, Ş. (2019). Çok partili dönem. Ş. Halıcı (Ed.), Türkiye’de demokrasi ve parlamento tarihi içinde (ss. 146-171). Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi.
• Dikilitaş, O. S. (2007). Demokrat Parti hükümetlerinin sosyo-ekonomik alandaki icraatları (1950 – 1960). [Doktora tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Dinçer, H. (2017). Toplumsal dönüşüm hareketi olarak köylücülük ve Selahaddin Demirkan. E. Ünlen (Ed.). Türkiye Cumhuriyeti’nin Ekonomik ve Sosyal Tarihi Uluslararası Sempozyumu: Bildiriler (273-304). Atatürk Araştırma Merkezi.
• Doğan, O. (2008). Atatürk ilkeleri ve inkılâp tarihi. Not Yayınları.
• Erdem, E. (2016). Sanayi Devriminin ardından Osmanlı sanayileşme hamleleri: Sanayi politikalarının dinamikleri ve zafiyetleri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 48, 17-44.
• Erhan, Ç. (2002). ABD ve NATO’yla ilişikler. B. Oran (Ed.), Türk dış politikası, kurtuluş savaşından bugüne olgular, belgeler, yorumlar içinde (ss. 522-575). İletişim Yayınları.
• Eroğlu, C. (1969). Demokrat Parti. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 29(2), 181-193.
• Eroğlu, C. (2003). Demokrat Parti tarihi ve ideolojisi. İmge Kitapevi.
• Gökkaya, G. (2019). Demokrat Parti dönemi (1950 – 1960) tarım politikası. [Yüksek lisans tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Gönlübol, M., Sar, C. vd. (2014). Olaylarla Türk dış politikası (1919 – 1995). Siyasal Kitapevi.
• Gönül, B. (2019). Turgut Özal döneminde liberal ekonomi politikalarının liberal siyasal politikalara yansıması:1983 – 1993. [Yüksek lisans tezi], İstanbul Üniversitesi.
• Gürbüz, M. (2005). Türkiye için tarım. Tema Vakfı Yayınları.
• Kemaneci, A. (2015). 1950 – 1960 yılları arası Türkiye’de tarım politikaları. [Yüksek lisans tezi], Cumhuriyet Üniversitesi.
• Keyder, Ç. ve Birtek, F. (1976). Türkiye’de devlet – tarım ilişikleri 1923 – 1950. Birikim Dergisi, 22, 31-40.
• Kişi, Ş. S. (2018). Demokrat Parti’nin tarım politikası (1950 – 1960). İzmir Araştırmalar Dergisi, 9, 99-157.
• Küçükkülahlı, S. (2018). 1950 – 1960 dönemi iktisat politikalarının toplumsal hayata etkileri. [Doktora tezi], Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Kürklü, A. (2015). Demokrat Parti tarım politikaları (1950 – 1960). [Yüksek lisans tezi], Fırat Üniversitesi.
• Nalbant, T. (2009). Demokrat Parti döneminde ordu – iktidar ilişkileri. [Doktora tezi], Ankara Üniversitesi.
• Oktar, S. ve Varlı, A. (2010). Türkiye’de 1950 – 54 dönemi Demokrat Parti’nin tarım politikası. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(1), 1-22.
• Özbay, D. R. ve Yılmaz Genç, S. (t.y.). Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı. İçinde Atatürk Ansiklopedisi (ss. 1-3).
• Özcan, G. (2014). Demokrat Parti döneminde maliye politikası. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 261-274.
• Özçelik, Ö. ve Tuncer, G. (2007). Atatürk dönemi ekonomi politikaları. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 253-266.
• Öztürk, A. (2019). Cumhuriyet döneminde köylücülük politikaları: İzmir – Aydın – Denizli örneği (1923 – 1950). [Yüksek lisans tezi], Pamukkale Üniversitesi.
• Polatoğlu, M. (2017). İkinci beş yıllık sanayi planı (1938-1942). Atatürk Dergisi, 6(1), 55-87.
• Soysal, İ. (2000). Türkiye’nin uluslararası siyasal bağlantıları (1945 – 1990) (C. 2). Türk Tarih Kurumu.
• Sungur, Z. (2016). Demokrat Parti döneminde (1950 – 1969) tarım politikaları ve etkileri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(14), 1-14.
• Şen, E. (2022). Demokrat Parti dönemi Adana’da tarım politikaları. [Yüksek lisans tezi], Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Takım, A. (2012). Demokrat Parti döneminde uygulanan ekonomi politikaları ve sonuçları. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(2), 157-187.
• Tangülü, Z. (2012). Demokrat Parti dönemi eğitim politikaları (1950 – 1960). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 389-410.
• Tekerek, M. (2012). 12 Eylül askeri müdahalesi ve ekonomi politikaları. [Yüksek lisans tezi], Ankara Üniversitesi.
• Tepecik, F. (2019). Dünya ekonomisine eklenme (1946 – 1961). K. Yakut (Ed.). Türkiye Cumhuriyeti iktisat tarihi içinde (ss. 141-180). Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi.
• Tetik, İ. (2015). Demokrat Parti’nin 1950 – 1960 yılları arasında uyguladığı siyasi politikaların Türk demokrasisine yansımaları. [Yüksek lisans tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Tevfik, Ç. (2003). Türkiye ekonomisinin tarihi. İmge Kitapevi.
• Toprak, Z. (2019). Türkiye’nin ekonomik gelişimi (1923 – 2019). A. Şimşek (Ed.), Modern Türkiye tarihi içinde (ss. 240-258). Pegem Akademi.
• Toy, E. (2009). Demokrat Parti döneminde yabancı sermaye ve yatırımlar (1950 – 1960. [Yüksek lisans tezi], Ankara Üniversitesi.
• Uçar, H. (2019). 1950 – 1960 yılları arası Türkiye’de sosyal ve kültürel kimlikler. [Yüksek lisans tezi], Trakya Üniversitesi.
• Uçarol, R. (2015). Siyasi tarih (1789 – 2014). Der Yayınları.
• Ünlü Soylu, P. (2017). Türkiye’ye gelen ünlü yabancı iktisatçılar ve raporları (1929 – 1947). E. Ünlen (Ed.). Türkiye Cumhuriyeti’nin Ekonomik ve Sosyal Tarihi Uluslararası Sempozyumu: Bildiriler (427-256). Atatürk Araştırma Merkezi.
• Yılmaz, A. (2019). Demokrat Parti döneminde alınan karların ekonomi politikalarına yansımaları, etkileri ve sonuçları (1950 – 1960). [Yüksek lisans tezi], Trakya Üniversitesi.
• Yılmaz, D. (2018). Demokrat Parti döneminde Aydın’da tarım (1950 – 1955). Atatürk Yolu Dergisi, 16(62), 367-398.
• Yılmaz, E. (2008). DP’nin iktidara geliş süreci (1945 – 1950). [Doktora tezi], Sakarya Üniversitesi.
• Yurtoğlu, N. (2014). Demokrat Parti dönemi tarım politikaları ve siyasi, sosyal, ekonomik hayata tesirleri (1950 – 1960). [Doktora Tezi], Hacettepe Üniversitesi.
• Yurtoğlu, N. (2021). Demokrat Parti (DP) döneminde pamuk politikaları ve dokuma sanayisine etkileri (1950-1960). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 37(103), 293-336.