Determining the relationship between service confidence index and financial and economic variables

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 50, 763 - 775, 31.12.2023

Fatma Zeybek , Özer Yılmaz , Çağatay Başarır

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1324426

Öz

Service sector, which are among the sectors with the highest employment in developed and developing countries, contribute to the national economy at a high level. Expectations of consumers regarding service sector are determined by measuring the service confidence index and this index is calculated on a monthly basis. In this context; this study investigated the causal relationships between BIST service index, service revenues, service producer price index, service sector foreign direct investments, dollar and euro exchange rates and service confidence index for the period 2011: 12-2023: 03. This causality relationship was analyzed with Toda Yamamoto causality test. According to the results of the research, it was determined that there is a bilateral causality relationship between service sector confidence index and service revenues. Accordingly, it can be said that while service revenues are the cause of service trust index, service trust index is also the cause of the service revenues. It has been concluded that euro exchange rate, the dollar exchange rate and direct investments in service sector are unilaterally affected by service confidence index and the service confidence index is the reason for these. It has been determined that BIST service sector affects the service confidence index unilaterally and that the BIST service sector is the cause of the service sector confidence index. It is thought that this study will contribute to the literature due to the limited number of studies on the service confidence index.

Anahtar Kelimeler

BIST service index, Service confidence index, Dollar and euro exchange rates, Toda Yamamoto causality test

Hizmet güven endeksi ile finansal ve ekonomik değişkenler arasındaki ilişkinin tespiti

Öz

Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde istihdam açısından en çok çalışanın yer aldığı sektörlerin başında gelen hizmet sektörü, ülke ekonomilerine yüksek düzeyde katkı sunmaktadır. Hizmet sektörlerine ilişkin tüketicilerin beklentileri, hizmet güven endeksi ile ölçülerek belirlenmektedir ve bu endeks, aylık olarak hesaplanmaktadır. Bu kapsamda araştırmada; 2011: 12-2023: 03 dönemi için BIST hizmet endeksi, hizmet gelirleri, hizmet üretici fiyat endeksi, hizmet sektörü doğrudan yabancı yatırımları, dolar ve euro döviz kurları ile hizmet güven endeksi arasındaki nedensellik ilişkileri araştırılmıştır. Bu nedensellik ilişkisi, Toda Yamamoto nedensellik testi ile analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucuna göre, hizmet sektörü güven endeksi ile hizmet gelirleri arasında çift taraflı bir nedensellik ilişkisinin olduğu belirlenmiştir. Buna göre, hizmet gelirleri hizmet güven endeksinin nedeni iken hizmet güven endeksinin de hizmet gelirlerinin nedeni olduğu söylenebilmektedir. Euro kuru, dolar kuru, hizmet sektörüne ilişkin doğrudan yatırımların hizmet güven endeksinden tek taraflı olarak etkilendikleri ve hizmet güven endeksinin bunların nedeni olduğu sonucuna ulaşılmıştır. BIST hizmet sektörünün ise hizmet güven endeksini tek taraflı olarak etkilediği ve BIST hizmet sektörünün hizmet sektörü güven endeksinin nedeni olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmanın, hizmet güven endeksine dair sınırlı sayıda araştırma olması sebebiyle literatüre katkı sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

BIST hizmet endeksi, Hizmet güven endeksi, Dolar ve euro döviz kurları, Toda Yamamoto nedensellik testi

Destekleyen Kurum

BANDIRMA ONYEDİ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ

Kaynakça

• Referans1 Albayrak, Ş.G. (2022, 24-26 Ağustos). Türkiye’de döviz kuru oynaklığı ile güven endeksleri arasındaki ilişki (2012-2021). İşletme Araştırmaları Dergisi, 3, 2458-2469.
• Referans2 Başarır, Ç., Bicil, İ. M. & Yılmaz, Ö. (2019). The relationship between selected financial and macroeconomic variables with consumer confidence ındex, Journal of Yasar University Special Issue, (14), 173-183.
• Referans3 Baştürk, M. F. (2019). Tüketici güven endeksi ile hisse senedi piyasası arasındaki ilişki: Türkiye örneği. Maliye Dergisi, 177, 145-159.
• Referans4 Beşel, F. ve Yardımcıoğlu, F. (2016). Tüketici güven endeksi ile makro değişkenler arasındaki ilişki [Bildiri sunumu]. ICPESS'te (Uluslararası Siyasi, Ekonomik ve Sosyal Çalışmalar Kongresi, Sakarya.
• Referans5 Borsa İstanbul. (2020). BIST piyasa değeri ağırlıklı pay endeksleri temel kuralları 25.10.2023 tarihinde https://www.borsaistanbul.com/tr/endeks-detay/210/bist-hizmetler adresinden erişildi.
• Referans6 Canöz, İ. ve Erdoğdu, A. (2019). Sektörel güven endeksleri ve BİST sektör endeksleri arasındaki ilişkilerin simetrik ve asimetrik nedensellik analizi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 26(3), 833-849.
• Referans7 Castaldo, S. (2007). Trust in market relationships, Edward Elger Publishing.
• Referans8 Çalışkan, Ş., Karabacak, M. ve Meçik, O. (2017). Türkiye ekonomisinde eğitim harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: Bootstrap Toda-Yamamoto nedensellik testi yaklaşımı. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33, 45-56.
• Referans9 Çınar, M., Yetkin, F. ve Bektaş, S. (2019). Elektrik tüketiminin sürdürülebilir kalkınmaya etkisi: Türkiye üzerine ampirik ve davranışsal bir inceleme. Uluslararası İşletme Ekonomi ve Politika Dergisi, 3(2), 345-366.
• Referans10 European Commission. (Şubat 2021). The joint harmonised eu programme of business and consumer surveys user guide. 02 Şubat 2021 tarihinde https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/bcs_user_guide_2021_02_en.pdf. adresinden erişildi.
• Referans11 Eyüboğlu, S. ve Eyüboğlu, K. (2018a). Hizmet güven endeksi ile hizmet sektör alt endeksleri arasındaki ilişkisinin test edilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 271-282.
• Referans12 Eyüboğlu, S. ve Eyüboğlu, K. (2018b). Tüketici güven endeksi ile Borsa İstanbul sektör endeksleri arasındaki ilişkinin araştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(1), 235-259. https://doi.org/10.24988/deuiibf.2018331715
• Referans13 Gövdere, B. (2009). Türkiye’de hizmetler sektöründe doğrudan yabancı yatırımlar. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 53-68.
• Referans14 Gurgur, T. & Kılınc, Z. (2015). What drives the consumer confidence in Turkey?. Research and Monetary Policy Department. Central Bank of the Republic of Turkey.
• Referans15 Huseynli, N. (2022). The relationship between consumer confidence ındex and BIST 50 index. Journal of Eastern European and Central Asian Research (JEECAR), 9(6), 1107-1116.
• Referans16 Ilmiah, D. & Wonoseto, M. G. (2021). Consumer confidence index in coronavirus disease (covid-19) era. EkBis: Jurnal Ekonomi dan Bisnis, 5(1), 13-23.
• Referans17 Kale, S. & Akkaya, M. (2016). The relation between confidence climate and stock returns: The case of Turkey. Procedia Economics and Finance, 38, 150-162. https://doi.org/10.1016/S2212-5671(16)30186-1
• Referans18 Kotler, P. & Armstrong, G. (2007). Principles of marketing. Pearson Edication.
• Referans19 Köycü, E. ve İlhan, E. G. E. (2023). Borsa İstanbul’da yabancı yatırımcı sayısını etkileyen faktörlerin Granger nedensellik testi ile incelenmesi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 60-70.
• Referans20 Kütükcüler, G., Esen, E., Yıldırım, S. ve Temizel, F. (2020). Makroekonomik değişkenlerin Borsa İstanbul hizmetleri endeksi (XUHIZ) üzerine etkileri. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 15(2), 15-33.