TÜRKİYE’DE PARLAMENTODA KADININ (EKSİK) TEMSİLİ: MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMLERİ ÖZELİNDE DEMOGRAFİK BİR İNCELEME

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 102 - 128, 21.01.2022

Zeynep Şahin

https://doi.org/10.33416/baybem.1028267

Öz

Siyasi partilerin temel hedefi toplumun bütün kesimlerini yakalamaya çalışmak suretiyle oy oranını artırmak olduğundan kendilerine en çok katkı sağlayacak adayları seçmeye çabalamaktadırlar. Böylece partilerce kabul gören adayların nitelikleri daha da ehemmiyet kazanmaktadır. Bu durum genelde partilerce aday gösterilen grupların özel olarak da kadının temsilinde aday gösterilen kesimden seçimi kazananların genel bir portresinin ortaya konulması bağlamında önemli ipuçları vermektedir. Ayrıca tüm kesimden ne kadarının parlamentoda temsil edebildiği sorusunun yanıtı önem arz etmektedir.
Bu çalışmada kadın temsilinin %10’un üstünde olduğu son dört genel seçim (12 Haziran 2011, 7 Haziran/ 1 Kasım 2015, 24 Haziran 2018) ele alınmak suretiyle, “seçime katılma” ve “seçimi kazanma” kıstasları özelinde partiler düzeyinde kadın, erkek temsilinin ortaya çıkartılmasına odaklanılmaktadır. Türkiye’deki hem “erkek egemen parlamentonun yapısının” hem de demografik verilerden yararlanılmak suretiyle “kadın temsili bağlamında aday gösterilmiş olan kesimden seçilmişlerin genel bir portresinin” dört genel seçim sonuçları özelinde incelenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca kadın adaylar içinde seçilmişlerin “yaş, yasal medeni durum, eğitim” olmak üzere demografik kriterler bağlamında dağılımı genelde ve partiler ölçeğinde karşılaştırılmalı olarak analiz edilmiştir. Betimsel analiz yönteminin kullanıldığı çalışmada, inceleme kapsamına alınan dört genel seçime ait aday listeleri, sonuçları ve demografik bilgiler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından ilân edilen verilerden yararlanılmak suretiyle sunulmuştur.
Çalışmanın sonucunda 2011 %14,36, Haziran 2015 %17,82 ve Kasım 2015 %14,73, 2018 %17,33 kadın temsili sayı ve oranlarıyla “erkek egemen parlamentonun günümüzde de varlığını devam ettirdiği” tespit edilmiştir. Aday gösterilen kesimden seçilen kadın temsilcilerin genel portresi, “belli bir eğitim düzeyi, yaş olgunluğu ve aile kurumu içinde yer alış” şeklinde siyasal alana yansıdığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Siyasal Temsil, Kadın Temsili, Milletvekili Genel Seçimleri, Türkiye

WOMEN'S (INSUFFICIENT) REPRESENTATION OF WOMEN IN THE PARLIAMENT IN TURKEY: A DEMOGRAPHIC EXAMINATION SPECIAL OF THE GENERAL ELECTIONS OF THE PARLIAMENTARY

Öz

Since the main purpose of political parties is increase their vote share by trying to catch up with all segment of the society, they try to choose the candidates who will contribute the most to them. Thus, the qualifications of the candidates accepted by parties become even more important. In this case, it gives important clues in the context of revealing a general portrait of the groups nominated by the parties, especially the women who were nominated in the representation of women. In addition, the answer to the question of how much the entire segment is represented in the parliament is also important.
This study deals with the last four general elections (12 June 2011, 7 June / 1 November 2015, 24 June 2018) in which women's representation is above 10%, in terms of "participating in the elections" and "winning the elections". It is aimed to evaluate both the "male-dominated parliamentary structure" and "a general portrait of those elected from the candidate group in the context of female representation" in terms of the results of the four general elections in Turkey. In addition, the distribution of the elected female candidates in terms of demographic criteria such as "age, legal marital status, education" was analyzed in general and comparatively at the scale of the parties. In the study, in which the descriptive analysis method was used, the candidate lists, results and demographic information of the four general elections included in the study were presented by using the data announced by TURKSTAT.
As a result of the study, it has been determined that the male-dominated parliament continues to exist at the present time, with 14.36% female representation in 2011, 17.82% in June 2015, and 14.73% in November 2015, 17.33% in 2018. It has been observed that the general portrait of the female representatives selected from the nominated segment is reflected in the political field as "a certain level of education, age maturity and being in the family institution".

Anahtar Kelimeler

Political Representation, Women, Parliamentary General Elections, Turkey.

Kaynakça

• Altındal, Y. (2009). Erkeksi Siyasetin ‘Erk’siz Dublörleri, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (21): 351-367.
• Adak S. (ty). Toplumsal Cinsiyet ve Siyaset. Feryal Saygılıgil (Edit.), Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları (ss. 21-40), [Çevrim-içi: http://auzefkitap.istanbul.edu.tr], Erişim Tarihi: 16.09.2021.
• Aksoy, İ. (2016). Toplumsal ve Siyasal Süreçte Türk Kadını. Yasama Dergisi, (32), 7-20.
• Berktay, F. (2004). Kadınların İnsan Haklarının Gelişimi ve Türkiye. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Dahl, R. (1993). Demokrasi ve Eleştirileri. Levent Köker (çev.), Ankara: Yetkin Basımevi.
• Doğramacı E. (1992). Türkiye’de Kadının Dünü ve Bugünü. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gökalp, Z. (1968). Türkçülüğün Esasları. Ankara: Varlık Yayınları.
• Gökçimen, S. (2008). Ülkemizde Kadınların Siyasal Hayata Katılım Mücadelesi. Yasama Dergisi, (10), 5-59.
• Gözübüyük, Ş. (2003). Anayasa Hukuku. 12. bası, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Inter Parliamentary Union - IPU (2021). Parlamentoda Kadınlar: 1995–2020, [Çevrim-içi: https://www.ipu.org], Erişim Tarihi: 12.07.2021.
• Infoplease. (2019). When and Where did Women Earn The Right to Vote?. [Çevrim-içi: https://www.infoplease.com], Erişim Tarihi: 08/02/2019.
• Judge, D. (1999). Representation: Theory and Practice in Britain, London: Routledge Press.
• Kılıç, S. (1991). Osmanlı Aydınlarının Kalemiyle Türk Kadını Ve Türkiye’de Kadın Haklarının Gelişimi. Atatürk İlke Ve İnkılâp Tarihi Dergisi, 1 (5), 83-95.
• Lipson, L. (1984). Demokratik Uygarlık. Haldun Gülalp ve Türker Alkan (çev.), Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nacak, O. (2015). Türk Yönetim Anlayışında Bir Değişim: Siyasal Temsilin Doğuşu ve Gelişimi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (1), 147-169.
• Oruç, T. ve Bayrakçı, E. (2018). Yerel Siyasette Temsil ve Katılım: Kadın Aktörler. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (2), 463-480.
• Örs, B. (2010). Siyasal Temsil, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 35, 1-21.
• Özkan, M. (2020). Siyasal Temsil: Bir Kavramın Dönüşümü. Felsefe Dünyası Dergisi, 71, 232-263.
• Pitkin, H. F. (1995). Temsil. Bülent Peker-Nevzat Kıraç (çev.), Blackwell’in Siyasal Düşünce Ansiklopedisi, Ankara: Ümit Yayıncılık.
• Pitkin, H. F. (2014). Temsil Kavramı. Seda Erkoç (çev.). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Kültür Yayınları.
• Sağ, V. (2001). Tarihsel Süreç İçerisinde Türk Kadını ve Atatürk. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2 (1), 9-23.
• Sartori, G. (1996). Demokrasi Teorisine Geri Dönüş. Tuncer Karamustafaoğlu-Mehmet Turhan (çev.), Ankara: Yetkin Yayınları.
• Sumbas, A. (2020). Kadın ve Siyaset, [Çevrim-içi: http://ka-der.org.tr], Erişim Tarihi: 16.09.2021.
• Scott, J. W. (1997). Only Paradoxes to Offer: French Feminists and The Rights of Man. Cambridge: Harvard University Press.
• Şahin, Z. (2021), Yerel Siyasette “Kadın Temsili Sorunsalının” 31 Mart 2019 Mahalli İdareler Seçimi Sonuçları Özelinde Analizi: Trabzon İli Örneği, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4 (1), 232-250.
• Terzioğlu Z. (2007), Basına Göre Türk Kadınının Siyasal Hakları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Tezel, S. (1983). Atatürk ve Kadın Hakları. Ankara: İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2012). Milletvekili Genel Seçimleri 1923-2011, Ankara: TUİK Yayını, [Çevrim-içi: www.tuikweb.tuik.gov.tr] Erişim Tarihi: 12.08.2021.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2019). Milletvekili Genel Seçimleri, [Çevrim-içi: www.tuikweb.tuik.gov.tr] Erişim Tarihi: 12.08.2021.
• Üste, B. (2017). Yerel Seçimlerin Cinsiyeti: Seçimler Ve Kadın Temsili. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 18 (1), 101-131.
• Yaraman, A. (1999). Türkiye’de Kadınların Siyasal Temsili: Dişiliksiz Siyaset. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Yaylı, H. ve Pustu, Y. (2008). Yerel Demokrasinin İlkeleri. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, (16), 133-153.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Vergin, N. (2000). Din, Toplum ve Siyasal Sistem. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.