An examination of postgraduate theses on organizational culture in educational organizations

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 50, 483 - 503, 31.12.2023

Suzan Canlı Emine Coşkun Yurtyapan

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1195701

Öz

The aim of this study was to examine the theses on organizational culture in educational organizations based on certain criteria. Descriptive content analysis model was used in the study. Data were collected by document analysis method. The study examined 251 theses selected by criterion sampling from theses on organizational culture in the National Thesis Center of the Council of Higher Education. The selected theses were examined through a form created by the researchers. In the study, it was determined that the number of master’s theses on organizational culture in educational organizations was greater than the number of doctoral theses. The theses were written in both state and foundation universities. Although many subjects were discussed with organizational culture, the most discussed subject was leadership. Although many demographic variables in which organizational culture was analyzed, the most used variable was gender. A quantitative method and correlational survey model were used the most in the theses. Although implementations were made in different provinces, the implementations were mostly carried out in educational organizations in Istanbul province. It was determined that the sample was selected from all institutional levels, while the sample was taken from primary education institutions the most. A simple random sampling method was mostly used in the theses, and the most preferred sample size ranged between 301-350, and the data were mostly collected through questionnaires/scales. In the study, it was recommended to increase the number of theses at the doctoral level and to conduct more theses on less used methods.

Anahtar Kelimeler

Organizational culture, Education, Postgraduate thesis, Document analysis

Eğitim örgütlerinde örgüt kültürüne yönelik lisansüstü tezlerin incelenmesi

Öz

Bu araştırmada eğitim örgütlerinde örgüt kültürüne yönelik gerçekleştirilen tezleri bazı ölçütlere göre incelemek amaçlanmıştır. Araştırmada betimsel içerik analizi modeli kullanılmıştır. Veriler doküman incelemesi yöntemiyle toplanmıştır. Araştırmada YÖK Ulusal Tez Merkezi’ndeki örgüt kültürü tezlerinden ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenen 251 tez incelenmiştir. Belirlenen tezler araştırmacılar tarafından oluşturulan form aracılığıyla incelenmiştir. Araştırmada eğitim örgütlerinde örgüt kültürü ile ilgili yüksek lisans tez sayısının doktora tez sayısından fazla olduğu belirlenmiştir. Tezler hem devlet hem de vakıf üniversitelerinde yapılmıştır. Örgüt kültürü ile birlikte ele alınan pek çok konu bulunmakla birlikte en fazla ele alınan konu liderliktir. Örgüt kültürünün analiz edildiği pek çok demografik değişken bulunmakla birlikte en fazla cinsiyet değişkeni kullanılmıştır. Tezlerde en fazla nicel yöntem ve ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Farklı illerde uygulamalar yapılmış olmakla birlikte en fazla İstanbul ilindeki eğitim örgütlerinde uygulamalar gerçekleştirilmiştir. Örneklemin her kademeden seçildiği belirlenmiş ve en fazla ilköğretim kurumlarından örneklem alınmıştır. Tezlerde en fazla basit tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılmış, örneklem sayısında en fazla 301-350 aralığı tercih edilmiş ve veriler çoğunlukla anket/ölçek aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmada doktora düzeyindeki tez sayısının arttırılması ve az kullanılan yöntemlere ilişkin daha fazla tezin yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgüt kültürü, Eğitim, Lisansüstü tez, Döküman incelemesi

Kaynakça

• Akgöz, S., Ercan, İ. ve Kan, İ. (2004). Meta-analizi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(2), 107-112.
• Alp, Ö. ve Şen, S. (2021). Eğitim yönetimi ve denetimi alanında yazılan lisansüstü nicel tezlerin incelenmesi: Bir sistematik derleme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 24-53. https://doi.org/10.37217/tebd.774591
• Arslan, E. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (51), 395-407. https://doi.org/10.30794/pausbed.1116878
• Aşiroğlu, S. (2020). Eğitim programları ve öğretimde karma yönteme dayalı doktora tezlerinin incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 354-367.
• Aydın, M. (2013). Eğitimde örgütsel davranış. Gazi Kitabevi.
• Aydın, A. ve Uysal, Ş. (2014). Türkiye’de eğitim yönetimi teftişi planlaması ve ekonomisi alanındaki doktora tezlerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 177-201.
• Bakan, İ. (2009). Liderlik tarzları ile örgüt kültürü türleri arasındaki ilişkiler: Bir alan çalışması. TİSK Akademi, 4(7), 138-172.
• Baker, G. A., & Associates. (1992). Cultural leadership: Inside America's community colleges. Washington: American Association of Community and Junior Colleges. (ED 350049). https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED350049.pdf
• Balat, Ş., Kayalı, B., Gündüz, A. ve Göktaş, Y. (2019, 25-28 Nisan). Doktora tezlerinde alınan geçerlik ve güvenirlik önlemleri [Konferans sunumu]. 28. Uluslararası Eğitim Bilimleri Kongresi, Ankara.
• Balcı, A. (2001). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem A Yayıncılık.
• Ballı, A. ve Özgenel, M. (2021). Öğretmenlerin yaratıcı düşünme eğilimlerini etkileyen örgütsel bir faktör: Okul kültürü. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(112), 36-50. http://dx.doi.org/10.29228/ASOS.47591
• Barkley, B., Lee, D., & Eadens, D. (2014). Perceptions of school climate and culture. E Journal of Education Policy. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1158085.pdf
• Başaran, İ. E. (2008). Örgütsel davranış: İnsanın üretim gücü. Ekinoks.
• Başaran, M., Bilir, E., Arslan, Ö., Çetin, M., Avcı, P., Bilici, B., Doruk, O., Arslan, B. ve Gökçearslan, Ş. (2021). Eğitim bilimleri alanı doktora tezlerinde araştırma eğilimleri: Tematik ve yöntemsel bir inceleme. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 15(35), 54-73. https://doi.org/10.29329/mjer.2020.340.3
• Berberoğlu, G. N. (1990). Örgüt kültürü ve yönetsel etkinliğe katkısı. Eskişehir Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1-2), 153-161.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40. https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
• Danışman, A. ve Özgen, H. (2003). Örgüt kültürü çalışmalarında yöntem tartışması: Niteliksel-niceliksel yöntem ikileminde niceliksel ölçümler ve bir ölçek önerisi. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 91-124.
• Dessel, A. (2010). Prejudice in schools: Promotion of an inclusive culture and climate. Education and Urban Society, 42(4), 407-429. https://doi.org/10.1177/0013124510361852
• Engels, N., Hotton, G., Devos, G., Bouckenooghe, D., & Aelterman, A. (2008). Principals in schools with a positive school culture. Educational Studies, 34(3), 159-174. https://doi.org/10.1080/03055690701811263
• Erdem, O. ve Dikici, A. M. (2009). Liderlik ve kurum kültürü etkileşimi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(29), 198-213.
• Eskici, M. ve Çayak, S. (2017). Eğitim bilimleri anabilim dalında yapılan yüksek lisans tezlerine genel bir bakış. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 211-226.
• Evrekli, E., İnel, D., Deniş, H. ve Balım, A. G. (2011). Fen eğitimi alanındaki lisansüstü tezlerdeki yöntemsel ve istatistiksel sorunlar. İlköğretim Online, 10(1), 206-218.
• Furmańczyk, J. (2010). The cross-cultural leadership aspect. Journal of Intercultural Management, 2(2), 67-82.
• Gaziel, H. H. (1997). Impact of school culture on effectiveness of secondary schools with disadvantaged students. The Journal of Educational Research, 90(5), 310-318. https://doi.org/10.1080/00220671.1997.10544587
• Glover, D., & Coleman, M. (2005). School culture, climate and ethos: Interchangeable or distinctive concepts?, Journal of In-service Education, 31(2), 251-272. https://doi.org/10.1080/13674580500200278
• Güçlü, N., Yıldırım, K. ve Daşçı, E. (2016). Okul kültürünün güçlü ve zayıf kültürel özellikler açısından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 91-11.
• Hinde, E. R. (2005). School culture and change: An examination of the effects of school culture on the process of change. Essays in Education, 12, 1-12. https://openriver.winona.edu/eie/vol12/iss1/5
• Hongboontri, C., & Keawkhong, N. (2014). School culture: Teachers' beliefs, behaviours, and instructional practices. Australian Journal of Teacher Education, 39(5), 66-88. https://doi.org/10.14221/ajte.2014v39n5.7
• Hoy, W. K. (1990). Organizational climate and culture: A conceptual analysis of the school workplace. Journal of Educational and Psychological Consultation, 1(2), 149-168.
• Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2010). Educational administration: Theory, research, and practice. (S. Turan, Çev. Ed.). Nobel Yayın Dağıtım.
• İrgin, S. (2017). Kültür ve yoksul sanat diyalektiği. İdil, 6(33), 1503-1511. https://doi.org/10.7816/idil-06-33-04
• Kalkan, Ü., Altınay-Aksal, F., Altınay-Gazi, Z., Atasoy, R., & Dağlı, G. (2020). The relationship between school administrators’ leadership styles, school culture, and organizational image. Sage Open, 1-15. https://doi.org/10.1177/2158244020902081
• Karadağ, E., & Öztekin-Bayır, Ö. (2018). The effect of authentic leadership on school culture: A structural equation model. International Journal of Educational Leadership and Management,6(1), 40-75. https://doi.org/10.17853/ijelm.2018.2858
• Karadağ, M., Altınay-Aksal, F., Altınay-Gazi, Z., & Dağli, G. (2020). Effect size of spiritual leadership: In the process of school culture and academic success. Sage Open, 10(1), 1-14. https://doi.org/10.1177/2158244020914638
• Karakose, T. (2008). The perceptions of primary school teachers on principal cultural leadership behaviors. Educational Sciences: Theory and Practice, 8(2), 569-579.
• Karaman, S. ve Bakırcı, F. (2010). Türkiye’de lisansüstü eğitim: Sorunlar ve çözüm önerileri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 94-114.
• Karcıoğlu, F. (2001). Örgüt kültürü ve örgüt iklimi ilişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1-2), 265-283.
• Kurşun, A. T. ve Yılmaz, E. (2020). Okul kültürü ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin incelenmesi: Bir meta analiz çalışması. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 7(2), 115-131.
• Le Clear, E. A. (2005). Relationships among leadership styles, school culture, and student achievement. [Doctoral dissertation, University of Florida]. ProQuest Dissertations.
• MacNeil, A. J., Prater, D. L., & Busch, S. (2009). The effects of school culture and climate on student achievement. International Journal of Leadership in Education, 12(1), 73-84. https://doi.org/10.1080/13603120701576241
• Martin, S. T. (2009). Relationship between the leadership styles of principals and school culture. [Doctoral dissertation, Georgia Southern University]. Electronic Theses and Dissertations.
• Özen, Y. ve Gül, A. (2007). Sosyal ve eğitim bilimleri araştırmalarında evren-örneklem sorunu. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (15), 394-422.
• Özen-Kutanis, R., Özsoy, E., Karakiraz, A., Aras, M., Erol, E. ve Uslu, O. (2015). Örgüt kültürü çalışmalarının yöntem ve kapsam bakımından incelenmesi: Lisansüstü tezler üzerinden bir inceleme. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(1), 123-142. https://doi.org/10.11611/JMER436
• Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2018). Örgütsel davranış. Ekin.
• Peterson, K. D., & Deal, T. E. (1998). How leaders influence the culture of schools. Educational Leadership, 56(1), 28-30.
• Peterson, K. D., & Deal, T. E. (2002). The shaping school culture fieldbook. Jossey-Bass. (ED 479930). https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED479930.pdf
• Piotrowsky, M. J. (2016). The impact of leadership on school culture and student achievement. [Doctoral dissertation, Clemson University]. ProQuest Dissertations.
• Roach, A. T., & Kratochwill, T. R. (2004). Evaluating school climate and school culture. Teaching Exceptional Children, 37(1), 10-17.
• Robbins, S. P. (1994). Essentials of organizational behavior. (S. A. Öztürk, Çev.). Etam A. Ş.
• Schein, E. H. (1990). Organizational culture. American Psychologist, 45(2), 109–119. https://doi.org/10.1037/0003-066X.45.2.109
• Schoen, L. T., & Teddlie, C. (2008) A new model of school culture: A response to a call for conceptual clarity. School Effectiveness and School Improvement, 19(2), 129-153. https://doi.org/10.1080/09243450802095278
• Sezgin, F. ve Sönmez, E. (2018). Örgüt kültürü ve iklimi çalışmalarının sistematik incelemesi: Bir içerik analizi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 257-275. https://doi.org/10.17679/inuefd.330928
• Sezgin, F. ve Sönmez, E. (2017). Örgüt kültürü ve iklimi. S. Özdemir, N. Cemaloğlu(Eds.). Örgütsel davranış ve yönetimi içinde. (ss. 179-226). Pegem Akademi.
• Sönmez, N. (2023). Ortaöğretim okulu yöneticilerinin kültürel liderlik rollerinin, değişime olan direnç üzerindeki etkilerinin araştırma bulgularının değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 7(28), 113-130, https://doi.org/10.52096/usbd.7.28.08
• Sun, S. (2008). Organizational culture and its themes. International Journal of Business and Management, 3(12), 137-141.
• Suri, H. (2011). Purposeful sampling in qualitative research synthesis. Qualitative Research Journal, 11(2), 63‐75. https://doi.org/10.3316/QRJ1102063
• Şahin-Fırat, N. (2010). Okul müdürü ve öğretmenlerin okul kültürü ile değer sistemlerine ilişkin algıları. Eğitim ve Bilim, 35(156), 71-83.
• Şahin, S. (2004). Okul müdürü ve öğretmenler ile okulun bazı özellikleri açısından okul kültürü üzerine bir değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (39), 458-474.
• Şahin, S. (2010). Okul kültürünün bazı değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 9(2), 561-575.
• Şahin, S. (2011). The relationship between instructional leadership style and school culture (Izmir case). Educational Sciences: Theory & Practice, 11(4), 1920-1927.
• Şişman, M. (2014). Örgütler ve kültürler. Pegem Akademi.
• Trice, H. M., & Beyer, J. M. (1991). Cultural leadership in organizations. Organization Science, 2(2), 149-169.
• Ültay, E., Akyurt, H. ve Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 188-201. https://doi.org/10.21733/ibad.871703
• Van Houtte, M. (2005). Climate or culture? A plea for conceptual clarity in school effectiveness research. School Effectiveness and School Improvement, 16(1), 71-89. https://doi.org/10.1080/09243450500113977
• Widodo, H. (2019). The role of school culture in holistic education development in Muhammadiyah Elementary School Sleman Yogyakarta. Dinamika Ilmu, 19(2), 265-285. http://doi.org/10.21093/di.v19i1.1742
• wikipedia.org (t.y.). Türkiye’deki üniversiteler listesi. 01.09.2022 tarihinde https://tr.wikipedia.org, adresinden erişildi.
• Yakar, L., Demir, H. ve İğde, H. (2022). Eğitim bilimleri alanında 2005-2020 yılları arasında yürütülen lisansüstü tezlerin incelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 12(1), 294-321. https://doi.org/10.18039/ajesi.970639
• Yalçın, M. ve Karadağ, E. (2013). Hizmetkâr liderlik ve okul kültürü: Bir yapısal eşitlik modellemesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 101-120.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Yıldırım, E. (2019). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adanmışlığı ile okul kültürü arasındaki ilişki (Tez No. 553793) [Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldızay, Y. ve Çetin, G. (2018). Fen eğitiminde eğitim teknolojileri kullanımı: İçerik analizi. International Journal of Computers in Education, 1(2), 21-33.