Türkiye'de Hayvancılık Sektöründe Yaşanan Değişimler

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 158 - 175, 10.12.2021

Oğuz Fatih Ergün Bahri Bayram

Öz

Hayvancılık sektörü, hızla artan nüfusun et, süt ve yumurta gibi biyolojik yarayışlılığı yüksek besin madde ihtiyaçlarını karşılayarak, dengeli beslemede önemli rol oynamaktadır. Aynı zamanda yem, et-süt ürünleri, veteriner ilaçları, hayvancılık ekipmanları, dericilik ve tekstil sanayi gibi pek çok sektörde istihdam alanları oluşturmakta ve ülke ekonomisine katma değer sağlamaktadır. Türkiye’nin sahip olduğu doğal kaynaklar ve ekolojik koşullar göz önünde bulundurulduğunda, tarımsal üretimde hayvancılık sektörü önemli bir yere sahiptir. Son yıllarda büyükbaş ve küçükbaş hayvan sayısında önemli artış meydana gelmiştir. 2000 yılında 10.7 milyon baş olan sığır varlığı yıllar içerisinde artış göstererek 2020 yılında 17.9 milyon başa ulaşmıştır. 2010 yılında 84.7 bin baş olan manda varlığı 2020 yılında 2.3 kat artarak 192.8 bin başa ulaşmıştır. Küçükbaş hayvancılıkta ise, son 10 yılda koyun varlığında %82 artış gerçekleşerek 42.1 milyon başa ulaşmış ve keçi varlığında da %90 artış gerçekleşerek yaklaşık 12 milyon başa ulaşmıştır. Kanatlı hayvan sektöründe modern kümes ve entegre tesislerin sayısı artmış, yumurta ve beyaz et üretiminde önemli artışlar yaşanmıştır. Son 10 yılda tavuk eti üretimi 1.5 kat, hindi eti üretimi 1.9 kat ve yumurta üretimi de 1.7 kat artmıştır. Ülkemizde hayvancılık alanında sayısal anlamda ortaya çıkan olumlu gelişmelere rağmen, hayvansal protein tüketimi oldukça düşüktür (37.9 g/kişi/gün). Hayvancılık sektöründe mevcut problemlerin çözümü halinde hem hayvansal üretim miktarları artacak hem de kişi başına hayvansal protein tüketim değerleri artacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, hayvancılık, hayvansal ürün, tüketim

Kaynakça

• Akçapınar, H., Özbeyaz, C. (1999). Hayvan yetiştiriciliği temel bilgileri. Kariyer Matbacılık. ISBN: 975-96978-0-7, Ankara.
• Akçapınar, H. (2000). Koyun yetiştiriciliği. İsmet Matbacılık. 2. Baskı. Ankara.
• Akdur, R. (2017). Piliç etinin halk sağlığı açısından önemi. 4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi, 26-30 Nisan 2017, 188-192, Antalya.
• Anonim, (2006). Dokuzuncu kalkınma planı 2007-2013. T.C. Resmi Gazete, Tarih: 1 Temmuz 2006, Sayı: 26215, Mükerrer, Ankara. https://www.resmigazete.gov.tr/, Erişim tarihi: 01.08.2021.
• Anonim, (2012). Küçükbaş hayvancılık çalıştay raporu. Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı, 8-9 Haziran 2012, Hakkari.
• Anonim, (2018a). Kanatlı hayvancılık sektör politika belgesi 2018-2022. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara, https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Plan-Program-Ve-Faaliyet-Raporlari/sekt%c3%b6r-politika-belgeleri, Erişim tarihi: 01.08.2021.
• Anonim, (2018b). Yumurta tavukçuluğu verileri 2018. Yumurta Üreticileri Merkez Birliği, Ankara, https://www.yum-bir.org/Yumurta/id30-Istatistikler.
• Anonim, (2019a). Dünya ve Türkiye’de süt sektör istatistikleri 2019 süt raporu. Ulusal Süt Konseyi, Ankara, https://ulusalsutkonseyi.org.tr/kategori/raporlar/sut-konseyi-raporlari/, Erişim tarihi: 01.08.2021.
• Anonim, (2019b). Hayvancılık İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=101&locale=tr, Erişim tarihi: 01.08.2021.
• Anonim, (2019c). On birinci kalkınma planı 2019-2023. T.C. Resmi Gazete, Tarih: 23 Temmuz 2019, Sayı: 30840, Mükerrer, Ankara. https://www.resmigazete.gov.tr/ Erişim tarihi: 01.08.2021.
• Anonim, (2019d). Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması Sonuç Raporu. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, 2019, Ankara, https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayat-db/Yayinlar/kitaplar/TBSA_RAPOR_KITAP_20.08.pdf, Erişim tarihi: 01.08.2021.
• Anonim, (2019e). 2019 Sektör değerlendirme raporu. Et ve Süt Kurumu, Mayıs 2020, Ankara, https://www.esk.gov.tr/tr/10255/Sektorel-Degerlendirme-Raporlari, Erişim tarihi: 01.08.2021.
• Anonim, (2019f). 2019-2023 Stratejik Plan. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Ankara, https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Plan-Program-Ve-Faaliyet-Raporlari/stratejik-plan, Erişim tarihi: 01.08.2021.
• Anonim, (2020a). Faaliyetler 2020. Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Merkez Birliği, Ankara, http://turkiyekoyunkeci.org/tr/Yayinlar, Erişim tarihi: 01.08.2021.
• Anonim, (2020b). Hayvancılık İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=101&locale=tr, Erişim tarihi: 01.08.2021.
• Anonim, (2020c). 2020 yılı hayvancılık sektör raporu. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Ankara, https://www.tigem.gov.tr/DosyaGaleriData/View/a374cc25-acc1-44e8-a546-63b4c8bce146, Erişim tarihi: 01.08.2021.
• Anonim, (2021). Yumurta hakkında. Yumurta Üreticileri Merkez Birliği, Ankara, https://www.yum-bir.org/Yumurta/id27-Yumurta-Hakkinda, Erişim tarihi: 01.08.2021.
• Anonymous, (2018). Food and Agricultute Organization of The United Nations, http://www.fao.org/faostat/en/#data/FS, Erişim tarihi: 01.08.2021.
• Anonymous, (2019). Food and Agricultute Organization of The United Nations, http://www.fao.org/faostat/en/#data, Erişim tarihi: 01.08.2021.
• Anonymous, (2021). World Health Organization. https://www.who.int/health-topics/nutrition, Erişim Tarihi: 01.08.2021.
• Demir, N. (2012). AB ve Türkiye’de hayvancılık politikalarındaki son gelişmelerin uyum süreci açısından karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Alınteri Zirai Bilimler Dergisi, 23(B), 58-63.
• Erdoğan, N. (2013). Hayvansal gıdaların tüketim düzeyi ve tüketici tercihlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma: Afyon Kocatepe Üniversitesi personeli örneği. Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Hozman, S. B., Akçay, H. (2016). Sivas İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliğine üye süt sığırcılığı işletmelerinin bazı teknik ve ekonomik özellikleri. Tarım Ekonomisi Dergisi, 22(1), 57-65.
• Karakuş, K. (2011). Türkiye’nin canlı hayvan ve kırmızı et ithaline genel bir bakış. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(1), 75-79.
• Keskin, B., Demirbaş, N. (2012). Türkiye’de kanatlı et sektöründe ortaya çıkan gelişmeler: sorunlar ve öneriler. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26(1), 117-130.
• Kızılaslan H. İ., Nalıncı, S. (2013). Amasya ili merkez ilçedeki hanehalkının kırmızı et tüketim alışkanlıkları ve kırmızı et tüketimini etkileyen faktörler. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 3, 76-79.
• Koca, S. (2019). 5. Uluslararası Beyaz Et Kongresi açılış konuşması. 5. Uluslararası Beyaz Et Kongresi, 24-28 Nisan 2019, 18-28, Antalya.
• Öztornacı, B. (2013). Türkiye’de kırmızı et arzının analizi. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Tarım Ekonomisi ABD, Adana.
• Saygın, Ö., Demirbaş, N. (2017). Türkiye’de kırmızı et sektörünün mevcut durumu ve çözüm önerileri. Hayvansal Üretim Dergisi, 58(1), 74-80.
• Saygın, Ö., Demirbaş, N. (2018). Türkiye’de kırmızı et tüketimi: sorunlar ve öneriler. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 32(3), 567-574.
• Tayar, M., Yıbar A. (2013). Hayatın kaynağı yumurta. Yumurta Üreticileri Merkez Birliği, Ankara, https://www.yum-bir.org/Yumurta/id34-Yayinlar, Erişim tarihi: 01.08.2021.
• Terin, M., Bilgiç, A., Güler, İ. O. (2017). Türkiye’de hanelerin tavuk eti tüketim harcamalarına etki eden faktörlerin ikili bağımlı heckman örneklem seçicilik modeli ile analizi. 4. Uluslararası Beyaz Et Kongresi, 26-30 Nisan 2017, 198-206, Antalya.
• Turan, Z., Şanver, D., Öztürk, K. (2017). Türkiye’de hayvancılık sektöründen süt inekçiliğinin önemi ve yurtiçi hasılaya katkısı ve de dış ülkelerle karşılaştırılması. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(3), 60-74.
• Uzundumlu, A. S., Işık, H. B., Kırlı, M. H. (2011). İstanbul ili Küçükçekmece ilçesindeki en uygun et tipinin belirlenmesi. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi 21(2), 40-48.
• Vural, H., Fidan, H. (2007). Türkiye'de hayvansal üretim ve hayvancılık işletmelerinin özellikleri. Tarım Ekonomisi Dergisi, 13(2), 49-59.
• Yavuz, F. (2000). Türkiye'de tarım politikası. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 31(Özel Sayı), 20.
• Yıldırım, A. E. (2008). 2008 tarım destekleri. http://www.tarimdunyasi.net/2008/03/15/2008-tarim-destekleri/ Erişim tarihi: 01.08.2021.