Towards the Drying of Hatay Amik Lake in History and Its Traces on Society

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 51, 143 - 161, 28.06.2024

Alim Koray Cengiz , Mehmet Yıldırım

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1362597

Öz

As a result of Turkey’s agricultural policy that has developed since the 1950s, lakes in different provinces have been dried within the scope of expanding agricultural areas. Amik is one of the lakes that were dried in this context. Amik Lake, which was once an important water source for Antakya, has an important place in the history of the city. Since the lake used to cause floods since the past, the idea of drying was on the agenda during the Ottoman period, the French mandate administration and the administration of the Hatay state. These attempts continued after the annexation of Hatay to Turkey. The gradual drying of the lake in the 1970s in the Republican period has brought many discussions on the city agenda from the past to the present. This study is part of a scientific research project focusing on the economic aspects of drying Amik Lake. A detailed literature study was carried out within the scope of the project, and the works of wanderers travelled around Antakya in the past were also examined. Within the scope of field research, 19 people from Arpahan, Küçükdalyan, Paşaköy, Bakras, Muratpaşa, Torun, Büyükdalyan, Serinyol and Topboğazı villages around the old lake mirror, two people ran the lake commercially and two people from the institutions and key actors in the city were interviewed. In line with the written and oral information obtained, it is understood that the lake was dried with motives such as drying the swamp areas in accordance with the spirit of the period, preventing malaria, expanding the agricultural areas and providing land to the farmers. In the scope of the study, it is aimed to reveal the opinions of the city residents about the drying process of the lake and the traces it leaves in the public memory.

Anahtar Kelimeler

Hatay, Antakya, Amik Lake, Memory, Narrative

Proje Numarası

18.M.034

Hatay’da Amik Gölünün kurutulmasına giden yol ve toplumda bıraktığı izler

Öz

1950’li yıllardan itibaren gelişen tarım politikası gereği zirai alanların genişletilmesi kapsamında farklı illerde göller kurutulmuştur. Amik Gölü de bu kapsamda kurutulan göllerden birisidir. Antakya için bir zamanlar önemli bir yaşam kaynağı olan Amik Gölü kent tarihinde önemli bir yere sahiptir. Geçmişten bu yana su taşkınlarına sebep olan gölün Osmanlı dönemi, Fransız manda yönetimi ve Hatay devleti idaresinde de kurutulması gündeme gelmiştir. Bu girişimler Hatay’ın Türkiye’ye ilhak olmasından sonra da devam etmiştir. Cumhuriyet dönemi içinde 1970’li yıllarda kademeli olarak gölün kurutulması geçmişten bugüne kent gündeminde birçok tartışmayı da beraberinde getirmiştir. Bu çalışma, Amik Gölünün kurutulmasının iktisadi yönüne odaklanan bir bilimsel araştırma projesinin bir parçasıdır. Proje kapsamında detaylı literatür çalışması yapılmış ve bu minvalde geçmişte Antakya ve civarında seyahat eden seyyahların farklı dillerdeki eserleri incelenmiştir. Saha araştırmaları kapsamında eski göl aynası etrafında bulunan Arpahan, Küçükdalyan, Paşaköy, Bakras, Muratpaşa, Torun, Büyükdalyan, Serinyol ve Topboğazı köylerinden 19, gölü ticari olarak işletenler ve yakınlarından iki kişi, kentin kurum ve yöneticilerinden iki kişi olmak üzere toplamda 23 kişi ile etnografik görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında, elde edilen bilgiler doğrultusunda gölü kullanan kent sakinlerinin kurutma işlemiyle ilgili görüşlerinin ve kent belleğinde bıraktığı izlerin ortaya koyulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hatay, Antakya,, Amik Gölü, Bellek, Anlatı

Etik Beyan

Hatay Mustafa Kemal Üniersitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun 05.01.2018 tarihli 08 sayılı kararıyla etik kurul izni

Destekleyen Kurum

Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Proje Numarası

18.M.034

Kaynakça

• Ağca, N. (2011). Amik Gölünün Kurutulmasının Çevresel Etkileri. S. Sözüdoğru (Ed.). Prof. Dr. Nuri Munsuz Ulusal Toprak ve Su Sempozyumu (147-152). Ankara.
• Altundağ, M.Ü. ve Canlı, M. (2019). Sulak alanların yok edilmesinin etkileri ve amik gölü örneği. Doğanın Sesi, 4, 49-66.
• Bouchier, E.S. (1921). A short history of Antioch. Oxford Basic Basil Blackwell.
• Caponera, D.A. (1993). Legal aspects of transboundary river basins in the Middle East: The Al Asi (Orontes). The Jordan and the Nile. Nat. Resources J., (33), 629-633.
• Cengiz, A.K. (2022). Asi (Orontes) River in Turkish Republic period (1939 -2021). E. Bingöl ve V. Meoli (Ed.), tale of a river city: reading urban histories of Antakya through the Asi (Orontes) river içinde (ss. 103-121) Nobel.
• Chesney, F.R. (1868). Narrative of the Euphrates expedition: Carried on by order of the British government during the years 1835, 1836, and 1837. Longmans.
• Çınar, M. (2023, Mart 10). Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/kurutulan-amik-golu-havzasinda-depremler-sonrasi-su-yukselmesi-42232050.
• Devlet Su İşleri. (1958). Asi havzası istikşaf Raporu. Devlet Su İşleri Etüd Plan Dairesi.
• Downey, G. (1961). A short history of Antioch in Syria from Seleucus to the Arab Conquest. Princeton University Press.
• Efe, A. (2016). XIX. Yüzyılda Amik Gölü ve dalyanları. Itobiad: Journal of the Human and Social Science Researches, 5(4). 933-954.
• Hatay İl Yıllığı. (1968). 1967 İl yıllığı. Milli Eğitim Basımevi.
• Jacquot, P. (1931). Antioche centre de tourisme. Syria. 12(4), 386-388.
• Jaubert, R., Münger, F., ve Bösch, C. (2014). Syria: The impact of the conflict on population displacement, water and agriculture in the Orontes River basin. The Graduate Institute of International and Development Studies and Swiss Agency for Development and Cooperation SDC.
• Jaubert, R. ve Saadé-Sbeih, M. (2016). Addressing the complexity and uncertainty of water management in the Orontes river basin. A. Kibaroğlu, Jaubert R. (Eds). Water resources management in the lower Asi-Orontes river basin: isues and opportunities. Geneva: Graduate Institute of international and development studies içinde. (ss. 7–10). Graduate Institute of International and Development Studies ve MEF Üniversitesi. Kara, B. (2006). Türkiye’de personel reformu çalışmalarının altyapısı: 1930-60 yılları arasında yabancı uzmanların kamu yönetimine ilişkin hazırladıkları raporlar. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30(2), 149-162.
• Karakılçık, Y. ve Erkul, H. (2002). Sürdürülebilir akarsu yönetimi ve tersine akan nehir Asi. Detay Yayıncılık.
• Kepenek, Y. (2017). Ekonomi politikasında eksen kayması. Tanıl Bora (Ed.) Geçmişten geleceğe Türkiye ekonomisi içinde (ss. 245-272) İletişim Yayınları.
• Klein, H.E.M. (1999). Narrative. Journal of Linguistic Anthropology, 9(1-2), 167-169.
• Kopar, M. (2018). ABD’nin Türkiye üzerindeki projeksiyonu: Thornburg raporu (1949-1950). Journal of International Social Research, 11(61), 306-314.
• Köklü, S. (2010). Sulak alanların tarımsal amaçlı kullanılmasının yarattığı çevre sorunlarının amik gölü örneğinde irdelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi.
• Köroğlu, A. (2003). A case study on ımpact assessment of drained Amik Lake [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Kumerloeve, H. (1988). Amik Gölü (the lake of antioch proposal for its revival as wildlife national park in SE Turkey). İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Dergisi, 53, 17-26. Kündeyi, M.A. (2018). Hatay Devleti başbakanı Doktor Abdurrahman Melek’in Yeni Mecmua’daki yazıları üzerine. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 34, 281-310.
• Le Camus, E. (1889). Notre voyage aux pays bibliques. 2, De Soye.
• Lynch, K. (2010). Kent imgesi, (İ. Başaran, Çev.) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Maden, T.E. (Temmuz 2011). Ortadoğu için örnek bir iş birliği: Türkiye-Suriye Asi Nehri dostluk barajı. Şubat 2023 tarihinde https://www.orsam.org.tr/tr/ortadogu-icin-ornek-bir-isbirligi-turkiye-suriye-asi-nehri-dostluk-baraji/ adresinde erişildi.
• Metral, F. (1984). State and peasants in Syria: A local view of a government irrigation Project. Peasant Studies, 11(2), 69-89.
• Naff, T. (1984). Water as a source of cooperation or conflict in the Middle East. Philadelphia Middle East Research Inst. Pennsylvania University.
• Nora, P. (1989). Between memory and History: Les lieux de memoir. Representations, 26(Özel Sayı Memory and Counter-Memory), 7-24.
• Özcan, G. ve Özcan, T. (2021). Gölden Ovaya Amik. Akademisyen Kitabevi.
• Ödemiş, B. ve Bozkurt, S. (2007). Amik Ovası yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının sürdürülebilirliği. Ulusal Çevre Mühendisliği Kongresi, Yaşam Çevre Teknoloji Seksiyonu (422-428). Emre Basımevi.
• Parsons, A. (1808). Travels in Asia and Africa: Including a journey from Scanderoon to Aleppo, and over the desert to Bagdad and Bussora, a voyage from Bussora to Bombay, and along the western coast of India, a voyage from Bombay to Mocha and Suez in the red sea and a journey from Suez to Cairo and Rosetta in Egypt: With engravings. Longman.
• Riceour, P. (2012). Hafıza, tarih, unutuş. (M.E. Özcan Çev.) Metis.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi. (1946). 7. Dönem 3. toplantı. 22.
• Semiz, Y. ve Toplu, G. (2017). Cumhuriyet döneminde Amerikan emperyalizminin Türkiye’ye girişi: Thornburg raporu. Toplum Bilimleri Dergisi, 27, 455-484.
• Şahin, G. (2015). Türkiye zirai hayatında manda (Bubalus bubalis) yetiştiriciliği ve manda ürünlerinin değerlendirilmesi. Coğrafya Dergisi, 31, 14-40.
• Tekelioğlu, Y. (2010). Toprak reformu ve Türkiye uygulamaları. Akdeniz İİBF Dergisi, 10(19), 43-80.
• Tuğluoğlu, F. (2008). Türkiye’de sıtma mücadelesi (1924-1950). Türkiye Parazitoloji Dergisi, 32,4, 351-359.
• Türkmen, F. (1937). Mufassal Hatay. Cumhuriyet Matbaası.
• Wertsch, J.V. ve Roediger III, H.L. (2008). Collective memory: Conceptual foundations and theoretical approaches. Memory, 16(3), 318-326.
• Yazar, T. (1941). Hatay ziraatine bir bakış. Ziraat Dergisi, 2, 21-36.
• Yıldırım, M. (2020). Amik Ovası ve Asi Havzası’ndaki su taşkınları sorunu ve sorunun çözümü. (A. Gündüz, H. Çoruh ve S. Hatipoğlu Ed.) Hatay araştırmaları-v doğunun kraliçesi içinde (ss. 343-365) İksad Yayınları.
• Yılmaz, A. ve Kara, M.A. (2019). Dünyada ve Türkiye’de manda yetiştiriciliğinin durumu ve geleceği. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 6(3), 356-363.
• Yenigün Gazetesi(18 Şubat 1940). Tütün Ekilemeyecek Alanlar. Erişim linki: 12.06.2024 tarihinde https://www.gastearsivi.com/gazete/yenigun_antakya/1940-02-18/2 adresinden erişildi.