Psikolojik Danışman Adaylarının Bireysel ve Kültürel Farklılıklara Duyarlılıkları, Empatik Eğilimleri ve Fonksiyonel Düşünme Becerileri

Yıl 2022, , 736 - 758, 25.09.2022

Vildan Saki , Hikmet Yazıcı

https://doi.org/10.35675/befdergi.834107

Öz

Bu kesitsel araştırmanın amacı psikolojik danışman adaylarının bireysel ve kültürel farklılıklara duyarlılıklarının, empatik eğilimlerinin ve fonksiyonel olmayan tutumlarının sınıf düzeylerine bağlı olarak incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda bir devlet üniversitesinde öğrenim gören 523 psikolojik danışman adayı (%72.5’i kadın, %27.3’ü erkek) arasındaki farklılıklar sınıf düzeylerine göre karşılaştırılmıştır. Bireysel ve kültürel farklılıklara duyarlılık becerisi Kişisel Bilgi Formunda yer verilen ve adayların değerlerini araştıran bazı maddeler aracılığıyla incelenmiştir. Araştırmanın diğer veri toplama araçları Empatik Eğilim Ölçeği ve Fonksiyonel Olmayan Tutumlar Ölçeğidir. Araştırma sonuçları son sınıf öğrencilerinin diğer öğrencilerle karşılaştırıldıklarında empatik eğilim puanlarının daha yüksek ve fonksiyonel olmayan tutum puanlarının daha düşük olduğunu göstermiştir. Ancak bu öğrenciler değerleriyle çatışan durumlarda danışma yapmayı diğer sınıf düzeylerine göre daha düşük oranda tercih etmişlerdir. Adayların çok kültürlülük/kültüre duyarlılık becerilerini içselleştirilebilmeleri için Kültüre Duyarlı Psikolojik Danışma dersini alt derslere ayırma ve bu alt derslerde yaratıcı yeni yöntemlere yer verme önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Değerler, çok kültürlülük, empati, fonksiyonel olmayan tutumlar, psikolojik danışman adayları

Counselor Trainees’ Sensitivity to Individual and Cultural Differences, Empathic Tendency, and Functional Thinking Competencies

Öz

This cross-sectional study aimed to examine sensitivity to the individual and cultural differences, empathic tendencies, and dysfunctional attitudes of the counselor trainees depending on their grades. For this purpose, the differences between 523 counselor trainees (72.5% female, 27.3% male) studying at a state university were compared according to their grades. The skill of sensitivity to individual and cultural differences was examined through some items that investigate the values of the trainees in the Personal Information Form. Other data collection tools of the research were Empathic Tendency Scale and Dysfunctional Attitudes Scale. The results indicated that the senior students’ empathic tendency scores were higher and dysfunctional attitude scores were lower when compared with the students from lower grades. However, these students preferred to counsel in situations that conflict with their values less than other grades. To internalize the skills of multiculturalism/sensitivity to culture, it is recommended to divide the Culturally Sensitive Counseling course into sub-courses and include creative new methods in these sub-courses.

Anahtar Kelimeler

values, multiculturalism, empathy, dysfunctional attitudes, counselor trainees

Kaynakça

• Alver, B. (2005). Psikolojik danışma ve rehberlik eğitimi alan öğrencilerin empatik beceri ve karar verme stratejilerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 14, 19-34.
• Arredondo, P., Toporek, M. S., Brown, S., Jones, J., Locke, D. C., Sanchez, J., & Stadler, H. (1996). Operationalization of the multicultural counseling competencies. AMCD.
• Arslan, Ü., Karataş, U. Y., & Dostuoğlu, E. (2019). Psikolojik danışmanlık alanında mevcut ve gelişen etik sorunlar. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 86-103.
• Atkinson, D. R., Wampold, B. E., Lowe, S. M., Matthews, L., & Ahn, H. N. (1998). Asian American preferences for counselor characteristics: Application of the Bradley-Terry-Luce Model to paired comparison data. Counseling Psychologist, 26(1), 101-123.
• Aydın, B. (1990). Üniversite öğrencilerinde depresyon, bilişsel çarpıtmalar ve akademik başarı. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2, 27-36.
• Aydın, B. (2014). Kültüre duyarlı psikolojik danışma eğitiminin psikolojik danışman adaylarının kültürel duyarlılık düzeyleri üzerindeki etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Trabzon, Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Aydın, B., & Şahin, M. (2017). Psikolojik danışman adaylarında kültürel duyarlılığı yordayan bazı değişkenler. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 64-77.
• Barden, S. M., & Greene, J. H. (2015). An investigation of multicultural counseling competence and multicultural counseling self-efficacy for counselors-in-training. International Journal for the Advancement of Counselling, 37(1), 41-53.
• Baron-Cohen, S., & Wheelwright, S. (2004). The empathy quotient: An investigation of adultswith asperger syndrome or high functioning autism, and normal sex differences. Journal of Autism and Developmental Disorders, 34(2), 163-175.
• Beck, A. T. (2015). Bilişsel terapi ve duygusal bozukluklar (T. Özakkaş, Çev. Ed., 3. baskı). Litera Yayıncılık.
• Beck, J. S. (2016). Bilişsel davranışçı terapi: Temelleri ve ötesi (M. Şahin, Çev. Ed., 2. baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Bennett-Levy, J. (2003). Mechanisms of change in cognitive therapy: The case of automatic thought records and behavioural experiments. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 31, 261–277.
• Bennett-Levy, J., Turner, F., Beaty, T., Smith, M., Paterson, B., & Farmer, S. (2001). The value of self-practice of cognitive therapy techniques and self-reflection in the training of cognitive therapists. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 29(2), 203-220.
• Bilgin, M. (2001). Üniversite öğrencilerinin değerlerinin ve fonksiyonel olmayan tutumlarının bazı değişkenler açısından irdelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(8), 33-69.
• Boyacı, M. (2018). Türkiye’de psikolojik danışman eğitimi ve karşılaşılan sorunlar: Güncel bir durum değerlendirmesi. International Congresses on Education 28 Haziran-1 Temmuz 2018 içinde (s. 335-340). İstanbul Üniversitesi.
• Boysen, G. A., & Vogel, D. L. (2008). The relationship between level of training, implicit bias, and multicultural competency among counselor trainees. Training and Education in Professional Psychology, 2(2), 103-110.
• Brendel, J. M., Kolbert, J. B., & Foster, V. A. (2002). Promoting student cognitive development. Journal of Adult Development, 9(3), 217-227.
• Cates, J. T., Schaefle, S. E., Smaby, M. H., Maddux, C. D., & LeBeauf, I. (2007). Comparing multicultural with general counseling knowledge and skill competency for students who completed counselor training. Journal of Multicultural Counseling and Development, 35(1), 26-39.
• Clark, A. (2007). Empathy in counseling and psychotherapy: Perspectives and practives. Lawrence Erbaum Associates, Inc.
• Constantine, M. G. (2000). Social desirability attitudes, sex, and affective and cognitive empathy as predictors of self-reported multicultural counseling competence. The Counseling Psychologist, 28(6), 857-872.
• Council for Accreditation of Counseling and Related Educational Programs. (2016). 2016 CACREP standards. Author.
• Çivitci, N. (2017). Psikolojik danışman adaylarında evrensellik-farklılık yönelimi ve değerler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(54), 702-709.
• Dhanalakshmi, D. (2015). Perceived stress, cognitive distortion, sense of coherence and health among college students. Indian Journal of Health and Wellbeing, 6(3), 287-291.
• Dickson, G. L., Argus‐Calvo, B., & Tafoya, N. G. (2010). Multicultural counselor training experiences: Training effects and perceptions of training among a sample of predominately Hispanic students. Counselor Education and Supervision, 49(4), 247-265.
• Díaz-Lázaro, C. M., & Cohen, B. B. (2001). Cross‐cultural contact in counseling training. Journal of Multicultural Counseling and Development, 29(1), 41-56.
• Dökmen, Ü. (1988). Empatinin yeni bir modele dayanılarak ölçülmesi ve psikodrama ile geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 21(1), 155-190.
• Duys, D. K., & Hedstrom, S. M. (2000). Basic counselor skills training and counselor cognitive complexity. Counselor Education and Supervision, 40(1), 8-18.
• Egan, G. (2011). Psikolojik danışma becerileri (Ö. Yüksel, Çev.). Kaknüs Yayınları.
• EPDAD. (2020). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık lisans eğitimi standartları. https://epdad.org.tr/data/genel/pdf/RPD-LES-241216.pdf adresinden 21.07.2019 tarihinde alındı.
• Estrada, A. U., Durlak, J. A., & Juarez, S. C. (2002). Developing multicultural counseling competencies in undergraduate students. Journal of Multicultural Counseling and Development, 30(2), 110-123.
• Field, L. F. (1990). The effect of multicultural counseling training on multicultural sensitivity of graduate students (Unpublished doctoral dissertation). Terre Haute, Indiana, Indiana State University.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed). McGraw-Hill.
• Fraser, N., & Wilson, J. (2011). Students’ stories of challenges and gains in learning cognitive therapy. New Zealand Journal of Counselling, 31(2), 79-95.
• Gale, C., & Schröder, T. (2014). Experiences of self‐practice/self‐reflection in cognitive behavioural therapy: A meta‐synthesis of qualitative studies. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 87(4), 373-392.
• Gençtanırım Kurt. D., Kızıldağ, S., Demirtaş Zorbaz, S., & Özer, A. (2015). Psikolojik danışman adaylarının duygusal farkındalık düzeylerinin belirleyicileri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(44), 15-24.
• Göller, L. (2015). Öğretmen adaylarının bilişsel çarpıtma, genel özyeterlik inançları ve başarı/başarısızlık yüklemelerinin incelenmesi. Turkish Studies, 10(3), 477-494.
• Güngör, Z. (2010). Okul psikolojik danışmanlarının ve öğretim elemanlarının mesleğe ilişkin bazı konulardaki algılarının incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Malatya, İnönü Üniversitesi.
• Güzel, A. (2011). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık öğrencilerinin biliş üstü becerilerinin çeşitli değişkenler bakımından karşılaştırılması ve empati eğilimleri ile olan ilişkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara, Ankara Üniversitesi.
• İkiz, F. E. (2009). ¬İlköğretim okullarında çalışan psikolojik danışmanların empati düzeylerinin i¬ncelenmesi. İlköğretim Online, 8(2), 346-356.
• Kağnıcı, D. Y. (2011). Teaching multicultural counseling: An example from a Turkish counseling undergraduate program. Eurasian Journal of Educational Research, 44, 111-128.
• Kağnıcı, D. Y. (2013). Çok kültürlü psikolojik danışma eğitiminin rehberlik ve psikolojik danışmanlık lisans programlarına yerleştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(40), 222-231.
• Kağnıcı, D. Y. (2014). Reflections of a multicultural counseling course: A qualitative study with counseling students and counselors. Educational Sciences: Theory & Practice, 14(1), 53-62.
• Kağnıcı, D. Y. (2017). Suriyeli mülteci çocukların kültürel uyum sürecinde okul psikolojik danışmanlarına düşen rol ve sorumluluklar. İlköğretim Online, 16(4), 1768-1776.
• Korkut Owen, F., Tuzgöl Dost, M., & Bugay, A. (2014). Psikolojik danışman eğitimcilerinin psikolojik danışman adaylarının mesleğe ilişkin kişisel eğilimleri hakkındaki görüşleri. International Journal of Human Sciences, 11(1), 1037-1055. doi: 10.14687/ijhs.v11i1.2883
• Korkut Owen, F., Tuzgöl Dost, M., & Bugay Sökmez, A. (2018). Psikolojik danışman eğitiminde mesleğe ilişkin (profesyonel) kişisel eğilimi değerlendirme: Ölçek geliştirme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(49), 173-191.
• Kuru, E., Özdel, K., Güriz, S. O., Şafak, Y., Özdemir, İ., & Türkçapar, M. H. (2016). Bilişsel davranışçı terapi süpervizyon eğitiminin terapistler tarafından algılanan katkısı. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 3, 119-124.
• Laireiter, A. R., & Willutzki, U. (2003). Self‐reflection and self‐practice in training of cognitive behaviour therapy: An overview. Clinical Psychology & Psychotherapy: An International Journal of Theory & Practice, 10(1), 19-30.
• Little, C., Packman, J., Smaby, M. H., & Maddux, C. D. (2005). The skilled counselor training model: Skills acquisition, self‐assessment, and cognitive complexity. Counselor Education and Supervision, 44(3), 189-200.
• Lovell, C. (1999). Empathic-cognitive development in students of counseling. Journal of Adult Development, 6(4), 195-203.
• Lyons, C., & Hazler, R. J. (2002). The influence of student development level on improving counselor student empathy. Counselor Education and Supervision, 42(2), 119-130.
• McCreary, M. L., & Walker, T. D. (2001). Teaching multicultural counseling prepracticum. Teaching of Psychology, 28(3), 195-198.
• Meydan, B. (2014). Psikolojik danışman adaylarına psikolojik danışma becerilerinin kazandırılması: Karşılaştırmalı bir inceleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(3), 110-123.
• Oğuz, N. (1999). Üniversite öğrencilerinde bilişsel çarpıtmalar ve uyum sorunları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bursa, Uludağ Üniversitesi.
• Oruç, T. (2013). Üniversite öğrencilerinde psikososyal değişkenlere göre yalnızlık ile otomatik düşünceler ilişkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Packer-Williams, C. L., Jay, M. L., & Evans, K. M. (2010). Understanding the contextual factors that influence school counselors' multicultural diversity integration practices. Journal of School Counseling, 8(6), 1-34.
• Rogers, C. R. (1957). The necessary and sufficient conditions of therapeutic personality change. Journal of Consulting Psychology, 21(2), 95-103.
• Sarıçam, H., Bulut, M. ve Duran, A. (2015, Eylül). Çok kültürlü kişilik ile farklılıklara saygı arasındaki ilişkinin incelenmesi. II. Türk Kültürü Araştırmaları Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Saraybosna Üniversitesi, Saraybosna.
• Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoritical advances and empirical tests in 20 countries. In M. P. Zanna (Ed.), Advances in experimental social psychology (pp. 1-65). Academic Press.
• Schwartz, S. H. (2012). An overview of the schwartz theory of basic values. Online Readings in Psychology and Culture, 2(1). http://dx.doi.org/10.9707/2307-0919.1116
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma (2. baskı). Anı Yayıncılık.
• Sezer, S. (2017). Çok kültürlü psikolojik danışma dersinin PDR öğrencilerinin çok kültürlü bakış açıları üzerindeki etkisi. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 15(57), 9-30.
• Stewart, T. J., Swift, J. K., Freitas-Murrell, B. N., & Whipple, J. L. (2013). Preferences for mental health treatment options among Alaska Native college students. American Indian and Alaska Native Mental Health Research, 20(3), 59-78.
• Şahin, N. H., & Şahin, N. (1992). How dysfunctional are the dysfunctional attitudes in another culture? British Journal of Medical Psychology, 65, 17-26.
• Şirin, H., & Izgar, H. (2013). Üniversite öğrencilerinin iletişim becerileri ve olumsuz otomatik düşünceleri arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 12(1), 254-266.
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Osterlind, S. J. (2001). Using multivariate statistics. Pearsons.
• Topal, H. (2011). Eğitim fakültesi öğrencilerinin kişilerarası problem çözme becerileri ve yönelimleri ile fonksiyonel olmayan tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adana, Çukurova Üniversitesi.
• Toplu-Demirtaş, E., & Akçabozan-Kayabol, N. B. (2018). “Öteki” ile karşılaşmak: Psikolojik danışman eğitiminde LGBTİ meselesi ve ayrımcılık karşıtı ders. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(51), 107-142.
• Turnell, A., & Lipchik, E. (1999). The role of empathy in brief therapy: The overlooked but vital context. Australian and New Zealand Journal of Family Therapy, 20(4), 177-182.
• Vera, E. M., Speight, S. L., Mildner, C., & Carlson, H. (1999). Clients' perceptions and evaluations of similarities to and differences from their counselors. Journal of Counseling Psychology, 46(2), 277-283.
• Villalba, J. A., & Redmond, R. E. (2008). Crash: Using a popular film as an experiential learning activity in a multicultural counseling course. Counselor Education and Supervision, 47(4), 264-276.
• Weismann, A. N., & Beck, A. T. (1978, March). Development and validation of dysfunctional attitude scale: A preliminary investigation. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, Toronto, Ontario.
• Wispé, L. (1986). The distinction between sympathy and empathy: To call forth a concept, a word is needed. Journal of Personality and Social Psychology, 50(2), 314-321.
• Yager, G. G., & Tovar‐Blank, Z. G. (2007). Wellness and counselor education. The Journal of Humanistic Counseling, Education and Development, 46(2), 142-153.
• Yıldırım, O. (2020). Kültüre duyarlı psikolojik danışma yeterliklerinin yordanmasında kültürel zekâ, çok kültürlü psikolojik danışma eğitimi ve mesleki deneyimin rolü. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11(1), 41-52.