ÜNİVERSİTELERDE ORGANİZASYONEL YAPILARIN DÖNÜŞÜMÜ SÜRECİNDE YÖNETİCİ AKADEMİSYENLERİN DÖNÜŞTÜRÜCÜ LİDERLİK ÖZELLİKLERİNİN ROLÜ

Yıl 2022, , 452 - 467, 27.07.2022

Erol Işıkçı , Tuğrul Tekin Tunalılar

https://doi.org/10.33416/baybem.1126505

Öz

Günümüzde birçok organizasyon; sosyal, kültürel, bilimsel ve teknolojik gelişmelerin gereği olarak ortaya çıkan ani ve sürekli değişmelere ayak uydurabilmek için kendini yenileme ve büyük değişimleri gerçekleştirme ihtiyacı duymaktadır. Söz konusu yönetsel paradigma değişikliklerinin evrimi ve dijital dönüşümün beraberinde getirdiği kolaylıklar ile yönetimde holakrasi, heterarşi gibi kavramlar ile düz yapılar, turuncu (teal) ve sarmal organizasyon yapıları hayatımıza girmiş durumdadır. Bu durum, yöneticilerin çalışanların kendilerini işlerine adayacakları bir iş iklimi yaratmak, esnek örgüt yapıları kurmak ve çalışanların mevcut teknolojik kolaylıkları ve fırsatları kullanmalarını destekleyecek şekilde organizasyon yapıları oluşturulmasına odaklanmaları gerekliliği sonucunu doğurmaktadır.
Organizasyonların amacı insanları, işleri ve sorumlulukları doğru şekilde düzenleyerek hedefine ulaşmaktır. Kendini yenileme sorumluluğunu taşıyan kurumların başında üniversiteler gelmektedir. Üniversitelerde sözü edilen bu ihtiyacın karşılanabilmesi için bahse konu dönüşümleri gerçekleştirebilecek nitelikleri taşıyan yönetici akademisyenler gerekmektedir. Alanyazında yapılan çalışmalar incelendiğinde yönetici akademisyenlerin yaratıcılık ve yenilikçiliği teşvik eden, iletişim ve takım çalışmalarını kolaylaştıran dönüştürücü liderlik özelliklerinin teknolojik gelişmelerin çok yoğun olarak gerçekleştiği yüksek eğitim alanında sürdürülebilir başarı için gerekli olduğu değerlendirilmektedir. Yönetim alanındaki gelişmelerin sonucu ortaya çıkan yeni organizasyonel yapıların sunduğu esneklik, çeviklik, uyarlanabilirlik gibi yeteneklerin üniversitelerde ancak dönüştürücü liderlik özelliklerine sahip yönetici akademisyenlerle gerçekleştirilebileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

yönetim, yönetici akademisyen, organizasyonel yapı, dönüştürücü liderlik

Kaynakça

• Akar, F. (2019). “Üniversitede Akademisyen ve Yönetici Yetenekleri: Yetenek Yönetiminin Uygulanabilirliği Konusunda Bir İnceleme”. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 514-541. doi: 10.14689/ISSN.2148-2624.1.7c.2s.3m
• Akyol, B; Yılmaz, K.; Çavuş, B. Aksoy, V. (2018) “Akademisyen Yöneticilerin Görüşlerine Göre Türkiye’de Yükseköğretimin Sorunları”, Turkish Studies Educational Sciences, Volume 13/11, Spring, 111-131, DOI: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13232
• Bass, B. M. (1980) Leadership physcology and organizational behavior, Free Press, New York.
• Bass, B. M., Avolio, B. J., Jung, D. I., & Berson, Y. (2003). Predicting unit performance by assessing transformational and transactional leadership. Journal of Applied Psychology, 88(2), 207–218. https://doi.org/10.1037/0021-9010.88.2.207
• Bass, B. M. (1999). “Two decades of Research and Development in Transformational Leadership”, European Journal of Work and Organization, Pshychology Press, New York , 9-32
• Bass, B. M. ve Avolio, B. J. (1994) Improving organizational effectiveness through transformational leadership, SAGE Publications, California.
• Berdrow, I. (2010). “King among kings: Understanding the role and responsibilities of the department chair in higher education”.. Educational Management Administration ve Leadership, 38(4), 499–514.
• Burns, M. G., (1978) Leadership, Harper-Row, Newyork.
• Conger, J.A. ve Kanungo, R.N. (1987) “Toward a Behavioral Theory of Charismatic Leadership in Organizational Settings”, Academy of Management Review, 12(4): 637-647
• Conger, J. A. ve Kanungo, R. N. (1998). Charismatic leadership in organizations. Sage books.
• Çubukcu, M. (2018). “Organizasyon Yapısını Belirleyen Faktörler ve Yapının Önemi”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 2, 175-190.
• Dess, G. G., Lumpkin, G. T., & Taylor, M. L. (2005). Strategic management: Creating competitive advantages, McGraw Hill Irwin.
• De Boer, H., & Goedegebuure, L. (2009). “The Changing Nature of The Academic Deanship”, Leadership, 5(3), 347-364.
• De Smet, A., Kleinman, S. ve Weerda, K. (2019). The helix organization, McKinsey&Company, [Çevrim-içi: https://www.mckinsey.com/business-functions/people-andorganizational-performance/our-insights/the-helix-organization], Erişim Tarihi: 04.05.2022.
• Erts, N. (2018). “Agile organisations: are agile organization models the future?”, SAGE HR. https://blog.sage.hr/agile-organizations-are-agile-organisation-modelsthe-future/ Erişim Tarihi: 12.05.2022
• Esen, Ayşe (2012) Örgütsel Değişimde Dönüştürücü Liderlik Davranışları, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Sakarya Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Francis, F. ve Hoefel, F. (2018). ‘True Gen’: Generation Z and Its Implications for Companies, McKinsey & Company, [Çevrim-içi:https://www.mckinsey.com/industries/consumer-packaged-goods/our-insights/true-gen-generation-z-and-its-implications-for-companies], Erişim Tarihi: 04.05.2022
• Gündüz, Rukiye (1998) Değişimde Liderlik, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Işıkçı, Erol (2004) Yönetici Akademisyenlerin Dönüştürücü Liderlik Özelliklerinin Tespiti, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Işıkçı, Erol (2022) Yönetsel Gelecek (Editörler: Arzu Uğurlu Kara - Hasan Boztoprak) içinde Organizasyonlarda Yapısal Modellerin Değişimi: Yeni Yaklaşımlar ve Gelecek İçin Öngörüler, ss. 287-296, ISBN:9786254332678, Nobel Yayınevi, Ankara.
• Jarzabkowski, P. (2002) “Centralised or Decentralised? Strategic Implications Of Resource Allocations Models”, Higher Education Quarterly, 56(1), pp.5-32.
• Karakaya, A., Arslan, B.; Araşkal, S.. (2021) “Radikal Bir Yönetim Yaklaşımı Olarak Holakrasi’nin Stratejik Analizi”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt.6 Sayı.4, ss. 625-635, ISSN: 2602–2486, https:// doi.org/10.29106/fesa.962935
• Karsantık, İsmail (2016) Yönetici Akademisyenlerin Akademik Liderlik Algısı Üzerine Bir İnceleme, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı.
• Koçel, T. (2005). İşletme yöneticiliği. 10. Baskı. İstanbul:Arıkan Yayıncılık.
• Kumar S., V., Mukherjee, S. (2018). “Holacracy – the future of organizing? The case of Zappos”. Human Resource Management International Digest. 26 (7): 12-15. Doi:10.1108/hrmid-08-2018- 0161.
• Laloux, F. (2014). Reinventing Organizations: A Guide to Creating Organizations Inspired by the Next Stage of Human Consciousness, First Edition, Nelson Parker.
• Lee, J. (2020). “A Neuropsychological Exploration of Zoom Fatigue”, Psychiatric Times: [Çevrim-içi: https://www.psychiatrictimes.com/view/psychological-exploration-zoom-fatigue], Erişim Tarihi: 29.01.2022
• Mandawker, M. (2020) “How COVID-19 will re-shape organizations: Predictions for an uncertain future”, Shortlist, [Çevrim-içi: https://shortlist.net/2020/09/16/how-covid-19-will-reshape-organizations-predictions/], Erişim Tarihi: 09.12.2021
• Marshall, S., J Adams, M., Cameron, A., & Sullivan, G. (2000). “Academics' perceptions of their professional development needs related to leadership and management: What can we learn?”. International Journal for Academic Development, 5(1), 42- 53.
• Mert, G.; Dördüncü, H. ve İncaz, S. (2019) “Dönüştürücü Liderlik Davranışlarının İş Tatmini Üzerindeki Etkisi: Vakıf Üniversitesi Örneği”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 12 Sayı: 65, DOİ: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3526
• Morgan, J. (2014). The future of work: Attract new talent, build better leaders, and create a competitive organization, Wiley.
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Moorman, R. H. ve Fetter, R. (1990). “Transformational Leader Behaviors and Their Effects on Followers' Trust in Leader, Satisfaction, and Organizational Citizenship Behaviors”. Leadership Quarterly, 107-142.
• Rosovky, H. (2000) Bir dekan anlatıyor: Üniversite, Çev.Süreyya Ersoy, Tübitak Popüler Bilim Kitapları, Ankara. Tetik, S. ve Ünal, A. (2018) “Akademisyenlerin Dönüştürücü Liderlik Algısı Üzerine Bir Araştırma”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt:16, Özel Sayı, 20-42, Doi: http://dx.doi.org/10.11611/yead.441902
• Tunalılar, Tuğrul Tekin (2022) Yönetsel Gelecek (Editörler: Arzu Uğurlu Kara - Hasan Boztoprak) içinde Organizasyonlarda Yapısal Modellerin Değişimi: Yeni Yaklaşımlar ve Gelecek İçin Öngörüler, ss. 319-342, ISBN:9786254332678, Nobel Yayınevi, Ankara.
• Yair, B. ve Bruce, J. A.. (2004), “Transformational Leadership And The Dissemination Of Organizational Goals: A Case Study Of A Telecommunnication Firm”, The Leadership Quarterly, 15, 625- 646.
• Yukl, A. G., (1991) Leadership in organizations, Prentice Hall, New Jersey.
• Zziwa, G. (2014), “Does The Organizational Structue Affect The Management Of Universities in Uganda? An empirical analysis”, International journal of Educational Administration and Policy Studies, 6(8), 158-169, DOİ: 10.5897/IJEAPS2014.034