Sosyal Bilimlerde Yöntem Olarak Pozitivizm Bakış Açısı ve Değerlendirmesi

Yıl 2020, , 109 - 120, 01.07.2020

Cemaleddin Güvenç

https://doi.org/10.33416/baybem.672257

Cited By: 2

Öz

Sosyal bilimler, insanın kültürel, sosyal, fiziki ve ekonomik yönünü konu alan ve insan toplumunu ilgilendiren her olayı inceleyen ve bunu derinlemesine ele alan bir bilim dalı olarak karşımıza çıkmaktadır. Sosyal Bilimlerin varlığı çok daha önceki yüzyıllara dayanmakta ise de 19. yüzyılda felsefeden ayrılarak bilim dünyasında kendi bağımsızlığını ilan ettiğini söyleyebiliriz. Bu bilim dalının konusu insanı ve toplumu ilgilendirir. Bu itibarla günümüze kadar ulaşmasında bilgeliğin mirasçılığını da sosyal bilim yapmıştır. İlk önce İngiltere'de başlayan toplumsal değişim Fransa'da özgürlük hareketiyle devam etmiş, daha sonra ise Almanya'da tüm dünyayı etkileyecek modernleşme hareketine dönüşmüştür. Bu değişim ve dönüşümler fikir adamlarını toplumsal olayların çözümünde arayış içerisine itmiştir. Bu toplumsal olaylarla gün yüzüne çıkan pozitivizmi, sistemsel bir bilim düşüncesi haline getiren Auguste Comte'dir. Bilginin deney ve gözlem yoluyla kesinlik elde edilebileceğini belirten Comte, metafiziği bu toplumsal olayların asıl sebebi olarak gördüğünden bilimin dışına itmiştir. Pozitivizm, olgusal sınanabilirlik içeren bilgisi, nesnel ve bilimsel sayılan yönüyle bilgi kuramına dayanması, nomolojik açıklama yöntemi ve bütüncü mantığı bağlamında ele alması yönüyle amprizmin yöntemlerini ele alır. Bununla beraber pozitivist düşünceden etkilenen mantıkçı pozitivistler de bilginin doğrulanabilmesiyle ve anlamlı olmasıyla elde edilebileceği üzerinde durmuşlardır. Ardından Karl Popper, mantıkçı pozitivistlere karşı çıkarak bilginin doğrulanmasının ve anlamlı olmasının yeterli olmadığını belirtmiştir. Yanlışlama ilkesi ile bilginin doğrulanmasından ziyade yanlışlanabildiği, sınırlanabildiği ölçüde kesinlik kazanacağını belirterek pozitivizme ayrı bir boyut kazandırmıştır. Pozitivizm ile birlikte sosyal bilimler alanında bir çığır açılarak, sosyal bilimlere bilimsel nitelik kazandırdığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilimler, Amprizm, Pozitivizm, Mantıksal Pozitivizm, Doğrulama İlkesi ve Yanlışlama İlkesi

Kaynakça

• Akgün, S. (2009). Karl Popper'ın Tarih, Toplum ve Siyaset Felsefesi Üzerine Görüşleri, Felsefe ve Sosyal Bilimler, 0 (7), 59-76
• Ballıkaya, C. (2015). Pozitivizm Tarihsel Süreç içerisindeki Gelişimi ve Sosyolojik Düşünceye Etkileri, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 0 (33), 87-106
• Çağlar, Ü. (1989). Bilim Felsefesinde Gelişmeler, Bilim ve İktisatta İlerleme Fikrinin Evrimi, İstanbul İktisat, 47, (1-4), 31-44
• Daştan, U. (2017). Max Horkheimer'ın Bilimsel Açıdan Mantıksal Pozitivizmi Eleştirisi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler, 0 (58), 141-150
• Demir, S.A. (2009). Sosyal Bilimlere Eleştirel Bir Bakış: Frankfurt Okulu ve Pozitivizm Eleştirisi, Fen Edebiyat, 0 (I), 59-73
• Emeklier, B. (2011). Uluslararası İlişkiler Disiplininde Epistemolojik Paradigma Tartışmaları: Postpozitivist Kuramlar, Bilge Stratejisi, 2 (4), 139-184
• Erkan, Y. K. (2004). Mantıkçı Pozitivizmde Metafizik Önermeler ve Eleştirisi, (Doktora Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Fırıncıoğulları, S. (2016). Sosyal Bilimler ve Hermeneutik Üzerine Kısa Bir Değerlendirme, Sosyoloji, 0 (33), 37-48
• Fidan, H. (2013). İktisadi Açıdan Bilgi Kavramı ve Bilgi Kavramına Yaklaşımlar Üzerine Bir İnceleme, Vizyoner, 4 (9), 94-104
• Kurtyılmaz, D. (2018). Pozitivizmin Doğrulama ve Yanlışlama İlkeleri Ekseninde Modern Bilimin Bilgiyi Metafizikten Arındırma İdeali, Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 5 (1), 15-33
• Maden, M. (2019). Karl Poper Felsefesinde Bilimsel Doğrular ve Yanlışlanabilirlik İlkesi, Akademi Sosyal Bilimler, 6 (17), 288-294
• Özsoy, S. (2018). Popper ve Kuhn Arasında: Imre Lakatos ve Bilimsel Metodoloji İçin Yeni Bir Öneri, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe, 0 (30) 209-223
• Uslu, F. (2011). Bilimselliğin Kriteri ve Sınırları Problemi - Bilim,Bilim Olmayan ve Sahte Bilim, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 10 (19), 5-35