Jeopark ve jeoturizm konulu çalışmaların bibliyometrik analizi

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 51-1 - 2024 Yılı Özel Sayısı, 197 - 210

Melike Gül , Bilge Villi

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1477702

Öz

Kitle turizminin olumsuz etkilerinin hissedilmesiyle birlikte günümüz insanında çevre bilinci ve doğal, kültürel değerler üzerinde farkındalık anlayışı artarak alternatif turizm türlerine ilgi oluşmuştur. Bu kapsamda ortaya çıkan jeoturizm faaliyetleri, sürdürülebilir turizm anlayışı ile gerçekleşen kırsal turizm ve eko turizm gibi turizm çeşitlerinin bir uzantısı olarak görülmektedir. Jeoturizm alternatif turizm türleri arasında oldukça talep alan bir turizm çeşidi olmaya başlamıştır. Çalışmanın amacı dünyada jeoturizme yönelik yapılmış olan araştırmaların eğilimlerinin bibliyometrik olarak incelenmesidir. Bu amaçla, 2003 ile 2024 yılları arasında yapılmış olan jeoturizm ile ilgili çalışmalar “jeopark” ve “jeoturizm” anahtar kelimeleri kullanılarak Scopus veri tabanında taranmıştır. Veri toplama işlemlerinde; araştırmanın başlığı, yayınlandığı yıl, yayınlayan derginin ismi, yazar adları ve atıf sayısı gibi bilgilerden yararlanılmıştır. Metin verilerinin analizinde VOSviewer yazılımı kullanılarak doğruluk ve güvenilirlik sağlanmaya çalışılmıştır. Sonuçların daha anlaşılır hale gelmesi için veri görselleştirme yöntemleri (bubbles maps) ve metin madenciliği gibi tekniklerden faydalanılmıştır. Çalışma sonucunda yıllar itibariyle “jeopark” ve “jeoturizm” konusuna yönelik yapılan araştırmaların nitelik ve niceliğinde, atıf sayısında nasıl bir değişim olduğu ve araştırmaların hangi ülke ve kurumlarda daha ağırlıklı yayınlandığı tespit edilmeye çalışılacaktır. Çalışmanın jeoturizm konusunda geleceğe yönelik eğilimleri ve farklı bakış açılarını ortaya çıkararak bundan sonra yapılacak çalışmalara rehberlik edeceği öngörülmektedir. Literatür incelendiğinde “jeopark” ve “jeoturizm” alanında yapılan araştırmalara yönelik herhangi bir bibliyometrik analiz çalışmasının olmadığı, bu nedenle bu alandaki boşluğu dolduracağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Jeoturizm, Jeopark, Jeomiras, Bibliyometrik Analiz.

Bibliometric analysis of studies on geoparks and geotourism

Öz

With the increasing awareness of the negative impacts of mass tourism on the environment, contemporary individuals have developed a greater appreciation for environmental consciousness and natural and cultural values. This has led to a growing interest in alternative forms of tourism. In this context, geotourism activities have emerged as an extension of tourism types such as rural tourism and ecotourism, which are carried out with a sustainable tourism approach. Geotourism has started to become a highly demanded form of tourism among alternative tourism types. The aim of the study is to investigate the trends of research conducted on geotourism worldwide through bibliometric analysis. To achieve this goal, research articles related to geotourism conducted between 2003 and 2024 were scanned in the Scopus database using the keywords “geopark” and “geotourism”. In data collection processes, information such as the title of the research, publication year, name of the publishing journal, author names, and citation count were utilized. The accuracy and reliability of the textual data analysis were attempted to be ensured using the VOSviewer software. To enhance the comprehensibility of the results, data visualization methods such as bubble maps and text mining techniques have been utilized. The study aims to determine changes in the quality and quantity of research conducted on the topics of “geopark” and “geotourism” over the years, as well as the citation counts, and to identify the countries and institutions where the research is predominantly published. It is anticipated that the study will reveal future trends and different perspectives regarding geotourism, thus guiding future research efforts. Upon reviewing the literature, it has been observed that there is a lack of bibliometric analysis studies on research conducted in the fields of “geopark” and “geotourism”. Therefore, it is believed that this study will fill this gap in the field.

Anahtar Kelimeler

Geopark, Geotourism, Geoheritage, Bibliometric Analysis

Kaynakça

• Bahram, S. N. (2009). Fundamentals of geotourism: with emphasis on Iran. Tehran-Iran: Samt Organization Publishing.
• Diker, O., Deniz, T. ve Çetinkaya, A. (2016). Jeoturizm kapsamında Safranbolu’da coğrafi kaynakların değerlendirilmesi ve Safranbolu jeoturizm potansiyelinin belirlenmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 334-348.
• Dirik, D., Eryılmaz, İ., & Erhan, T. (2023). Post-truth kavramı üzerine yapılan çalışmaların vosviewer ile bibliyometrik analizi. Sosyal Mucit Academic Review, 4(2), 164-188.
• Dong, H., Song, Y., Chen, T., Zhao, J., Yu, L. (2014). Geoconservation and geotourism in Luochuan Loess National Geopark, China. Quaternary International 334-335: 40-51.
• Dowling, R. K. (2013). Global geotourism – An emerging form of sustainable tourism. Czech Journal of Tourism, 2(2), 59-79.
• Dölek, İ. ve Şaroğlu, F. (2017). Muş ili ve yakın çevresinde jeoturizm açısından değerlendirilebilecek jeositler. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(2), 1-16.
• Gray, M. (2008). Geodiversity: developing the paradigm. Proceedings of the Geologists' Association, 119(3-4), 287-298.
• Gülduran, Ç.A. ve Saltık, I.A. (2021). Yatağan jeoparkı’nın (Gökbel Vadisi-Marsyas) jeoturizm potansiyelinin SWOT analizi ile değerlendirilmesi. Journal of Recreation and Tourism Research, 8(1), 25-47.
• Gümüş, E. (2008). Yeni bir doğa koruma kavramı: UNESCO jeoparklar çerçevesinde Çamlıdere (Ankara) fosil ormanı fizibilite çalışması [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Ondokuzmayıs Üniversitesi.
• Gürsay, M. S., ve Güneş, S. G. (2014). Jeoturizm ve sürdürülebilirlik: Kızılcahamam–Çamlıdere jeoparkı örneği. Ankara Araştırmaları Dergisi, 2(2), 203-215.
• Hartling, W. J. ve Meier, I. (2010). Economic effects of geotourism in Geopark Terra vita: Northern Germany. The George Wright Forum, 27(1), 29-39.
• Heggie, W. T. (2009). Geotourism and volcanoes: Heath hazards facing tourists at volcanic and geothermal destinastions. Travel Medicine and Infectious Disease, 7, 257-261.
• Hose, T.A. (2011). The English origins of geotourism (as a vehicle for geoconservation) and their relevance to current studies. Acta Geographica Slovenica, 51 (3), 343-359.
• UNESCO. (2023). List of UNESCO global geoparks and regional networks. 15 Nisan 2024 tarihinde https://www.unesco.org/en/iggp/geoparks#full-list-of-unesco-global-geoparks adresinden erişildi.
• Koçan, N. (2011). Jeo turizm planlaması ve peyzaj mimarlığı açısından bir değerlendirme: Kızılcahamam-Çamlıdere Jeoparkı. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 48(1), 47-53.
• Koçan, N. (2012). Eko turizm ve sürdürülebilir kalkınma: Kızılcahamam-Çamlıdere (Ankara) jeopark ve jeoturizm projesi. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 3(2), 69-82.
• Lazaari, M., Aloia, A., (2014). Jeoparks, Geoheritage and Geotourism: Opportunities and tools in sustainable development of the territory. GeoJournal of Tourism and Geosites, Special Issue, 1(13), 8-9.
• Newsome, D., Dowling R. and Leung, Y.F. (2012). The nature and management of geotourism: A case study of two established geotourism destinations. Tourism Management Perspectives, 2(3), 19-27. Pralong, J. P. (2006). Geotourism: A new form of tourism untilising natural landscapes and based on imagination and emotion. Tourism Review, 61(3), 20-25.
• Şener, B., Çeşmeci, N. ve Kılıçhan, N. (2023). Türkiye’deki jeoparkların çevrimiçi tanıtım faaliyetlerine yönelik bir değerlendirme. Journal of Global Tourism and Technology Research, 4(2), 77-89.
• VOSviewer. (2022). Vosviewer7Özellikler [çevrimiçi]. 10 Nisan 2024 tarihinde https://www.vosviewer.com/ adresinden erişildi.
• Vural, A. (2019). Zenginleştirilmiş jeoturizm güzergahlarına dair farkındalık oluşturulması: eski Gümüşhane-dörtkonak güzergahı. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(EkSayı), 250-274.
• Vural, A. ve Külekçi, G. (2021). Zenginleştirilmiş jeoturizm güzergahı: Gümüşhane-Bahçecik Köyü. Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, Natural & Medical Sciences International Indexed and Refereed, 8(19), 1-23. Yıldırım, A.ve Şimşek, H., (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (8. Baskı). Seçkin Yayınevi.
• Yıldırım, T. ve Koçan, N. (2008). Nevşehir Acıgöl Kalderası Kalecitepe ve Acıgöl mağarlarının jeoturizm kapsamında değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 45(2), 135-143.