Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Ders Kitapları Üzerine Yapılan Araştırmaların Eğilimleri

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: Özel Sayı, 34 - 56, 31.03.2021

Ömer Kemiksiz

https://doi.org/10.35675/befdergi.832492

Cited By: 12

Öz

Bu çalışmanın amacı yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitapları üzerine yapılan araştırmaları çeşitli açılardan incelemektir. Nitel araştırma deseninde doküman incelemesiyle gerçekleştirilen araştırmada 2010-2020 yılları arasında yayımlanmış 100 makale ve 142 lisansüstü tez olmak üzere 242 çalışma incelemeye alınmıştır. Araştırma bulgularına göre en fazla çalışmanın 2019 ve 2018 yıllarında yapıldığı belirlenmiştir. Tezlerin öğrenim kademelerine bakıldığında yüksek lisans tezlerinin çoğunlukta olduğu, İstanbul Üniversitesinin konuyla ilgili en fazla tezin hazırlandığı kurum olduğu ve tezlerin daha çok “Prof. Dr.” ile “Doç. Dr.” unvanına sahip danışmanlar tarafından yürütüldüğü tespit edilmiştir. Makale yayınlarında tek veya çift yazarlı çalışmaların ön plana çıktığı görülürken temel düzeydeki öğrenciler için hazırlanan kitapların araştırmalarda daha fazla incelendiği belirlenmiştir. Yeni Hitit, İstanbul, Yedi İklim ve Gazi Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Setleri örneklem seçiminde en çok tercih edilen kitaplar olmuştur. Kelime öğretimi, kültürel unsurlar, temel dil becerileri ve dil bilgisi konularının ise araştırmalarda daha çok çalışıldığı ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Araştırma eğilimleri, Ders Kitapları, Türkçe öğretimi, Yabancı dil olarak Türkçe Öğretimi

Trends of Studies on Teaching Turkish as a Foreign Language Textbooks

Öz

The aim of this study is to analyze the studies on textbooks on teaching Turkish as a foreign language from various aspects. Carried out in the qualitative research design by analyzing documents, 242 studies including 100 articles and 142 postgraduate theses published between 2010 and 2020 were analyzed. According to the research findings, it was determined that the highest number of studies was conducted in 2019 and 2018. Considering the education levels of these theses, it has been determined that master’s theses are the majority, that Istanbul University is the institution where most theses were prepared on the subject, and that theses were mostly written by advisors holding the title “Prof. Dr.” and “Assoc. Dr.”. While it has been observed that single or double author studies are prominent in article publications, it has been determined that the books prepared for basic students were analyzed more in these studies.

Anahtar Kelimeler

Research trends, teaching Turkish, teaching Turkish as a foreign language, textbooks

Kaynakça

• Arı, G. (2014). Türkçe ders kitaplarında fiziksel ve biçimsel görünüm. H. Ülper (Ed.), Türkçe ders kitabı çözümlemeleri (3. baskı, s. 39-52) içinde. Ankara: Pegem.
• Aydın, A. (2010). Kimya I ders kitabının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,11(1), 207-224.
• Bağcı-Ayrancı, B. (2019). Türkiye’de yabancılara Türkçe öğretiminde kültür aktarımı alanında yapılan lisansüstü tezlerin analizi ve değerlendirilmesi. Söylem Filoloji Dergisi, 4(2), 446-454.
• Baki, Y. (2019). Yabancılara Türkçe öğretimi alanındaki araştırma eğilimleri. International Journal of Language Academy, 7(3), 22-41. doi: 10.18033/ijla.49
• Baş, T., & Akturan, U. (2017). Sosyal bilimlerde bilgisayar destekli nitel araştırma yöntemleri (3. baskı). Ankara: Seçkin.
• Başar, U. (2016). Yunus Emre Enstitüsü Yedi İklim Türkçe Setinin (Temel seviye: A1, A2) yapılandırmacılık bağlamında değerlendirilmesi. Aydın TÖMER Dil Dergisi, 2(1), 55–77.
• Biçer, N. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında yayınlanan makaleler üzerine bir analiz çalışması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 236-247. doi: 10.5505/pausbed.2017.69772
• Biçer, N., & Alan, Y. (2017). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan Yeni Hitit 3 ve İstanbul C1+ ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin karşılaştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 1130-1139. doi: 10.17860/mersinefd.328486
• Boyacı, S. & Demirkol, S. (2018). Türkçe eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(2), 512-531.
• Büyükikiz, K. K. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında hazırlanan lisansüstü tezler üzerine bir inceleme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 203-213.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri (28. baskı). Ankara: Pegem.
• Coşkun, E., & Taş, S. (2008). Ders kitaplarına metin seçimi açısından Türkçe öğretim programlarının değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 59-74.
• Coşkun, E., Özçakmak, H., & Balcı, A. (2012). Türkçe eğitiminde eğilimler: 1981-2010 yılları arasında yapılan tezler üzerine bir meta-analiz çalışması. E. Yılmaz, M. Gedizli, E. Özcan & Y. Koçmar (Ed.), Türkçenin eğitimi-öğretimi üzerine çalışmalar (1. baskı, s. 204-212) içinde. Ankara: Pegem.
• Çelebi, C., Ergül, E., Usta, B., & Mutlu. M. (2019). Türkiye’de yabancılara Türkçe öğretimi alanında hazırlanmış lisansüstü tezler üzerine bir meta-analiz çalışması. Temel Eğitim Dergisi, 1(3), 39-52.
• Çiftçi, Ö., & Coşkun, H. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında yapılan çalışmaların farklı değişkenlere göre tasnifi. International Journal of Language Academy, 5(4), 205-214. doi: 0.18033/ijla.3625
• Doğan, Y., & Özçakmak, H. (2014). Dinleme becerisinin eğitimi üzerine yapılan lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 90-99.
• Demir, K., & Özdemir, A. (2017). Yabancı dil olarak Yürkçe öğretimi alanındaki bilimsel makalelere bakış. Turkish Studies, 12(14), 105-120. doi: 10.7827/TurkishStudies.11713
• Demirel, Ö., & Kıroğlu, K. (2020). Eğitim ve ders kitapları. Ö. Demirel & K. Kıroğlu (Ed.), Ders kitabı incelemesi (4. baskı, s. 4-12) içinde. Ankara: Pegem.
• Duman, T., & Çakmak, M. (2004). Ders kitaplarının nitelikleri. L. Küçükahmet (Ed.), Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu (2.baskı, s. 17-32) içinde. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Ercan, A. N. (2015). Yabancılara Türkçe öğretimi üzerine yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından analizi. M. V. Coşkun vd. (Ed.), Türkçenin eğitimi öğretimine yönelik çalışmalar (1. baskı, s. 2-12) içinde. Ankara: Pegem.
• Erdil, M. (2018). Türkiye Cumhuriyeti Yükseköğretim Kuruluna bağlı 209 üniversitede yabancılara Türkçe öğretimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(60), 93-112. doi: 10.17719/jisr.2018.2764
• Göçer, A. (2008). İlköğretim Türkçe ders kitaplarının ölçme ve değerlendirme açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 197-210.
• Güleç, İ., & Ömeroğlu, E. (2016). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarının biçimsel özellikleri. A. Okur, B. İnce & İ. Güleç (Ed.), Uluslararası Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Kongresi tam metin bildiri kitabı (s. 69-83). http://www.tomer.sakarya.edu.tr/upload/yayinlar/3.pdf
• Gülen-Canlı, M. & Tepeli, Y. (2019a). Ana dili ve yabancı dil olarak Türkçe eğitimi üzerine eylem araştırması yöntemiyle yapılmış çalışmaların sistematik olarak incelenmesi. International Journal of Field Education, 5(2), 30-54.
• Gülen-Canlı, M., & Tepeli, Y. (2019b). Dil bilgisi öğretimi üzerine yapılmış doktora tezlerinin sistematik olarak incelenmesi. International Journal of Social Science Research, 8(2), 60-87.
• Gülersoy, A. E. (2013). İdeal ders kitabı arayışında sosyal bilgiler ders kitaplarının bazı özellikler açısından incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 2(1), 8-26.
• Güzel, D., & Şimşek, A. (2012). Milli eğitim şûralarında ders kitapları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 172-216.
• İşeri, K. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitabının ilköğretim Türkçe programının amaçlarına uygunluğunun değerlendirilmesi. Dil Dergisi, 136, 58-74.
• Küçük, S., & Kaya, E. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ile ilgili hazırlanan tezlerde geçen anahtar kelimelere yönelik içerik analizi. Journal of History Culture and Art Research, 7(5), 442- 456. doi:10.7596/taksad.v7i5.1880
• Küçükahmet, L. (2004). Eğitim programlarında ders kitabının yeri. L. Küçükahmet (Ed.), Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu (2.baskı, s. 1-16) içinde. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Lüle- Mert, E. (2013). Türkçe ders ve çalışma kitaplarının sözcüksel görünümlerine ilişkin örnek bir uygulama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 172, 151-169.
• Maden, A. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe söz varlığını zenginleştirme ile ilgili makalelerin analizi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 583-596.
• Mentiş-Taş, A. (2007). Yeni sosyal bilgiler ders kitaplarına ilişkin öğretmen görüşlerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 519-532.
• Özbal, B. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe ders kitaplarında alıştırmaların incelenmesi: A1-A2 düzeyi (Doktora tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi.
• Özçakmak, H. (2017). Türkçe eğitimi lisansüstü araştırmalarında yeni yönelimler (2011-2015). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1607-1618.
• Özkan, R. (2010). Türk eğitim sisteminde himayeci değerler: İlköğretim ders kitapları örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 1124-1141.
• Öztürk, A. T., & Çerçi, A. (2019). Türkçe öğretmenlerinin ders kitaplarına bağlılıkları ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 876-897.
• Richards, J. C. (2001). Curriculum development in language teaching (1. Baskı). Cambridge University Press.
• Serin, N., & Turan, E. D. (2015). Yunus Emre Türkçe Öğretimi Seti’nde yer alan metinlerin tür, tema ve özgünlük açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(3), 1259-1250.
• Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2019). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (7. baskı). Ankara: Anı.
• Şahin, A. (2008). İlköğretim birinci sınıf Türkçe ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı ve öğretmen kılavuz kitabının öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 133-146.
• Şahin, M. (2012). Ders kitaplarının mesaj tasarımı ilkeleri açısından değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 129-154.
• Şeref, İ., & Karagöz, B. (2019). Türkçe eğitimi akademik alanına ilişkin bir değerlendirme: Web of Science veri tabanına dayalı bibliyometrik inceleme. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(2), 213-231. doi: 10.31464/jlere.578224
• Şimşek, P. (2011). Yabancılara Türkçe öğretiminde okuma metinleri ve yardımcı okuma kitapları üzerine bir araştırma (Yüksek lisans tezi). Afyon, Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Tanrıkulu, L., & Akgül, M. N. (2019). İstanbul Yabancılara Türkçe Öğretim Seti temel seviyesinin dil bilgisi bölümlerinin değerlendirilmesi. International Journal of Language and Education Research, 1(1), 26-43. doi: 10.29329/ijler.2019.233.2
• Tiryaki, E., & Doğan, S. Ö. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimindeki ders kitaplarındaki okuma metinlerinin bilgi türleri açısından incelenmesi (İstanbul C1/+ örneği). Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(3), 503-518.
• Tok, M. (2013). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki yazma çalışmalarının değerlendirilmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 249-279.
• Tüm, G., & Ceyhan- Bingöl, Z. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarının temel işlevleri. Turkish Studies, 12(34), 429-444. doi: 10.7827/TurkishStudies.12654
• Türkben, T. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2464-2479.
• Ur, P. (1999). A course in language teaching: Practice and theory (1. baskı). Cambridge University Press.
• Varışoğlu, B., Şahin, A., & Göktaş, Y. (2013). Türkçe eğitimi araştırmalarında eğilimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri,13(3), 1767-1781.
• Yalınkılıç, K. (2014). Bir öğretim aracı olarak ders kitabı. H. Ülper (Ed.), Türkçe ders kitabı çözümlemeleri (3. baskı, s. 3-19) içinde. Ankara: Pegem.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. baskı) . Ankara: Seçkin.