Yabancı Dil Olarak Türkçenin Öğretiminde Kullanılan Temel Seviye Fiillerin İstem(Valenz) Görünümleri

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: Özel Sayı, 91 - 107, 31.03.2021

Cihat Burak Korkmaz

https://doi.org/10.35675/befdergi.847267

Cited By: 1

Öz

Türkçenin sondan eklemeli bir dil olması, cümle içerisinde yer alan fiilin sahip olduğu anlam özelliğine dayalı olarak fiilden etkilenen unsurlara getirilen eklerin değişiklik göstermesi önemli bir dil bilgisi özelliği olarak öne çıkmaktadır. Bu bağlamda gerek kelime öğretimi gerekse dil bilgisi öğretimi süreçlerinde fiillerin kullanım özelliklerine ve anlam karşılıklarına bağlı olarak yüklendikleri durumlarıyla birlikte öğretimi hem öğrenmeyi kalıcı hâle getirecek hem de biçimbilgisel istemlere (durum ekleri) bağlı olarak yapılan üretici dil becerileri yanlışlarını en az seviyeye indirecektir. Bu çalışmanın amacı, yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde kullanılan temel seviye fiillerin istem(valenz) görünümlerini incelemektir. Çalışmada durum tespiti yöntemi kullanılmış olup, beş öğreticiden A1 seviyesinde kullanılan toplam 161 fiilin biçimbilgisel istemleri ile ilgili kodlamaya dayalı bilgi alınmıştır. Güvenirlik oranı Miles ve Huberman’ın formülü [(Güvenirlik = görüş birliği / görüş birliği + görüş ayrılığı)x100] kullanılarak %91 olarak hesaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yabancı dil olarak Türkçenin öğretimi, fiiller, istem(valenz)

The Valency Profiles of Basic Level Verbs Used in The Teaching Turkish as a Foreign Language

Öz

The fact that Turkish is a agglutinative language, the variation of the suffixes brought to the elements affected by the verb based on the meaning feature of the verb in the sentence as an important grammatical feature. The situations in which verbs are loaded depending on their usage characteristics and meaning equivalents, the teaching will make the learning permanent and the productive language skills based on morphological valencies (case suffixes) will minimize the mistakes. The aim of this study is to examine the valencies of the basic level verbs used in teaching Turkish as a foreign language The situation determination method was used in the study, and coding-based information about the morphological valencies of a total of 161 verbs used at A1 level was obtained from five instructors. The reliability rate was calculated as 91% using Miles and Huberman's formula (Reliability Percentage=Agreement/(Total Agreement + Disagreement)x100).

Anahtar Kelimeler

Valency, verbs, teaching Turkish as a foreign language

Kaynakça

• Açık, F. (2008). Türkiye’de yabancılara Türkçe öğretilirken karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Uluslararası Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu. KKTC.
• Akıncı, N. (2007). Türkçe Sözlük'tek fiillerin sınıflandırılması ve gövde eklerinin işlevsel tasnifi (Yüksek lisans tezi). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
• Atacık, D. A. (2008). Türkiye Türkçesinde istem (valenz) (Yüksek lisans tezi). İstanbul: Fatih Üniversitesi.
• Atagül, Y. Y., & Cevher, Ö. Y. (2015). TürkçeninYabancı Dil Olarak Öğretiminde Hâl Eki Sorunsalı (Sakarya Üniversitesi Örneği). TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, III(5), 294-332.
• Banguoğlu, T. (1990). Türkçenin Grameri (3. Baskı). Ankara: Tük Dil Kurumu Yayınları.
• Barlas, S. (2015). Kırgız Türkçesinde istem(valenz) (Yüksek lisans tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Baytürk, F. (2015). Türkmen Türkçesinde fiillerin istemi (Yüksek lisans tezi). Ordu: Ordu Üniversitesi.
• Boylu, E. (2014). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenen Temel Seviyedeki İranlı Öğrencilerin Yazma Problemleri. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, VI (2), 335-349.
• Çangal, Ö., & Başar, U. (2018). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Ad Durum Eklerinin Yan İşlevlerinin Öğretilmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 7(19), 155-189.
• Çetinkaya, C. (2012). Kazak Türkçesinde fiilin istemi: Valenz (Yüksek lisans tezi). Manisa: Celal Bayar Üniversitesi.
• Çiçekli, H. (2013). Azerbaycan Türkçesinde fiillerin istemi (Yüksek lisans tezi). Ordu: Ordu Üniveritesi.
• Çimen, F. (2009). Özbek Türkçesinde istem (valenz) (Yüksek lisans tezi). İstanbul: Fatih Üniversitesi.
• Davey, L. (2009). Durum çalışması değerlendirmelerinin uygulaması. Gökçek, T. (Çev.). İlköğretim Online, 8(2), 1-3.
• Demirci, K. (2007). Türkçedeki hâl eki nöbetleşmeleri üzerine. Karaman Dil-Kültür ve Sanat Dergisi, 126-139.
• Dizdaroğlu, H. (1963). Türkçede fiiller. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Doğan, N. (2011). Türkiye Türkçesi fiillerinde isteme göre anlam değişiklikleri (Doktora tezi). Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Dolunay, S. K., İpek, O., & Karabuğa, H. (2018). Türkçe öğrenen Arap öğrencilerin yazılı anlatımlarındaki biçimbilgisel istem yanlışları. Akşemseddin Uluslararası İnsan, Toplum,Spor Bilimleri Sempozyumu. Çorum.
• Dolunay, S. K., Karabuğa, H., & İpek, O. (2020). Türkçe Öğrenen Arap Öğrencilerin Biçimbilgisel İstem Yanlışları: Fiiller Üzerine Bir Sıklık Çalışması. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 508-530. https://doi.org/10.31464/jlere.748071
• Ergin, M. (1992). Türk Dil Bilgisi (19. Baskı). İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Ersoy, F. (2006). Moğolca ve Türkçede fiil-tamlayıcı ilişkileri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 20, 81-98.
• Güller, N. (2019). Başkurt Türkçesinde fiil-tamlayıcı ilişkisi (Yüksek lisans tezi). Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.
• Gümüşatam, G. (2014). Türkiye Türkçesi Ağız Sözlüklerinin hazırlanmasında İstem (Valenz) Verilerinin Gerekliliği Üzerine. Turkish Studies. Volume 9/6, 419-439.
• Kahraman, T. (1996). Çağdaş Türkiye Türkçesindeki fiillerin durum ekli tamlayıcıları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kara, M. (2010). Gazi Üniversitesi TÖMER Öğrencilerinin Türkçe Öğrenirken Karşılaştıkları Sorunlar ve Bunların Çözümüne Yönelik Öneriler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, VIII(3),, 661-696.
• Karababa, C. (2009). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi ve Karşılaşılan Sorunlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C: 42 S: 2, 265–277.
• Karahan, L. (1997). Fiil-tamlayıcı ilişkisi üzerine. Türk Dili, 549, 209-213.
• Korkmaz, Z. (1995). Batı Anadolu Ağızlarında Yazı Dilinden Ayrılan İsim Çekim Ekleri ve Fonologie-Morpholgie Bağlantısı. Türk Dili Üzerine Araştırmalar II, 222-231.
• Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Melanlıoğlu, D. (2012). Yabancılara Türkçe Öğretenlerin Hâl Eklerinin Öğretimine İlişkin Görüşleri: Nitel Bir Araştırma. Turkish Studies, VII(4), 2401-2411.
• Mert, O. (2003). Türkçede Hâl Kategorisi ve Öğretimi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, XXI, 25-31.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis : an expanded sourcebook. (2nd Edition). California: SAGE Publications.
• Nurlu, M., Özkan, N., Kutlu, A., Korkmaz, C. B., & İlgün, K. (2017). Yabancılar için Türkçe fiiller sözlüğü (Fiilerin durum ekleriyle kullanımı). Ankara: Kalem Kitap.
• Ozil, Ş. (1990). Valenzwörterbuch Deutsch-Turkish, arbeiten zur mehrssprachigkeit. Hamburg.
• Özezen, M. Y. (2007). Türkçe Dil Bilgisinde Durum ve Tamlayıcı Konusu. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 55(1), 145-164.
• Özkan, A. (1991). Türkçede Fiil-Tamlayıcı İlişkisi ve Fiillerin İstem Değiştirmesi. Arayışlar- İnsan Bilimleri Araştırmaları, 1, 125-150.
• Özkan, I. A. (2017). Evrensel dilbilgisi ve Türkçede istem (Valenz).( Doktora tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Sakallı, E. (2016). “Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Türk Soylu Öğrencilerle Türk Soylu Olmayan Öğrencilere Durum Eklerinin Öğretilmesi Meselesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, II(2), 101-108.
• Silverman, D. (2001). Interpreting qualitative data: Methods for analysing talk, text and ınteraction. London: SAGE Publication.
• Şahin, E. Y. (2013). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenen Öğrencilerin Yazılı Anlatımlarındaki Ek Yanlışları. Tarih Okulu Dergisi, VI(15), 433-449.
• Uğurlu, M. (2001). Türk lehçelerinin aktarımında valenz sözlüklerinin önemi. Uluslararası Sözlükbilim Sempozyumu Bildirileri (s.197-206). Gazimağusa: Doğu Akdeniz Üniversitesi.
• Uzun, N. E. (2004). Dünya dillerinden örnekleriyle dilbilgisinin temel kavramları Türkçe üzerine tartışmalar. Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 39.
• Uzunboy, H. (2008). Türkmen Türkçesinde istem (Valenz) (Yüksek lisans tezi). İstanbul: Fatih Üniversitesi.
• Uzunkaya, D. (2018). Altun Yaruk Maitrisimit ve Huastuanift örneğinde eski Uygur metinlerinde istem ve bağımlılık (Doktora tezi). Denizli: Pamukkale Üniversitesi.
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Yalkın, O. A. (2016). Yunus Emre Divanı’nda fiil-tamlayıcı ilişkisi. İnsan ve Toplum Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(6), 1501-1519. https://doi.org/10.15869/itobiad.256024
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2012). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, N. (2016). Tatar Türkçesinde fiillerin istemi (Yüksek lisans tezi). Ordu: Ordu Üniversitesi.