Türkiye’de Okul Öncesinde Kaynaştırmaya İlişkin Yapılan Çalışmaların İncelenmesi

Yıl 2013, Cilt: 8 Sayı: 1, 146 - 172, 01.03.2013

Şermin Metin

Öz

Bu araştırmada, Türkiye’de okul öncesinde kaynaştırmaya ilişkin yapılan çalışmaların tematik dağılımları incelenmiştir. Tarama modelinin kullanıldığı araştırmaya 1992-2013 yılları arasında okul öncesi dönemde kaynaştırmaya ilişkin yapılan 8 derleme çalışması, 43 tarama modeli ve 3 tane deneysel çalışma olmak üzere 54 çalışma dâhil edilmiştir. Doküman analiz tekniği kullanılarak yapılan araştırma sonucunda, ilk çalışmaların çoğunun kaynaştırmaya ilişkin genel bilgilerin yer aldığı derleme çalışmalar olduğu görülmektedir. Daha sonraki çalışmalarda okul öncesinde kaynaştırmaya ilişkin görüş, tutum, bilgi ve bakış açısının çeşitli değişkenlere göre incelendiği belirlenmiştir. En fazla incelenen konunun öğretmen görüş, tutum, bilgi, bakış açısı ile ilgili çalışmalar olduğu, daha sonra anne babalara ilişkin görüş, tutum, bilgi ve bakış açısının yer aldığı, çocukların görüş, tutum, bilgi ve bakış açısına ilişkin sınırlı sayıda çalışmanın yapıldığı, yöneticilere ilişkin ise sadece tek bir çalışmanın yer aldığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi eğitim, kaynaştırma

ANALYZING OF THE RESEARCHES RELATED TO THE MAINSTREAMING IN THE PRESCHOOL PERIOD

Öz

In this research, the thematic ranges of the studies related to the mainstreaming in the pre-school period in Turkey are analyzed. 54 studies consisting of 8 compiling studies, 43 scanning models and 3 experimental studies related to the mainstreaming in the pre-school period between the years 1992-2013 are included in the research in which scanning model is used. As a result of the studies in which document analysis method is used, it can be realized that the first studies are the compiling studies where the general information related to the mainstreaming is included. In the further studies, it has been determined that the views, knowledge and the perspectives related to the mainstreaming in the pre-school period are analysed according to the various factors. It has been determined that the subject analyzed most is related to the views, knowledge and the perspectives of the teacher, what comes after it is the views, knowledge and the perspectives related to the parents, the limited research related to the views, knowledge and the perspectives of the children is made and there is only one study related to the managers.

Anahtar Kelimeler

The pre-school education, mainstreaming

Kaynakça

• Altun, T. ve Gülben, A. (2009). Okul öncesinde özel gereksinim duyan çocukların eğitimindeki uygulamalar ve karşılaşılan sorunların öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi. 28, 253 -272.
• Anonim. (2011). Türkiye’de kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim: politika ve uygulama önerileri. Kaynaştırma / bütünleştirmenin etkililiğini artırmak için politika ve uygulama önerileri projesi. Tohum Otizm Vakfı, İstanbul.
• Anonim. (2012). Okul öncesi eğitim programı-2012. http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar. Erişim tarihi: 13.12.2013.
• Artan, İ. ve Uyanık Balat, G. (2003). Okul öncesi eğitimcilerinin entegrasyona ilişkin bilgi ve düşüncelerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(1); 65-80.
• Avcı, N. ve Ersoy, Ö. (2002). Okul öncesi dönemde entegrasyonun önemi ve uygulamalarda dikkat edilecek noktalar. Milli Eğitim Dergisi, 144, 68-70.
• Balaban M., Yılmaz Ö. ve Yıldızbaş F.(2009). Okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. I. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, Sözlü Bildiri. (1-3 Mayıs 2009), Çanakkale.
• Batu, S. 2004. Kaynaştırma ve destek özel eğitim hizmetleri. Özel Eğitim. Ed: Süleyman Eripek. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 23-44.
• Baydık, B. (1997). «Özel Eğitimde Kaynaştırma ve Okul öncesi Kurumların Kaynaştırmadaki Önemi”. Milli Eğitim, 136, s.27-29.
• Bilir, Ş. ve Bal, S. (1995). anaokuluna devam eden 5-7 yaş grubundaki ileri derecede işitme özürlü çocukların entegrasyon ortamındaki oyun ve iletişim davranışlarının incelenmesi. I. Ulusal Özel Eğitim Kongresi. Ya-Pa Yayınları, s.186-199.
• Bozarslan Malkoç, B. (2010). Eskişehir ilindeki Özel Anaokullarında çalışan eğitimcilerin okul öncesi dönemde kaynaştırma ile ilgili görüşleri. Yüksek lisan tezi (yayınlanmamış). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim Anabilim Dalı, Eskişehir.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Erkan-Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Ceylan, R. (2004). Entegre eğitime katılan ve katılmayan engelli çocukların annelerinin depresyon ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Doktora tezi (yayımlanmamış), Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ceylan, R. ve Aral, N. (2009). Kaynaştırma eğitimi. Erken Çocukluk Gelişimi ve Eğitimi. Ed: Yeşim Fazlıoğlu. Kriter Yayın, 437-460, İstanbul.
• Çulhaoğlu-İmrak, H. (2009). Okul öncesi dönemde kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmen ve ebeveyn tutumları ile kaynaştırma eğitimi uygulanan sınıflarda akran ilişkilerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi (yayınlanmamış), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalı, Adana.
• Dağlar, G. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin ve okul öncesi öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi (yayınlanmış). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Okul Öncesi Eğitimi Programı, Burdur.
• Diken, İ. (2006). Öğretmen adaylarının yeterliği ve zihin engelli öğrencilerin kaynaştırılmasına ilişkin görüşleri. Eğitim Araştırmaları Dergisi, Sayı:23.
• Dikici-Sığırtmaç, A., Hoş, G. ve Abbak, S.B. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitiminde yaşanan sorunlara yönelik kullandıkları çözüm yolları ve önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 12( 4), 205-223
• Duman, G. ve Koçak, N. (2013). Anaokulu kaynaştırma sınıfında yer alan özel gereksinimli bir çocuğun sosyal oyun ve sosyal iletişim özellikleri. Cumhuriyet International Journal of Education, 2 (3), 99-108.
• Eren, B. (2012). Müzik Eğitiminde Kaynaştırma Uygulamaları ve Orff-schulwerk. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2012, Cilt 2, Sayı 2, 14-25
• Ersoy. Ö., Avcı, N. (2000). Özel gereksinimi olan çocuklar ve eğitimleri “Özel eğitim”. İstanbul: Ya-Pa Yayınları. s:27.
• Ersoy, Ö. (2005). Erken çocukluk döneminde kaynaştırma. Erken çocuklukta gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar. Ed: Müzeyyen Sevinç. Morpa Kültür Yayınları, 433-440, İstanbul.
• Gök, G. (2009). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve önerileri. Yüksek lisans tezi (Yayınlanmamış). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri, Kayseri.
• Güven, Y., Önder, A. (1995). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki yönetici ve öğretmenlerin özel eğitim gerektiren çocukların kaynaştırılmaları hakkındaki görüşleri. 11-13 Ekim 1995’de H.Ü. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümü 2. Özel Eğitim Kongresinde Sunulmuş Bildiri. Ankara.
• Karamanlı, D. (1998). Okul öncesi dönemde entegrasyon sınıflarında bulunan 5-6 yaş grubundaki normal çocukların ve sınıf öğretmenlerinin zihinsel engelli çocukların sosyal uyum davranışları hakkındaki algılamalarının incelenmesi. Yüksek lisans tezi (yayımlanmamış), Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kaya, İ. (2005). Anasınıfı öğretmenlerinin kaynaştırma (entegrasyon) eğitimi uygulamalarında yeterlilik düzeylerinin değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi (yayımlanmamış). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kayılı, G., Koçyiğit, S., Doğru, S.Y. ve Çiftçi, S. (2010). Kaynaştırma eğitimi dersinin okul öncesi öğretmeni adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerine etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(20);48 – 65, Burdur.
• Kılıç, A.F. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin engelli öğrencilerin kaynaştırılmasına yönelik bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin değişmesindeki etkililiği. Yüksek lisans tezi (yayınlanmış). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Okul öncesi Eğitimi Programı, Burdur.
• Kırcaali-İftar, G. (1992). Özel eğitimde kaynaştırma. Eğitim ve Bilim. 16, 45-50.
• Kırcaali-İftar, G. (1998). Özel gereksinimli bireyler ve özel eğitim. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları. No: 561.
• Kırcaali, İ. G. ve Batu, E. S. (2006). Kaynaştırma. (İkinci Baskı), Kök Yayıncılık, Ankara.
• Metin, N. (1992). Okul öncesi dönemde özürlü çocuklar için kaynaştırma programları. Özel Eğitim Dergisi,1(2), 34 -36.
• Metin, N. (1997a). Okul öncesi dönemde entegrasyon ve entegrasyonun başarısını etkileyen faktörler. Okul öncesi Eğitim Sempozyumu; okul öncesi eğitimde yeni yaklaşımlar. Ed. Gelengül Haktanır, Türkiye okul öncesi eğitimi geliştirme derneği, Ankara.
• Metin, N. (1997b). Anaokuluna devam eden 4-6 yaş grubundaki çocukların anne-babalarının normal ve özürlü çocukların kaynaştırıldığı programlar hakkındaki düşüncelerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi, 5. Mithat Enç özel eğitim günleri, birinci baskı, Türkiye sakatlar konfederasyonu yayınları, 116-124, İstanbul.
• Miller, J.L., Strain, S.P., Mckınley, J., Heckathorn, K. ve Miller, S. (1993). Preschool placement decisions: Are they predictors of future placement? Policy and practice in early childhood special education series. Educational Resources Information Center, ERIC, ED360771.
• Odluyurt, S. (2007). Okul öncesi dönemde gelişimsel yetersizlik gösteren çocuklar için gerekli kaynaştırmaya hazırlık becerilerinin ve bu becerilerden bazılarının etkinlikler içine gömülen eşzamanlı ipucuyla öğretiminin etkilerinin belirlenmesi. Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim Anabilim Dalı Zihin Engelliler Eğitimi Bilim Dalı
• Okyay, Ö. (2006). Sınıfında engelli çocuk bulunan ve bulunmayan okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırmaya yönelik görüşlerinin karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi (Yayınlanmış). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Okul Öncesi Eğitimi Bilim Dalı, Ankara.
• Orhan, M. (2010). Okul öncesi kaynaştırma öğrencileriyle normal gelişim gösteren öğrencilerin sosyal beceri ve problem davranışlarının düzeyi ile öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim Anabilim Dalı, Eskişehir.
• Özaydın, L. ve Çolak, A. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ve okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi hizmet içi eğitim programına ilişkin görüşleri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 1 (1), 189 – 226.
• Özbaba, N. (2000). Okul öncesi eğitimcilerin ve ailelerin özel eğitim muhtaç çocuklar ile normal çocukların kaynaştırtmasına karşı tutumları. Yüksek lisans tezi (Yayınlanmış). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özdemir, H. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi (yayınlanmamış). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı.
• Özen, A., Ergenekon, Y., Kürkçüoğlu, B.Ü. ve Genç, D. (2013) Kaynaştırma Öğrencisi Olan Okul öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarında Yaptıkları Öğretim Uygulamalarının Belirlenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2);153-166, Eskişehir.
• Özmen, E. (2010). İzmir ilinde kaynaştırma öğrencileri ile çalışan okul öncesi öğretmenlerinin empatik eğilimleri ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Bölümü İlköğretim Anabilim Dalı Okul Öncesi Öğretmenliği Bilim Dalı, İzmir.
• Öztürk, T. (2007). Anasınıflarına devam eden normal çocukların bilgilendirilmesinin zihinsel engelli yaşıtlarına yönelik tutumlarına etkisi. Yüksek lisans tezi (yayınlanmış), Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Eğitim Anabilim Dalı, Bolu
• Sargın, N. (2001). Anasınıfı öğretmenlerinin kaynaştırma programı çerçevesinde zihin özürlü çocuklara yönelik tutumları. XI. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, Eğitim Kitapevi, 91–98, Eskişehir.
• Sarı, H., Çeliköz, N. ve Seçer, Z (2009). An analysis of pre-school teachers’ and student teachers’ attitudes to inclusion and their self-efficacy. International Journal Of Special Education, 24, 30-44.
• Sart, H. Z., Ala, H., Yazlık, Ö. Ve Yılmaz, F. K. (2004). Türkiye’de kaynaştırma eğitiminde nerede?: eğitimciye öneriler. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya
• Seçer, Z., Çeliköz, N., Sarı, H., Çetin, Ş. Ve Büyüktaşkapu, S.( 2010a). Okul öncesi eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin kaynaştırma eğitimine yönelik tutumları (Konya ili örneği). Selçuk Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi sayı 29, Sayfa 393-406.
• Seçer, Z., Sarı, H. ve Çetin, Ş. (2010b). Okul öncesi dönemdeki çocukların bedensel engelli akranları ile birlikte eğitim almalarına ilişkin görüşleri. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi,26,12-24.
• Sucuoğlu, B. (2006). Eğitimde kaynaştırma modeli. İlköğretim Eğitimci Dergisi, Kök Yayıncılık, 4, 6 - 10, Ankara.
• Sünbül, A.M. ve Sargın, N. (2002). Okul öncesi dönemde kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmen tutumlarının (çeşitli değişkenler açısından) incelenmesi. www. tef.selcuk.edu.tr/salan/sunbul/g/g9.doc. Erişim tarihi: 12.10.2013.
• Şahbaz, Ü. ve Kalay, G. (2010). Okul öncesi eğitimi öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(19),116-135.
• Temel, Z.F. (2000). Okul öncesi eğitimcilerinin engellilerin kaynaştırılmasına ilişkin görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 18: 148 – 155.
• Turnbull, A.P. ve Blacher, J.D. (1981). Preschool mainstreaming an emprical and cenceptual Review. Mainstreaming of Children in Schools. S.
• Tuş, Ö. Ve Çifci-Tekinarslan, İ. (2013). Okul öncesi kaynaştırma eğitimine devam eden özel gereksinimli çocukların karşılaştıkları güçlüklerin annelerin görüşlerine göre belirlenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35; 151-166.
• Uğurlu, H. (1993). Okul öncesi eğitimde entegrasyon. YA-PA Okul Öncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri, Ankara
• Üstün, A. ve Yılan, G.(2003). Okul öncesi öğretmenlerinin, zihin engelli çocukların kaynaştırma yoluyla eğitimlerine ilişkin sahip oldukları tutumlar. Eurasian Journal of Educational Research, Fall, 13.
• Varlıer, G. (2004). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin görüşleri. Yüksek lisans tezi (yayımlanmamış). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim Anabilim Dalı, Eskişehir.
• Villa, A.R., Thousand, S.J. (1995). Creating an inclusive school. Association for Supervision and Curriculm Development. U.S.A., 9, 19-36.
• Wilbrant, E. Aydoğan, Y. ve Kılınç, E. (2008). Montessori Yöntemiyle Kaynaştırma Eğitimi, Ankara, Poyraz Ofset, 19.
• Yavuz, C. (2005). Okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi uygulamalarının değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi (yayımlanmamış). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Yoşumaz, K. (2013). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden (60-72 ay) zihinsel engelli ve normal gelişim gösteren çocukların problem davranışlarının çeşitli değişkenlere göre karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi (yayınlanmış). Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı, Kütahya.
• Zağlı, Ü. (2010). Sakarya ilinde görev yapan okul öncesi öğretmenlerin zihinsel engelli çocukların kaynaştırma yoluyla eğitimlerine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Yüksek lisans tezi (yayınlanmamış). Gazi Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü / Çocuk Gelişimi Bölümü /Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Anabilim Dalı / Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bilim Dalı, Ankara.