Some Harmful Weed Species in Thyme Production Areas

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 1, 29 - 49, 16.06.2020

Yıldız Sokat

Öz

In the study, weed species found in the İzmir thyme (Origanum onites L.) production areas in Denizli and Manisa provinces and species that may contain harmful components (secondary metabolites such as glycosides, alkaloids, phenolic compounds) were identified. Surveys; In 2013, two periots, randomly selected in Denizli Province in 770 da area, Manisa province in 205 da area, including a total of 975 da area. According to the size of the fields in the weed counts, 1/4 m2 frames were thrown and weeds were counted on the basis of species. Possible harmful components contents of the products identified were evaluated according to previous studies.
As a result of the survey, 141 different weed species belonging to 36 families were determined. Two of these species are endemic, two parasitic. Species, four of them are narrow-leaved, others are broad-leaved weed species. Among the broad-leaved weeds, it was determined that weed density was highest in Convolvulus arvensis L. species and in narrow-leaved weeds Cyperus rotundus L. species were not irrigated in Poa trivalis L. species. C. arvensis L. was the most common in the counts, Lactuca serriola L., Chondrilla juncea L., Tragopogon dubius L., C. rotundus L., P. trivalis L., Cynodon dactylon L., Sorghum halepense L., Carduus pycnocaphalus subsp. albidus, Melilotus officinalis L. species. Among these species, 22 family 67 weed species which are likely to contain harmful components (glycosides, alkaloids, phenolic compounds, etc.) have been identified. It is envisaged that 52 species of these species may contain alkaloids, 11 species may contain glycosides and 14 species may contain other harmful components. It was pointed out that control the mentioned species is very important for thyme yield and quality.

Anahtar Kelimeler

Thyme, weed, density, frequency, poisonous plant

Kekik Üretim Alanlarında Görülen Bazı Zararlı Yabancı Ot Türleri

Öz

Çalışmada, Denizli ve Manisa illeri İzmir kekiği (Origanum onites L.) üretim alanlarında bulunan yabancı ot türleri ile bu türler içerisinde canlılara zararlı bileşen (glikozit, alkaloit, fenolik bileşikler gibi sekonder metabolitler) ihtiva edebilecek türler belirlenmiştir. 2013 yıllında yürütülen araştırmada; sürveyler, tesadüfi olarak seçilen, Denizli ilinde 770 da, Manisa ilinde 205 da olmak üzere toplam 975 da alanda, iki farklı dönemde yürütülmüştür. Yabancı ot sayımlarında tarla büyüklüğüne göre, 1/4 m2’lik çerçeveler atılarak yabancı otların tür bazında sayımları gerçekleştirilmiştir. Tespit edilen türlerden olası zararlı bileşen içeren türler, önceki çalışmalara göre değerlendirilmiştir.
Kekik tarlalarında 36 familyaya ait 141 farklı yabancı ot türü saptanmıştır. Söz konusu türler içerisinde iki endemik, iki de parazit tür belirlenmiştir. Belirlenen yabancı otların 14 türünün dar yapraklı, diğerlerinin geniş yapraklı yabancı otlardan olduğu görülmüştür. Geniş yapraklı yabancı otlar içerisinde yabancı ot yoğunluğunun en fazla Convolvulus arvensis L. türünde, dar yapraklı yabancı otlarda ise sulanan arazilerde Cyperus rotundus L., sulanmayan arazilerde ise Poa trivalis L. türünde olduğu belirlenmiştir. Sayımlarda en sık Convolvulus arvensis L. türüne rastlandığı, bunu Lactuca serriola L., Chondrilla juncea L., Tragopogon dubius L., Cyperus rotundus L., Poa trivalis L., Cynodon dactylon L., Sorghum halepense L., Carduus pycnocaphalus subsp. Albidus ve Melilotus officinalis L. türlerinin takip ettiği bulunmuştur. Söz konusu türler içerisinde bünyesinde zararlı bileşen (glikozit, alkaloit, fenolik bileşikler vb.) bulunma olasılığı olan 22 familyaya ait 67 yabancı ot türü olabileceği, söz konusu türlerden 52 türün alkoloid, 11 türün glikozit, 14 türün ise diğer zararlı bileşenleri içerebileceği öngörülmüştür. Bahsedilen türlerle mücadele edilmesi kekik verim ve kalitesi için çok önemli olduğuna dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kekik, yabancı ot, yoğunluk, rastlama sıklığı, zehirli bitki

Kaynakça

• Acartürk, R. (2004). Şifalı bitkiler, flora ve sağlığımız. OVAK Yayınları: 1, Ankara.
• Akman, M. Ş., Ozan, K. (1972). Ankara yöresinde yetişen Melilotus (kokulu yonca) türlerindeki kumarinik ve flavonik glikozidlerin kağıt kromatografı metodu ile incelenmesi. A.Ü. Vet. Fak. Derg., 19 (3): 364-370.
• Anonim, (2016). T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Risk Değerlendirme Hizmetleri, Zehirli Bitki Listesi.
• Anonim, (2018). Bitkisel Üretim İstatistikleri. http:www.tuik.gov.tr. Erişim tarihi: 21.Kasım 2018.
• Anonim, (2019a). Basic Specification for Raw Metarials Edition 6, Annex on toxic and allergenic plants, Version 1 dated 1.1.2019: 1-22.
• Anonim, (2019b). Scientific Opinion on Pyrrolizidine alkaloids in food and feed. EFSA Panel on Contaminants in the Food Chain (CONTAM). European Food Safety Authority (EFSA), Parma, Italy, EFSA Journal 2011;9(11):2406
• Ayan, İ. (1997). Samsun yöresi engebeli meralarında değişik ıslah yöntemlerinin etkileri üzerinde bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Bağdat, B. (2008). Tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanım alanları, Tıbbi adaçayı ve ülkemizde kekik adıyla bilinen türlerin yetiştirme teknikleri. Tarla bitkileri Merkez araştırma Enstitüsü dergisi, Özel sayı. Cilt 15, sayı 1-2, s:.85 (19-28).
• Bakırel, T. (2002). Veteriner toksikoloji yönünden Trakya Bölgesi’nin zehirli bitkileri. İstanbul Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 28 (1): 125-142.
• Balabanlı, C., Albayrak, S., Türk, M., Yüksel, O. (2006). Türkiye çayır meralarında bulunan bazı zararlı bitkiler ve hayvanlar üzerindeki etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 2006: A (2): 89-96.
• Baytop, T. (1963). Türkiye’nin tıbbi ve zehirli bitkileri. İsmail Akgün Mastbaası, İstanbul.
• Baytop, T. (1984). Türkiye’de bitkiler ile tedavi (Geçmişte ve Bugün). İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları: 40, Ders Kitabı: 3255, 520 s., İstanbul.
• Baytop, T. (1989). Türkiye’de zehirli bitkiler, bitki zehirlenmeleri ve tedavi yöntemleri. İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları: 54, 290 s., İstanbul.
• Baytop, T. (1994). Türkiye’de bitkiler ile tedavi. İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Nobel Yayınları, 253-255 s., İstanbul.
• Baytop, T. (1999). Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi. İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Nobel Yayınları, 253-255 s., İstanbul.
• Bernhard Smith, A. (1923). Poisonous plants of all countries, 1923 2nd edition. Published by Bailliere Tindall & Cox, London, pp 112.
• Bora, T., Karaca, İ. (1970). Kültür bitkilerinde hastalığın ve zararın ölçülmesi. Ege Üni. Ziraat Fak. Ders Kitabı:167, 8s., Bornova.
• Ceylan, A. (1983). Tıbbi bitkiler (Genel Bölüm). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları:312, İzmir.
• Cooper, M. R., Johnson, A. W. (1984). Poisonous plants in Britain and Their Effects on Animals and Man, Ministry of Agric. Fishery and Food, Reference Book 161, pp.305.
• Çelik, N., Bulur, V. (1996). Çayır-mera ve yem bitkileri kaynaklı hayvan zehirlenmeleri ve beslenme bozuklukları. Türkiye 3. Çayır-mera ve Yem Bitkileri Kongresi, s:51-58.
• Davis, P. H. (1965, 1966, 1967, 1970, 1975, 1978, 1982, 1984, 1985, 1988). Flora of Turkey. University of Edinburg, England.
• Frohne, D., Pfander, H. J. (2005). Poisonous plants. Manson Publishing Ltd., London.
• Gökkür, S., Doğan, S. (2018). Ülkemizde bulunan zehirli bitkiler. Apelasyon Dergisi, Sayı: 53.
• Gül, V., Topçu, E. (2017). Salıpazarı (Samsun) İlçesinde yayılış gösteren zehirli bitkiler üzerine bir araştırma. 4 /2). 162-168.
• Güley, M., Vural, N. (1978). Toksikoloji. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi yayınları:48, Ankara, 332 s.
• Güllü, İ.B., Öcal, N. (2016). Tıbbi bir bitki olarak Ecballium elaterium (L.)’un tedavi alanlarının araştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 18(1): 49 – 57.
• Güncan, A. (2001). Yabancı otlar ve mücadelesi. Selçuk Üniv. Ziraat Fakültesi Basımevi Yayını, Ders kitabı, Konya.
• Kevseroğlu, K., Uzun, A., Çalışkan, V. (2014). Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi doğal florasında belirlenen tıbbi ve aromatik bitkiler. II. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, s:23-25
• Kılınç, M., Özen, F. (1988). Samsun Ondokuzmayıs Üniversitesi kurupelit kampüs alanı ve çevresinin florası. OMÜ Fen Dergisi, 1 (2): 97-121.
• Kılınç, M., Özkanca, R. (1991). Orta Karadeniz Bölgesi kıyı koşullarının florası. Tübitak Doğa-Tr. J. of Botany, 15:314-327.
• Kitiş E. (2012). Bazı önemli yabancı ot türlerinin çiftlik hayvanlarında neden olduğu zehirlenmeler ve belirtileri. Uluslararası Türk ve Akraba Topluluklar Zootekni Kongresi, s:1-8.
• Koç, H. (2002). Lokman hekimden günümüze bitkilerle sağlıklı yaşama. Başbakanlık Basımevi, Ankara, 38-69.
• Kutbay, H. G. (1993). Bafra mobyan dağı ve çevresinin vejetasyonunun floristik, fitososyolojik ve ekolojik bir araştırma. Doktora Tezi (Basılmamış), Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Lubenov, Y. (1985). Zararlı otlar yaşam ve ölüm kaynağıdır. (Bulgarcadan çevirenler: Basri MAKAKLI, Mustafa DİNÇER), Çağ Matbaası, Ankara.
• Muca, B., Yıldırım, B., Özçelik, Ş., Koca, A. (2012). Isparta’s (Turkey) pisonous plants of public access places. Biological Diversity and Conservation, 5(1): 23-30.
• Odum, E. P. (1971). Fundamentals of ecology. W. B, Saunders Company, Philadelphia, London, Toronto, s: 574.
• Oğuz, M. G., Yayıntaş, A. (1987). Park ve bahçelerimizin süs bitkileri. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitapları: 120, İzmir.
• Özçelik, H., (1987). Akseki yöresinde doğal olarak yetişen bazı faydalı bitkilerin yerel adları ve kullanılışları. Tübitak, Doğa Türk Botanik Dergisi, 11(3): 316-321.
• Özçelik, H., Dutkuner, İ., Balabanlı, C., Akgün, İ., Gül, A., Karataş, A., Kılıç, S., Deligöz, A. (2006). Süleyman Demirel botanik bahçesinin tanıtımı. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(3): 352-373.
• Özçelik, H., Sağmanlıgil, H. (1993). Van gölü havzasında zehirli bitkiler. Y.Y.Ü. Vet. Fak. Derg. 4 (1-2):171-189.
• Özen, F., Kılınç, M., (1996). Samsun ondokuzmayıs üniversitesi’ndeki kurupelit kampüs alanı ve çevresinin florası II. Anadolu J. of AARI, 6(1), s:121-131.
• Öztürk, M., Özçelik, H. (1991). Doğu Anadolu'nun faydalı bitkileri (Useful Plants of East Anatolia), SİSKAV Vakfı (Siirt), Semih Ofset ve Matb., Ankara.
• Parmesan, C., Yohe, G. (2003). PARMESAN A globally coherent fingerprint of climate change impacts across natural systems. Nature. 2003 Jan 2;421(6918):37-42.
• Robinson, L. C., Phillips, J., Brou, L., Boswell, E. P., Tatchell, K. (2012). G3: Genes, Genomes, Genetics 1(2-12): 1687-1701.
• Seçmen, Ö., Gemici, Y., Görk, G., Bekat, L., Leblebici, E. (2004). Tohumlu bitkiler sistematiği. Ege Üniversitesi Basımevi,195s., İzmir.
• Seçmen, Ö., Leblebici, E. (1987). Yurdumuzun zehirli bitkileri. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitapları:103, İzmir.
• Sokat, Y. (2016). Denizli ili kekik (Origanum spp.) alanlarında bulunana yabancı ot türleri. 3. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Kongresi, Antalya, Sözlü bildiri.
• Sokat, Y., Eroğlu, V. (2014). Denizli-Gözler areas with thyme weed species. Agribalkan Balkan Agricultural Congress, SF: 859, 8-11 September 2014, Edirne-Turkey.
• Sokat, Y., Eroğlu V. (2018). Manisa ili kekik alanlarında bulunan yabancı ot türleri. Uluslararası Tarım Kongresi, 09-12.05.2018, (Sözlü bildiri),Van.
• Tanker, M., Tanker, N. (1973). Farmokognozi, Cilt I. Özışık Matbaası, İstanbul.
• Tanker, N., Koyuncu, M., Coşkun, M. (1998). Farmasötik Botanik. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları, Ders Kitapları No:78, Ankara, 416 s.
• Tokluoğlu, M. (1986). Zehirli çayır ve mera bitkileri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları:13, Samsun.
• Töngel, M.Ö., Ayan, İ. (2005). Samsun İli çayır ve meralarında yetişen bazı zararlı bitkiler ve hayvanlar üzerindeki etkileri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2005, 20(1): 84-93.
• Tuttu, G., Abay, G. (2014). Çankırı ve çevresi zehirli bitkileri. III. Uluslararası Odun Dışı Orman Ürünleri Sempozyumu, s:786-796.
• Tükel, T., Hatipoglu, R. (2001). Çayır meralarda zehirli bitkiler ve hayvanlar üzerindeki etkileri, Tarım ve Köy Işleri Dergisi, 139:40-43.
• Uluğ, E., Kadioğlu İ., Üremiş, İ. (1993). Türkiye’nin yabancı otları ve bazı özellikleri. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları: 78, Adana.
• Yılmaz, H., Akpınar, E., Yılmaz, H. (2006). Peyzaj mimarlığı çalışmalarında kullanılan bazı süs bitkilerinin toksikolojik özellikleri, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 1: 82-95.
• Yücel, E., Yaltırık, F., Öztürk, M. (1995). Süs Bitkileri (Ağaçlar ve Çalılar), Anadolu Üniversitesi Yayınları, No:833 (Fen Fakültesi Yayınları, No:1), Eskişehir.
• Yücel, E. (2002). Çiçekler ve Yerörtücüler I, 1. Baskı, Etam Matbaası, Eskişehir.
• Yücel, E. (2005). Ağaçlar ve Çalılar 1, 1. Baskı, Etam Matbaası, Eskişehir.