Midyat/Mardin İlçesinde Yöresel Üzüm Çeşitlerini Değerlendirilme Şekilleri

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 268 - 279, 24.12.2020

Mehmet Settar Ünal , Cuma Uçaş Hasan Sezgin

Öz

Oldukça eski bir bağcılık kültürüne sahip olan ülkemiz, dünyanın bağcılık için en elverişli iklim kuşağı üzerinde yer almaktadır. Ancak, ülkemizde bağcılığın geliştirilmesi amacıyla yapılan çalışmalar son 30 yıl içerisinde büyük bir hız kazanmasına rağmen halen arzu edilen düzeye ulaşabilmiş değildir. Mardin ilinde ise bağcılık, özellikle Midyat yöresinde ön plana çıkmaktadır. Çalışma; 2019-2020 yıllarında merkez ilçe ve bağcılığın yaygın olarak yapıldığı köylerinde yürütülmüştür. Üzüm çeşitlerinin ve bunların değerlendirme şekillerinin tespiti, Tarım ve Orman İlçe Müdürlüğü ile Midyat Ziraat Odası’ndan alınan bilgiler çerçevesinde bağcılığın yaygın olarak yapıldığı köylere gidilerek gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda yörede belirlenen 22 üzüm çeşidinden 12’sinin sofralık, 6’sının sofralık-kurutmalık ve 2’sinin sofralık-şıralık olarak değerlendirildiği, bağbozumunun Temmuz ayında başlayıp Ekim ayı ortalarına kadar devam ettiği, yöresel ürün olarak en fazla pekmez yapıldığı, bunu sırayla pestil, sucuk ve kesme’nin takip ettiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Midyat, bağcılık, üzüm çeşitleri, değerlendirme şekilleri, üzüm genetik kaynakları

Methods of Evaluating of Local Grape Varieties in District Midyat of Mardin Province

Öz

Our country, which has a very old viticulture culture, is located on the most favorable climate zone in the world for viticulture. However, although the efforts to improve viticulture in our country have gained speed in the last 30 years, the desired levels have still not reached the desired level. In the province of Mardin, viticulture comes to the fore especially in the Midyat region. The study was carried out in the central district and villages where viticulture is common in 2019-2020. The determination of grape varieties and their evaluation methods was carried out by going to the villages where viticulture is common within the framework of the information obtained from the District Directorate of Agriculture with Forestry and the Midyat Chamber of Agriculture.. In this context, it has been determined that of the 22 grape varieties determined in the region, 12 are evaluated as table grape, 6 as table dried grape and 2 as wine grapes. Harvest in the region starts in July and continues until mid-October and the most molasses is made from the grape in the region, followed by churchkhela, grape sausage and cutting (kesme).

Anahtar Kelimeler

Midyat, viticulture, grape varieties, evaluation methods, grape genetic resources

Kaynakça

• Ağaoğlu, Y. S., Çelik, H., Çelik, M., Fidan, Y., Yücel, G., Günay, A., Halloran, N., Köksal, A.İ., Yanmaz, R., (2015). Genel Bahçe Bitkileri. Ankara Üni., Ziraat Fak., Bahçe Bitkileri Böl., Ankara.
• Anonim, (2013). Brifing dosyası. Midyat Gıda, Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü, Mardin.
• Anonim, (2018). Şırnak İdil İlçesinin Tarihi-Coğrafyası-Nüfus-İdari Yapı-Sosyal Yapı-Ekonomi-ve Sağlık. http://sirnakgencligi. blogspot.com /2011/05/srnak-Midyat-ilcesinin-tarihi-cografyasi.html (20.07.2018).
• Cabaroğlu, T. (2015). Üzümün işlenmesi ve gıda sanayinde değerlendirilmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, Türkiye 8. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu Özel Sayısı, 707-718. Konya.
• Cemeroğlu, B. (2004). Meyve Sebze İsleme Teknolojisi. Ankara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü, l. Cilt, İkinci Baskı, Ankara.
• Çelik, H., Ağaoğlu, Y. S., Fidan, Y., Marasalı, B., Söylemezoğlu, G. (1998). Genel Bağcılık. Sunfıdan A.Ş. Mesleki Kitaplar Serisi: l, Ankara, 253 s.
• Didin, M., Kaya C., Kola, O. (2001). Üzümün gıda sanayinde değerlendirilme olanakları. GAP II. Tarım Kongresi Bildiri Kitabı 1.Cilt, Şanlıurfa, 427-436.
• Ergönül, O. ve Özer, C., (2017). Yeni geliştirilen üzüm çeşitleri ve kullanımları. TZOB, Çiftçi ve Köy Dünyası, 303: 51-55.
• Karataş, H., Özdemir, G., Karataş, D., Örmek, G. (2009). Mardin ili bağcılığının mevcut potansiyeli. Türkiye 7. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu., 5-9 Ekim, 2009, Salihli-Manisa.
• Köse, B., (2014). Işık ve sıcaklığın bağcılıktaki yeri ve önemi. Turkish Journal of Agricultural Research, Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi (TÜTAD), Siirt Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, 1(2), 203-212.
• Semerci, A., Kızıltuğ, T., Çelik, A. D., Kiracı, M. A., (2015). Türkiye bağcılığının genel durumu. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2), 42-51.
• Şimşek, A., Artık, N. (2002). Değişik meyvelerden üretilen pekmezlerin bileşim unsurları üzerine araştırma. GIDA, 27(6), 459-467.
• TÜİK, (2020). Türkiye İstatistik Kurumu. http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1001 (Erişim Tarihi: 24.09.2020).
• Ünal, M. S., Sağlam, H., Kırkaya, H., (2019). Şırnak ili İdil ilçesinde yetiştirilen mahalli üzüm çeşitlerinin değerlendirilme şekilleri. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi 8(1), 159-162.
• Yayla, F., Gülcü, M., (2017). Türkiye'de başlıca üzüm değerlendirme şekilleri. Türk Tarım, 177: 19-22).