Determination of Effects of Different intra-Row Spacing on Yield and Quality in Sunflower (Helianthus annuus L.)

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 289 - 298, 10.12.2019

Ali Gül Rahim Ada

Öz

This research was conducted to determine the effects on different intra-row spacing on yield and some agricultural traits of sunflower (Helianthus annuus L.) varieties under Konya ecological conditions in 2017. The research was made in “Split Plots in Random Blocks” design with four replications. In the research, three sunflower varieties (Sirena, Baron and Alcantara) were used as trial material with 70 cm in the row distances and 15, 20 and 25 cm in the intra-row spacing respectively. Plant height, head diameter, the weight of 1000 seed, seed yield, oil ratio and oil yield were investigated in this research.
According to the results of the research, significant differences were found between the varieties and their intra-row spacing in terms of the seed yield statistically. The highest seed yield was obtained from the Alcantara variety with 425.78 kg da-1 as the average of the intra-row spacing. The highest seed yield was obtained from 25 cm in the above-line distances with 445.89 kg da-1. The increase in the intra-row spacing in the research has caused an increase in the yield of the sunflower varieties which were used in the research. As a result, the most suitable sunflower varieties were determined as Alcantara variety for Konya ecological conditions and the most suitable sowing frequency was determined as 70 x 25 cm.

Anahtar Kelimeler

Sunflower, sowing density, intra-row spacing, seed yield

Ayçiçeğinde (Helianthus annuus L.) Farklı Sıra Üzeri Mesafelerinin Verim ve Kalite Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi

Öz

Bu araştırma; ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinde verimin ve bazı tarımsal özelliklerinin üzerine farklı sıra üzeri mesafelerinin etkilerini belirlemek amacıyla Konya koşullarında 2017 yılında yürütülmüştür. Deneme; Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Desenine göre 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Araştırmada, deneme materyali olarak 3 yağlık ayçiçeği çeşidi (Sirena, Baron ve Alcantara) sıra arası 70 cm, sıra üzeri ise 15, 20 ve 25 cm olacak şekilde denemeye alınmıştır. Denemede bitki boyu, tabla çapı, bin tane ağırlığı, tane verimi, yağ oranı ve yağ verimi özellikleri incelenmiştir.
Araştırmadan elde edilen verilere göre tane verimi bakımından çeşitler ve sıra üzeri mesafeleri arasında istatistikî olarak önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Sıra üzeri mesafelerin ortalaması olarak en yüksek tane verimi 425.78 kg/da ile Alcantara çeşidinden elde edilmiştir. Çeşitlerin ortalaması olarak en yüksek tane verimi ise 445.89 kg/da ile 25 cm sıra üzeri mesafesinden elde edilmiştir. Araştırmada sıra üzeri mesafesinin artması araştırmada kullanılan yağlık ayçiçeği çeşitlerinde verim artışı sağlamıştır. Sonuç olarak, Konya ekolojik koşulları için en uygun ayçiçeği çeşidi Alcantara ve bitki sıklığı için ise 70 x 25 cm olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ayçiçeği, bitki sıklığı, sıra üzeri, tane verimi

Kaynakça

• Akkaya, İ. (2006). Çerezlik ayçiçeği çeşitlerinde (Helianthus annuus L.) ekim zamanı ve bitki sıklığının verim ve kalite özellikleri üzerine etkisi. Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yüksek lisans tezi). 144 s. Bursa.
• Al-Thabet, S. S. (2006). Effect of plant spacing and nitrogen level on growth and yield of sunflower (Helianthus annuus L.). Journal of Saud University, 19 (1), 1-11.
• Ali, A., Ahmad, A., Khaliq, T., Akhtar, J. (2012). Planting density and nitrogen rates optimization for growth and yield of sunflower (Helianthus annuus L.) hybrids. The Journal of Animal & Plant Sciences, 22 (4), 1070-1075.
• Arıoğlu, H. H. (2007). Yağ Bitkileri Yetiştirme ve Islahı. Adana, Çukurova Üni. Zir. Fak. Yayınları, Genel Yayın No:220, Ders kitapları Yayın No:A-70.
• Atakişi, İ. K. (1991). Yağ Bitkileri Yetiştirme ve Islahı. Tekirdağ, Tekirdağ Ziraat Fakültesi, 177 s. Tekirdağ.
• Bange, M. P., Hammer, G. I., Ricket, K. G. (1997). Environmental control of potential yield of sunflower in the tropics. Australian Journal of Agricultural Research, 48 (2), 231-240.
• Beg, A., Pourdad, S. S., Alipour, S. (2007). Row and plant spacing effects on agronomic performance of sunflower in warm and semi-cold areas of Iran. Helia, 30 (47), 99-104.
• Ceyhan, E., Önder, M., Öztürk, Ö., Harmankaya, M., Hamurcu, M., Gezgin, S. (2008). Effects of application boron on yields, yield component and oil content of sunflower in boron-deficient calcareous soils. African Journal of Biotechnology, 7 (16), 2854-2861.
• Çetin, K., Öztürk, Ö. (2018). Bazı hibrit ayçiçeği çeşitlerinin verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 32 (3), 282-288.
• Day, S. (2011). Ankara Koşullarında yerli ve hibrit çerezlik ayçiçeği (Helianthus annuus L.) genotiplerinde farklı sıra üzeri aralıkları ve azot dozlarının verim ve verim ögelerine etkisi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü (Doktora tezi), 100 s., Ankara.
• Durmaz, A. H. (2012). Yavaş ayrışan gübre ve yaprak gübresi uygulamasının ayçiçeği bitkisinin verim ve yağ kalitesi üzerine etkilerinin araştırılması. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü (Yüksek lisans tezi), 63 s. Tekirdağ.
• Gholinezhad, E., Aynaband, A., Ghorthapeh, A. H., Noormohamadi, G., Bernousi, I. (2009) Study of the Effect of drought stres on yield, yield components and harvest index of sunflower hybrid ıroflor at different levels of nitrogen and plant population. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca, 37 (2), 85-94.
• Gözütok, M., Gül, M. (1986). Ayçiçeğinde bitki sıklığının tespiti ikinci ürün tarımı özetleri T.O.K.B. Akdeniz Zirai Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. Yayın No: 9 Sayfa:9, Antalya.
• Gürbüz, B., Kaya, M. D., Demirtola, A. (2003). Ayçiçeği Tarımı. Hasad Yayıncılık Ltd. Şti. ISBN975-8377-23-X. Ege Basım.
• Gürsoy, M. (2001). Kahramanmaraş koşullarında yağlık ve çerezlik ayçiçeği çeşitlerinin bitki sıklığı ve azota tepkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü (Yüksek lisans tezi), 39 s. Kahramanmaraş.
• Hatırlı, S. A., Demircan, V., Aktaş, A. R. (2002). Ayçiçek ve soya yağı ithalat talebinin analizi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15 (2), 71-79.
• İlbaş, A. İ., Yıldırım, B., Arslan, B., Günel, E. (1996). Sulama sayısının bazı ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinde verim ve önemli bazı tarımsal özellikler üzerine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 6, 9-22.
• İlkdoğan, U. (2008). Dünya ve Avrupa Birliği’nde yağlı tohum ticaretinde gelişmeler türkiye bağlamında değerlendirme. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, 128 s. Ankara,
• Jahangir, A. A., Mondal, R. K., Nada, K., Afroze, S., Hakim, M. A. (2006). Response of Nitrogen and phosphorus fertilizer and plant spacing on growth and yield contributing character of sunflower. Bangladesh Journal of Scientific and Industrial Research, 4 (1), 33-40.
• Kara, K. (2001). Ekim sıklığının yağlık ve çerezlik ayçiçeğinin verim ve verim unsurları üzerine etkileri. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi. 47-54, Tekirdağ.
• Katar, D., Bayramin, S., Kayaçetin, F., Arslan, Y. (2012). Ankara Ekolojik koşullarında farklı ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin verim performanslarının belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 23 (7), 140-143.
• Kayahan, M. (2006). Yağlı tohumlardan ham ya¤ üretim teknolojisi. TMMOB G›da Mühendisleri Odas› Kitaplar Serisi:7, 234 s. Ankara.
• Kıllı, F., Özdemir, G. (2001). Yağlık melez ayçiçeği çeşitlerinin bitki sıklığına tepkisi. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi. Tekirdağ. 2: 29-32.
• Kolsarıcı, Ö., Kaya, K. D., Göksoy, A. T., Arıoğlu, H., Kulan, E. G., Day, S. (2015). Yağlı tohum üretiminde yeni arayışlar. Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi. Ankara, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası. I: 401-425.
• Latifi, N., Navabpour, S. (1999). Study of the Effect of Sowing Date and Plant Population on Yield and Yield Components of Rainfed Sunflower, Agricultural Sciences and Technology, 13 (1), 33-43.
• Mahar, G. M., Buriro, U. A., Oad, F. C. (2007). Plant population effects on the growth and yield of sunflower. Life Sciences International Journal, 1 (3), 265-268.
• Nas, S., Gökalp, H. Y., Ünsal, M. (1992). Bitkisel Yağ Teknolojisi. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Erzurum.
• Ortegon, A. S., Escobedo, M. A. (1994). Response of sunflower cv. Rib-77 and yield components to different sowing rates. Agricultura Tecnica en Mexico, 20 (2), 163-172.
• Ortegon, A. S., Diaz, A. (1999). Respuesta de cultivares de Girasol a la Densidad de población en dos ambientes. Agronomía MesoAmericana, 10 (2), 17-21.
• Önder, M., Öztürk, Ö., Ceyhan, E. (2001). Yağlık ayçiçeği çeşitlerinin verim ve bazı verim unsurlarının belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15 (28), 136-146.
• Öztürk, Ö., Akınerdem, F., Bayraktar, N., Ada, R. (2008). Konya sulu koşullarında bazı hibrit ayçiçeği çeşitlerinin verim ve önemli tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (45), 11-20.
• Pekcan, V., Ensendal, E. (2015). Çerezlik ayçiçeği (Helianthus annuus L.)’nde sulama, azot dozu ve bitki sıklığının verim ve kalite özellikleri üzerine etkileri. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25 (2), 24-36.
• Poyraz, O. (2012). Farklı olgunlaşma grubundaki hibrit ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin verim ve kaliteleri üzerine bitki sıklığının etkisi. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü (Yüksek lisans tezi), 58 s. Tekirdağ.
• Salehi, F., Naderi, A. (2000). Sunflower Summer-planting yield as affected by plant population and nitrogen application rates. Iran Agriculture Research, 19 (1), 63-72.
• Şimsek, S. (2001). Çukurova’da farklı ekim sıklıklarında yetiştirilen bazı ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin tarımsal ve teknolojik özellikleri üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü (Yüksek lisans tezi), 58 s. Adana.
• Tan, A. Ş. (2014). Bazı yağlık hibrit ayçiçeği çeşitlerinin menemen ekolojik koşullarında performansları. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 24 (1), 1-24.
• Tenebe, V. A., Pal, U. R., Okonkwo, C. A. C., Auwalu, B. M. (1996). Responce of rainfed sunflower (Helianthus annuus L.) to nitrogen rates and plant population in the semi-arid Savana Region of Nigeria. Journal of Agronomy and Crop Science, 177 (3), 207-215.
• Top, B. T., İlkay, U. (2012). Türkiye’de Bitkisel Yağ Açığı. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (Tepge Bakış), 14 (2), 1-8.
• Turan, M. Z., Göksoy, A. T. (1990). Kurak koşullarda ticari ayçiçeği hibritlerinde ekim sıklığının verim ve verim komponentlerine etkileri üzerinde bir araştırma. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 7 (1), 9-30.
• Turan, M. Z., Göksoy, A. T. (1998). Yağ Bitkileri. Bursa, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Ders Notları No: 80. 229 sayfa, Bursa.
• Yılmaz, G., Kınay, A. (2015). Bazı yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin Tokat-Kazova şartlarında verim ve verim özelliklerinin incelenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 30 (2), 281-286.
• Yurtsever, N. (1984). Deneysel İstatistik Metodları. Tarım Orman ve Köy İşleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.