TÜRKİYE’DE FİNANSAL DOLARİZASYONUN ENFLASYON VE İSTİHDAM İLE OLAN ETKİLEŞİMİ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 59 - 79, 17.01.2021

Gökhan Özkul

https://doi.org/10.33416/baybem.843339

Cited By: 8

Öz

Son yıllarda gelişmekte olan ülkelerde yaşanan döviz kuru krizleri, dolarizasyon süreçlerinin artmasına neden olmuştur. Ortaya çıkan bu süreç, finansal sistemdeki çeşitliliğin bir sonucu olarak farklı türlere ayrılabilmektedir. Bunlardan biri ise finansal dolarizasyondur. Büyük döviz kuru dalgalanmalarının varlığında finansal dolarizasyonun makroekonomik ve finansal istikrar için ciddi tehditler oluşturabileceği konusunda literatürde geniş bir fikir birliği vardır. Bu çerçevede çalışmanın amacı Türkiye’de finansal dolarizasyonun enflasyon ve istihdam ile olan etkileşimini Aralık 2005 – Kasım 2020 dönemi aylık verilerini kullanarak incelemektir. Çalışmada finansal dolarizasyonun ölçümünde mevduat dolarizasyonu ve kredi dolarizasyonu kullanılmıştır. Serilerin durağanlıkları ADF, PP ve Lee-Strazicich birim kök testleri ile test edilmiştir. Değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi ise Toda-Yamamoto nedensellik analizi ile test edilmiştir. Ayrıca değişkenler arasındaki ilişkinin gücünü ölçmek amacıyla etki tepki fonksiyonları da incelenmiştir. Araştırma bulgularına göre mevduat dolarizasyonundan enflasyon ve istihdama, istihdamdan kredi dolarizasyonuna ve kredi dolarizasyonundan enflasyona doğru bir nedensellik ilişkisi olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Finansal Dolarizasyon, Mevduat Dolarizasyonu, Kredi Dolarizasyonu, Enflasyon, İstihdam

THE INTERACTION OF FINANCIAL DOLLARIZATION WITH INFLATION AND EMPLOYMENT IN TURKEY

Öz

Exchange rate crises in developing countries in recent years have led to an increase in dollarization processes. This emerging process can be divided into different types as a result of the diversity in the financial system. One of these is financial dollarization. There is broad consensus in the literature that financial dollarization can pose serious threats to macroeconomic and financial stability in the presence of large exchange rate fluctuations. In this context, the purpose of the study is to examine the interaction of financial dollarization with inflation and employment using monthly data for the period of December 2005 - November 2020 in Turkey. In the study, deposit dollarization and credit dollarization are used in the measurement of financial dollarization. The stationarities of the series were tested by ADF, PP and Lee-Strazicich unit root tests. The causality relationship between variables was tested by Toda-Yamamoto causality analysis. In addition, impulse response functions were also examined in order to measure the strength of the relationship between variables. According to the research findings, causality relationships were found from deposit dollarization to inflation and employment, from employment to credit dollarization and from credit dollarization to inflation.

Anahtar Kelimeler

Financial Dollarization, Deposit Dollarization, Credit Dollarization, Inflation, Employment

Kaynakça

• Adanur Aklan, N. ve Nargeleçekenler, M. (2010). “Yükümlülük Dolarizasyonu ve Bilanço Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Analiz”. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (43), 177-204.
• Akşehirli, N. (2020). “Türkiye'de Kredi ve Mevduat Dolarizasyonu: Makroekonomik Göstergelerin ve Alınan Önlemlerin Yansımaları (2015: 3-2019: 12)”. Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 3(1), 61-76.
• Ayhan, F. (2016). Döviz Kuru Oynaklığı, Dış Ticaret ve İstihdam İlişkisi: Türkiye Uygulaması (Doktora Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bahmani-Oskooee, M. ve Domac, I. (2003). “On the Link between Dollarisation and Inflation: Evidence from Turkey”. Comparative Economic Studies, 45(3), 306-328.
• Bailey, S. A. (2005). Investigating the Link between Financial Dollarization and Inflation: Evidence from Jamaica. Bank of Jamaica.
• Balaylar, N. A. (2011). “Reel Döviz Kuru İstihdam İlişkisi: Türkiye İmalat Sanayi Örneği”. Sosyo Ekonomi Dergisi, 7(16), 137-160.
• Balino, B. ve Borensztein, E. (1999). Monetary Policy in Dollarized Economies. IMF Occasional Paper, No. 171, International Monetary Fund.
• Bărbuță-Mișu, N., Güleç, T. C., Duramaz, S. ve Virlanuta, F. O. (2020). “Determinants of Dollarization of Savings in the Turkish Economy”. Sustainability, 12(15), 6141. https://doi.org/10.3390/su12156141
• Borjas, G. J. ve Fisher, E. O. (2001). “Dollarization and the Mexican Labor Market”. Journal of Money, Credit and Banking, 33(2), 626-647.
• Boz, Ç. (2013). “Türkiye’de Reel Döviz Kuru ve İşsizlik İlişkisi: 2003-2012”. Marmara Üniversitesi İ.İ.B. Dergisi, 34(1), 51-61.
• Brown, M., Haas, R. D. ve Sokolov, V. (2015). Regional Inflation and Financial Dollarization. Grant-in-Aid for Scientific Research（S) Real Estate Markets, Financial Crisis, and Economic Growth: An Integrated Economic Approach, Working Paper Series No.22
• Çağlarırmak Uslu, N. ve Kapkara, S. (2019). “Kredi Dolarizasyonunun Belirleyicileri: Türkiye Örneği”. Economics Literature, 1(2), 148-167.
• Dalgic, H. C. (2018). Financial Dollarization in Emerging Markets: An Insurance Arrangement. University of Bonn and University of Mannheim, Discussion Paper Series – CRC TR 224, Discussion Paper No. 051, Project C 02.
• Edwards, S. ve Magendzo, I. I. (2001). Dollarization, Inflation and Growth. National Bureau of Economic Research, Working Paper 8671.
• Fabris, N. ve Vujanović, N. (2017). “The Impact of Financial Dollarization on Inflation Targeting: Empirical Evidence from Serbia”. Journal of Central Banking Theory and Practice, 6(2), 23-43.
• Frenkel, R. ve Ros, J. (2006). “Unemployment and the Real Exchange Rate in Latin America”. World Development, 34(4), 631-646.
• Galindo, A., Izquierdo, A. ve Montero, J. M. (2007). “Real Exchange Rates, Dollarization and Industrial Employment in Latin America”. Emerging Markets Review, 8(4), 284-298.
• Gençay, O. (2007). Finansal Dolarizasyon ve Finansal İstikrar Arasındaki İlişki: Türkiye Değerlendirmesi. Uzmanlık Yeterlilik Tezi, TCMB Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Ghalayini, L. (2011). “The Impact of Dollarization on the Efficiency of Monetary in Lebanon: Interaction between Dollarization and Inflation”. Middle Eastern Finance and Economics, 14, 128-139.
• Hake, M., Lopez-Vicente, F. ve Molina, L. (2014). “Do the Drivers of Loan Dollarization Differ between CESEE and Latin America? A Meta-Analysis”. Focus on European Economic Integration, 1, 8-35.
• Hallren, R. (2014). The Impact of Dollarization and Currency Boards on Income and Inflation: A Synthetic Control Analysis. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2486253. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2486253
• Ize, A. ve Yeyati, E. L. (2003). “Financial Dollarization”. Journal of International Economics, 59(2), 323-347.
• Karacal, M. ve Bahmani-Oskooee, M. (2008). Inflation and Dollarization in Turkey. In Warsaw International Economic Meeting.
• Kaya, E. ve Açdoyuran, B. (2017). “Finansal Dolarizasyon Unsurları Olarak Kredi Dolarizasyonu ve Mevduat Dolarizasyonu İle Hisse Senedi Getirileri Arasındaki İlişki”. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(14), 325-344.
• Kocabıyık, T., Aksoy, E. ve Teker, T. (2020). “Makroekonomik Değişkenlerin Park Mavera III Gayrimenkul Sertifikası Fiyatı Üzerine Etkisinin Toda-Yamamoto Analizi ile Keşfi”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(21), 347-365.
• Lee, J. ve Strazicich, M. C. (2003). “Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test with Two Structural Breaks”. The Review of Economics and Statistics, 85(4), 1082-1089.
• Levy-Yeyati, E. ve Arias, E. F. (2003). Financial Dollarization: Where Do We Stand?. Conference on Financial Dedollarization: Policy Options, IADB.
• Lin, S. ve Ye, H. (2013). Does Inflation Targeting Help Reduce Financial Dollarization?”. Journal of Money, Credit and Banking, 45(7), 1253-1274.
• Mac Kinnon, J. G. (1996). “Numerical Distribution Functions for Unit Root and Cointegration Tests”. Journal of Applied Econometrics, 11(6), 601-618.
• Marcelin, I. ve Mathur, I. (2016). “Financial Sector Development and Dollarization in Emerging Economies”. International Review of Financial Analysis, 46, 20-32.
• Mazak, M. ve Özkul, G. (2020). “Relationship between Credit Default Swaps (CDS) and Government Bonds: A Study on Turkey”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(İktisadi ve İdari Bilimler), 243-256.
• Mengesha, L. G. (2013). An Investigation of the Macroeconomic and Monetary Effects of Dollarization in Eritrea (PhD Thesis). The University of Waikato.
• Olayungbo, D. O. ve Ajuwon, K. T. (2015). “Dollarization, Inflation and Interest Rate in Nigeria”. CBN Journal of Applied Statistics, 6(1), 241-261.
• Özen, A. (2018). “Dolarizasyon Olgusu: Teorik Bir İnceleme ve Türkiye Örneği”. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 3(1), 101-113.
• Park, H. ve Son, J. C. (2020). “Dollarization, Inflation and Foreign Exchange Markets: A Cross‐Country Analysis”. International Journal of Finance & Economics, 1-13. https://doi.org/10.1002/ijfe.2295
• Payne, J. E. (2009). “Official Dollarization in El Salvador and the Inflation–Inflation Uncertainty Nexus”. Applied Economics Letters, 16(12), 1195-1199.
• Rennhack, R. ve Nozaki, M. (2006). Financial Dollarization in Latin America. IMF Working Paper, No. 7, International Monetary Fund.
• Sarı, İ. (2007). Makroekonomik Değişkenlerin Dolarizasyon Sürecine Etkisi: Ampirik Bir Yaklaşım. Uzmanlık Yeterlilik Tezi, TCMB Piyasalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Schuler, K. (2000). Basics of Dollarization. Joint Economic Committee Staff Report of the Chairman.
• Sevüktekin, M. ve Çınar, M. (2017). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi Eviews Uygulamalı. Beşinci Baskı, Bursa: Dora Basım-Yayın.
• Soto, R. (2009). “Dollarization, Economic Growth, and Employment”. Economics Letters, 105(1), 42-45.
• Stryker, J. D. (1999). Dollarization and Its Implications in Ghana. African Economic Policy Discussion Paper Number 19.
• Taşseven, Ö. ve Çınar, S. (2015). “Türkiye’de Borç Dolarizasyonunun Belirleyicileri ve Makroekonomik Göstergeler Üzerindeki Etkileri”. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 4(2), 121-141.
• TCMB. (2020). Elektronik Veri Dağıtım Sistemi. Erişim Adresi: https://evds2.tcmb.gov.tr/, (27.11.2020).
• Toda, H. Y. ve Yamamoto, T. (1995). “Statistical Inference in Vector Auto Regressions with Possibly Integrated Processes”. Journal of Econometrics, 66, 225-250.
• TÜİK. (2020). İstatistik Veri Portalı. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/, (10.12.2020).
• Tweneboah, G. ve Alagidede, P. (2019). “Dollarization, Inflation Targeting, and Inflationary Dynamics in Ghana”. Journal of African Business, 20(3), 358-375.
• Uzun, A. (2005). Financial Dollarization, Monetary Policy Stance and Institutional Structure: The Experience of Latin America and Turkey (Master Thesis). Ankara: Middle East Technical University The Graduate School Of Social Sciences.
• Vieira, F. A., Holland, M. ve Resende, M. F. (2012). “Financial Dollarization and Systemic Risks: New Empirical Evidence”. Journal of International Money and Finance, 31(6), 1695-1714.
• Yalçıner, K. ve Mutlu, A. A. (2018). “Küresel Kriz Sonrası Gelişmekte Olan Ülkelerde Dolarizasyon Süreci”. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 53(2), 450-462.
• Yeyati, E. L. (2006). “Financial Dollarization: Evaluating the Consequences”. Economic Policy, 21(45), 62-118.
• Yılmaz, G. (2005). Financial Dollarization, (De)Dollarization and the Turkish Experience. Discussion Paper, No. 2005/6, Turkish Economic Association, Ankara.
• Yılmaz, M. ve Uysal, D. (2019). “Türkiye’de Dolarizasyon ve Enflasyon İlişkisi”. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 4(10), 286-306.