Erzurum İli Uzundere İlçesinde Küçükbaş Hayvancılık Faaliyetleri ve Genel Sorunlar

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 21 - 29, 26.06.2022

Hakan Gökmener , Ayhan Öztürk

Öz

Bu çalışma, Erzurum İli Uzundere ilçesinde koyun ve keçi işletmelerinin mevcut durumu ve sorunlarının belirlenmesi amacıyla, Uzundere’nin 12 mahallesinde örnekleme yöntemiyle seçilen toplam 35 küçükbaş işletmesinde yapılmıştır. Ankete katılan yetiştiricilerin ortalama yaşı 48.7’dir. İşletmelerdeki koyunların %54.3’ü Morkaraman ve melezi, %31.4’ü Hemşin ve melezi, %14.3’ü ise Akkaraman ve melezinden oluşurken, keçilerin tamamının kıl keçi ve melezinden oluştuğu belirlenmiştir. İşletme sahiplerinin önemli bir kısmının (%80) yarı göçer olduğu, barınakların %60’ı kapalı %40’ının ise yarı açık olduğu saptanmıştır. İşletmelerin %85.7’si koç/teke teminini kendi sürüsünden, %14.2’si ise komşu sürülerden sağlamaktadır. Yetiştiricilerin %37.2’si koç veya tekeleri 2-3 yıl, %62.8’i ise 4-5 yıl süreyle damızlıkta tutmaktadır. Doğumların büyük çoğunluğunun (%94.2’si) tek, %5.7’sinin ise ikiz doğum olarak gerçekleştiği bildirilmiştir. Ortalama oğlak veya kuzu ölüm oranları işletmeler genelinde %10’dur. Yetiştiriciler önemli sorunlar olarak; yem fiyatlarının ve altyapı maliyetinin yüksek olmasını, buna karşılık ürün satış fiyatlarının düşük olması ve çoban bulamamayı göstermişlerdir. En çok karşılaşılan sağlık probleminin sindirim yolu hastalıkları (%60) ve solunum yolu hastalıkları (%37) olduğu, işletmelerin çoğunlukla çeşitli koruyucu aşılar yaptırdıkları saptanmıştır. İşletmelerde genel olarak fiziki alt yapı yetersizliğinin verimliliği ve hayvan sağlığını olumsuz yönde etkilediği gözlenmiştir. İşletme sahiplerinin yetiştiricilik konusundaki bilgi noksanlığı ve sermaye yetersizlikleri ile yetiştirdikleri ırkların düşük verimli olması ve yetiştiriciliğin ekstansif karakterde olması diğer önemli sorunlardır.

Anahtar Kelimeler

Keçi, koyun, sorunlar, yetiştiricilik, Uzundere

Teşekkür

Bu çalışmanın gerçekleştirilmesinde, iki yıl boyunca değerli bilgilerini bizlerle paylaşan, saygıdeğer danışman hocam; Prof. Dr. Ayhan ÖZTÜRK’e, çalışmam boyunca benden bir an olsun yardımlarını esirgemeyen meslek büyüklerime, arkadaşlarıma ve çalışma süresince tüm zorlukları benimle göğüsleyen ve hayatımın her evresinde bana destek olan canım ailem ve değerli eşim Hatice GÖKMENER’e sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

Kaynakça

• Acar, M., Ayhan, V. (2012). Isparta ili damızlık koyun keçi yetiştiricileri birliği üyesi keçicilik işletmelerinin mevcut durumu ve teknik sorunları üzerine bir araştırma. International Journal of Agricultural and Natural Sciences, 5(2), 98-101.
• Anonim. (2011). Uzundere haritası, Erzurum. https://www.haritatr.com/uzundere-haritasi-i148. Erişim Tarihi: 30.09.2021.
• Anonim. (2021). Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/buyukbas-hayvan-sayisi-18-milyon-kucukbas-hayvan-sayisi-57-5-milyon-oldu. Erişim Tarihi 09.02.2022
• Anonim. (2021a). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr. Erişim Tarihi: 16.10.2021.
• Anonim. (2021b). T.C Uzundere Kaymakamlığı. http://uzundere.gov.tr/ilcemizin-cografi-ozellikleri. Erişim Tarihi: 16.10.2021.
• Bilginturan, S., Ayhan, V. (2008). Burdur ili damızlık koyun ve keçi yetiştiricileri birliği üyesi keçicilik işletmelerinin yapısal özellikleri ve sorunları üzerine bir araştırma. Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(1), 24-31.
• Bilginturan, S., Ayhan, V. (2009). Burdur ili damızlık koyun ve keçi yetiştiricileri birliği üyesi koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri ve sorunları üzerine bir araştırma. Hayvansal Üretim, 50, 1-8.
• Ertuğrul, M., Savaş, T., Dellal, G., Taşkın, T., Koyuncu, M., Cengiz, F., Dağ, B., Koncagül, S., Pehlivan, E. (2010). Türkiye küçükbaş hayvancılığının iyileştirilmesi üzerine bir çalışma. Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 11-15 Ocak 2010, 667-685, 11-15, Ankara.
• Gökkuş, A., Koç, A., (2001). Mera ve çayır yönetimi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Yayınları No:228, Erzurum.
• Günal, R. (2006). Tekirdağ ili merkez ilçeye bağlı köylerde bulunan koyun ağıllarının yapısal özelliklerinin belirlenmesi ve geliştirilebilme olanaklarının araştırılması. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi,4(3), 339-346.
• Kaymakçı, M., Engindeniz, S. (2010). Türkiye’de keçi yetiştiriciliği sorunlar ve çözümler. Ulusal Keçicilik Kongresi, 24 Haziran2010, 1-25, Çanakkale.
• Kaymakçı, M., Sönmez, R. (1996). İleri koyun yetiştiriciliği ders kitabı, İzmir.
• Koyuncu, M., Uzun, Ş.K., Tuncel, E. (2005). Güney Marmara Bölgesi keçicilik işletmelerinin genel durumu ve verim özelliklerinin belirlenmesi üzerine araştırmalar I. Keçicilik işletmelerinin genel durumu. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi. 11(4): 374-378.
• Koyuncu, M., Taşkın, T. (2016). Ekolojik koyun ve keçi yetiştiriciliği. Hayvansal Üretim, 57(1), 56-62.
• Özen, N., Çakır, A., Haşimoğlu, S., Aksoy, A. (1993). Yemler ve yem teknolojisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Yayınları No: 50, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ofset Tesisi, Erzurum.
• Özyürek, S., Türkyılmaz, D., Dağdelen, Ü., Esenbuğa, N., Yaprak, M. (2018). Erzincan ili koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri ve sorunlarının işletme büyüklüğüne göre incelenmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 7(2), 219-226.
• Paksoy, M., Özçelik, A. (2008). Kahramanmaraş ilinde süt üretimine yönelik keçi yetiştiriciliğine yer veren tarım işletmelerinin ekonomik analizi. Tarım Bilimleri Dergisi, 14, 420-427.
• Yıldız, A., Aygün, T. (2021). Van ili Merkez ilçede küçükbaş hayvancılık faaliyetleri ve genel sorunlar: I. İşletmelerin yapısal özellikleri. Journal of Animal Science and Products, 4(1): 23-36.
• Yıldız, A., Aygün, T. (2021). Van ili Merkez ilçede küçükbaş hayvancılık faaliyetleri ve genel sorunlar: II. İşletmelerde yetiştirme işleri. Journal of Animal Science and Products, 4(1): 37-53.