Sosyal Bilgiler Dersinde Empati Becerisinin Kazandırılmasına İlişkin Aile Görüşleri

Yıl 2022, , 821 - 843, 25.09.2022

Gülbeyaz Ünlüer

https://doi.org/10.35675/befdergi.827264

Öz

Çocukların topluma uyum sağlamaları açısından bir takım yaşamsal becerileri edinmeleri son derece önemlidir. Bu becerilerden biri de empati becerisidir. Bu araştırmacının amacı, Sosyal Bilgiler dersinde empati becerisinin kazandırılmasına yönelik aile görüşlerinin ortaya konulmasıdır. Araştırmada durum çalışması modeli kullanılmıştır. Veriler ilkokul 4.sınıf öğrenci ailelerinden açık uçlu soru formuyla toplanmış ve betimsel analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda; ailelerin %52.20’si empati kavramını “kendini karşıdakinin yerine koymak” biçiminde tanımlamakta olup, %20.30’u “çocuklarının yardıma ihtiyacı olan birini gördüklerinde empatik davrandığını”, %19.03’ü “sen olsaydın ne yapardın sorusuyla empati becerisini geliştirdiğini”, %55.37’si “empati etkinliklerinden haberdar olmadığını” ve %27.48’si “okuldaki etkinlikler hakkında bilgi almak istediklerini” belirtmektedirler.

Anahtar Kelimeler

Beceri eğitimi,, empati, sosyal bilgiler

Kaynakça

• Akdağ, H. (2008). İlköğretim 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler öğretim programının öğretmen ve öğrenci açısından uygulama dönütleri (Konya ili örneği) (Tez No. 227887). [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Alisinanoğlu, F. & Köksal, A. (2000). Gençlerin ben durumları ve empatik becerilerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 11-16.
• Arslan, Y. (2016). Kim daha iyi empati kuruyor-empati üzerine mikro bir sosyolojik araştırma. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6 (2/1), 51-64.
• Altınova, H. H. & Çiftçi, E. G. (2012). Sosyal hizmet eğitiminde yaratıcı drama yönteminin öğrencilerin empati becerisine etkisi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 133-149. https://doi.org/10.1501/Asbd_0000000023
• Clarke, P. (1984). What kind of discipline is most likely to lead to empathic behaviour in classrooms. Hıstory And Social Science Teacher, 19(4), 240-241.
• Corbin, J. & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory (3rd ed.). Sage.
• Coşkun Keskin, S. (2007). Sosyal bilgiler derslerinde empati becerilerine dayalı tekniklerin kullanılması (Tez No. 210291). [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Cotton, K. (2001). Developing empathy in children and youth. Northwest Regional Educational Laboratory.
• Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (4th ed.). Pearson.
• Creswell, J. W. (2014). Nitel araştırma yöntemleri (M., Bütün & S.B., Demir, Çev.). Siyasal Kitap (Orijinal eserin basım tarihi 2013, 3. Baskı).
• Çelikkaya, T., Yıldırım, T. & Kürümlüoğlu, M. (2019). Öğrenciler ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin programdaki becerilere ilişkin beceri hiyerarşileri, gerekçeleri ve önerileri. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 111-132. https://doi.org/10.33206/mjss.482103
• Dev, N. (2010). İlköğretim okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin empatik beceriler açısından karşılaştırılması (Tez No. 262403). [Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Dökmen, Ü. (2002). İletişim çatışmaları ve empati. (18.Baskı). Sistem Yayıncılık.
• Eisenberg, N. & Strayer, J. (1987). Critical issues in the study of empathy. N. Eisenberg & J. Strayer (Eds.). In Empathy and its development (pp.3-13). Cambridge University Press.
• Ezginci, H.Y. (2009). İlköğretim öğrencilerinin empatik eğilim ve becerilerinin incelenmesi. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 117, 10-17.
• Feshbach, N. D. (1990). Parental empathy and child adjustment maladjustment. Eisenberg, N. & Strayer, J. (Eds.), In Empathy and its development (pp. 271-292). Cambridge University Press.
• Feshbach, N. D. & Feshbach, S. (2009). The social neuroscience of empathy. Decety, J. & Ickes, W.(Eds.), In Empathy and education (pp. 85-99). The MIT Press.
• Gehlbach, H. (2004). Social perspective taking: A facilitating aptitude for conflict resolution, historical empathy, and social studies achievement. Theory and Research in Social Education, 32, 39-55. https://doi.org/10.1080/00933104.2004.10473242
• Genç, S. Z. & Kalafat, T. (2010). Öğretmen adaylarının empatik becerileri ile problem çözme becerileri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3(2), 135-147.
• Goleman, D.P. (2011). Duygusal zekâ neden IQ’dan daha önemlidir? (B., Seçkin Yüksel, Çev.). Varlık Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 1996).
• Gürüz, D. & Eğinli, A.T. (2014). İletişim becerileri. Nobel Yayıncılık.
• Hoffman, M. L. (1979). Development of moral thought, feeling and behavior. American Psychologist, 34(10), https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0003-066X.34.10.958
• Kabapınar, Y. (2004). İlköğretimdeki hayat bilgisi ve sosyal bilgiler derslerinde kullanılacak bir öğretim etkinliği olarak resim çizimi yoluyla empati. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 20, 85-100.
• Kabapınar, Y. (2005). Uygulama ve değerlendirme ölçütleriyle hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretiminde kullanılabilecek bir öğretim yöntemi olarak empati. Değerler Eğitimi Dergisi, 3(9), 119-142.
• Kalliopuska, M. (1992, March 23-27). Holistic empathy education among preschool and school children. [Oral presentation].Paper Present at the International Scientific Conference Comenius Heritage and Education of Man, Praque.
• Kalliopuska, M. & Titinen, U. (1991) Influence of two developmental programmes on the empathy and prosociability of pre-school children. Perceptual and Motor Skills, 72, 323-328. https://doi.org/10.2466/pms.1991.72.1.323
• Karagüven, M. H. Ü. (2015). Empati ve sosyal zeka. International Journal of Social Science, 34, 187-197. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2813
• Karaman, F. (2018). Almanca öğretmen adaylarının empatik eğilim düzeyi. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 8(1/1), 52-57.
• Kaya, N. B. (2011). Sosyal Bilgiler (4. ve 5. sınıf) öğretim materyallerinde empati becerisinin amaç, kapsam ve etkililik boyutlarında incelenmesi (Tez No. 298601). [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Keen, S. (2007). Empathy and the novel. Oxford University Press on Demand.
• Kestenbaum, R., Farber, E. A. & Sroufe, L. A. (1989). Individual differences in empathy among preschoolers: relation to attachment history. New Directions for Child Development, 44, 51–64. https://doi.org/10.1002/cd.23219894405
• Köksal, A. (2005). Erken çocukluk döneminde empati gelişimi. Çocuk Dergisi, 51, 12-13.
• Krznaric, R. (2008). You are therefore I am: How empathy education can create social change. Oxfam GB Research Report.
• Kuzgun, Y. (2000). İlköğretimde rehberlik. Nobel Yayın Dağıtım.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı, (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6, 7. sınıflar). Milli Eğitim Bakanlığı.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis.Sage Publications.
• Morris, R. V. (1998). Common threads: how to translate best practices into teaching. Journal of Social Studies Research, 22 (2), 11-18.
• Oğuz, A. & Altun, E. (2011, April 27-29). Öğretmen adaylarının yaratıcı dramaya yönelik tutumları ile empatik eğilim düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Oral presentation]. 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications, Antalya, Turkey.
• Osier, J. L. & Fox, H. P. (2001). Settle conflicts right now!: A step-by-step guide for K-6 classrooms. Corwin Press.
• Özcan, C., Oflaz, F. & Türkbay, T. (2003). Dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik bozukluğu ve binişik karşıt olma-karşı gelme bozukluğu olan çocukların anne babalarının empati düzeylerinin karşılaştırılması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 10(3),108-114.
• Özgan, H. (1999). Lise öğrencilerinin algılanan empatik sınıf atmosferi tutumları ile başarı ve benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 92216). [Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi-Trabzon]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Pala, A. (2008). Öğretmen adaylarının empati kurma düzeyleri üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 13-23.
• Rieffe, C., Ketelaar, L. & Wiefferink, C. H. (2010). Assessing empathy in young children: construction and validation of an empathy questionnaire (EmQue). Personality and Individual Differences, 49(5), 362-367. https://doi.org/10.1016/j.paid.2010.03.046
• Rogers, C. R. (1975). Empathic: An unappreciated way of being. The counseling psychologist, 5(2), 2-10. https://doi.org/10.1177/001100007500500202
• Sayın, K. B. (2010). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin empati becerileri ile anne-baba tutumları arasındaki ilişki (Tez No. 278769). [Yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Selanik Ay, T. & Aydoğdu, B. (2016). Sınıf öğretmenlerinin aile katılımına yönelik yörüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (23), 562-590. https://doi.org/10.14520/adyusbd.04626
• Sinclair, B. & Fraser, B. J. (2002). Changing classroom environments in urban middle schools. Learning Environments Research, 5, 301-328. https://doi.org/10.1023/A:1021976307020
• Strayer, J. & Roberts, W. (1989). Children's empathy and role taking: child and parental factors, and relations to prosocial behavior. Journal of Applied Developmental Psychology, 10(2), 227-239. https://doi.org/10.1016/0193-3973(89)90006-3
• Strayer, J. & Roberts, W. (2004). Children's anger, emotional expressiveness, and empathy: Relations with parents’ empathy, emotional expressiveness, and parenting practices. Social Development, 13(2), 229-254. https://doi.org/10.1111/j.1467-9507.2004.000265
• Türk Dil Kurumu (2018). http://www.tdk.gov.tr adresinden 11 Kasım 2018 tarihinde alınmıştır.
• Tong, L., Shinohara, R., Sugisawa, Y., Tanaka, E., Yato, Y., Yamakawa, N. Japan & Children's Study Group. (2012). Early development of empathy in toddlers: effects of daily parent–child interaction and home‐rearing environment. Journal of Applied Social Psychology, 42(10), 2457-2478. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.2012.00949
• Türnüklü, A. (2004). Okullarda sosyal ve duygusal öğrenme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 37, 136-157.
• Ünal, F. (2007). Çocuklarda empatinin gelişimi: empatinin gelişiminde anne-baba tutumlarının etkisi. Millî Eğitim Dergisi, 36(176), 134-148.
• Ütkür, N. (2018). Öğretmen adaylarının hayat bilgisi dersinde empatiye yönelik görüş ve etkinlik önerileri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46, 386-408. https://doi.org/10.21764/maeuefd.303910
• Vural, Ö. (2008). Okul öncesi eğitim kurumu yöneticilerinin liderlik özellikleri ve empatik becerilerinin incelenmesi (Tez No. 179704). [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, S. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde empati. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 1-19. https://dergipark.org.tr/en/pub/rteusbe/issue/28637/354018
• Yüksel, A. (2004). Empati eğitim programının ilköğretim öğrencilerinin empatik becerilerine etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 341-354. http://static.dergipark.org.tr/article-download/imported/5000152301/5000138110.pdf