Öğretmen Adaylarının İyimserlik ve Tükenmişlik Düzeylerinin Karşılaştırılması

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 34, 688 - 719, 30.06.2022

Bünyamin Aydın , Şefika Çulha , Berna Mercan , Ezgi Zöğ

https://doi.org/10.35675/befdergi.708092

Cited By: 2

Öz

Öğretmen adaylarının meslekleri ile ilgili istenen performansı gösterebilmeleri duyuşsal özelliklerine de bağlıdır. Öğretmen adaylarının akademik iyimserlik ve tükenmişlikleri onların performanslarını doğrudan etkilemektedir. Öğretmen adaylarının tükenmişlik düzeyleri ile ilgili çalışmalara rastlanmasına karşın, akademik iyimserlik ve tükenmişlik düzeylerinin birlikte ele alındığı ve bu düzeyler üzerinde demografik özelliklerin etkilerine yönelik çalışmalara çok fazla rastlanmamaktadır. Bu doğrultuda bu çalışmanın amacı, cinsiyet, genel ağırlık not ortalaması (GANO), anne-baba tutumu, gelir düzeyi ve anne-baba eğitim durumu değişkenlerine göre öğretmen adaylarının iyimserlik ve tükenmişlik düzeylerini incelemektir. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma 2019-2020 güz döneminde Türkiye’nin Akdeniz Bölgesinde yer alan bir devlet üniversitesinin Eğitim Fakültesinde öğrenim gören farklı bölümlerdeki 326 öğretmen adayı (117 erkek ve 209 kadın) ile gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar, öğretmen adaylarının akademik iyimserliklerinin incelenen tüm değişkenlere göre bir farklılık göstermediğini, tükenmişlik düzeylerinin ise duyarsızlaşma faktöründe kadın öğretmen adaylarının lehine ve anne-baba tutumu faktörlerinde anlamlı olarak bir farklılık olduğunu göstermektedir. Ayrıca öğretmen adaylarının akademik iyimserlik ve tükenmişlik düzeyleri arasında negatif yönde bir ilişkinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

akademik iyimserlik, tükenmişlik, öğretmen adayı, demografik değişkenler

Kaynakça

• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. (4.Baskı). Sakarya Kitabevi: Sakarya.
• Avcı, Ü. ve Seferoğlu, S. S. (2011). Bilgi Toplumunda Öğretmenin Tükenmişliği: Teknoloji Kullanımı ve Tükenmişliği Önlemeye Yönelik Alınabilecek Önlemler. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9, 13-26.
• Balkıs, M., Duru, E., Buluş, M. ve Duru, S. (2011). Tükenmişliğin Öğretmen Adayları Arasındaki Yaygınlığı, Demografik Değişkenler ve Akademik Başarı ile İlişkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29), 151-165.
• Bauer, J., Stamm, A., Virnich, K., Wissing, K., Müller, U., Wirsching, M. ve Schaarschmidt, U. (2006). Correlation between burnout syndrome and psychological and psychosomatic symptoms among teachers. International archives of occupational and environmental health, 79(3), 199-204.
• Byrne, B.M. 2010. Structural Equation Modeling with AMOS. New York: Routledge.
• Büyükarıkan, B. ve Büyükarıkan, U. (2015). Fen Bilimleri Enstitülerinde Lisansüstü Eğitim Alan Öğrencilerin Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2), 459-478.
• Çapulcuoğlu, U. ve Gündüz, B. (2013a). Öğrenci Tükenmişliğini Yordamada Stresle Başaçıkma, Sınav Kaygısı, Akademik Yetkinlik ve Anne-Baba Tutumlar. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi 3(1) ,201-218.
• Çapulcuoğlu, U. ve Gündüz, B. (2013b). Lise Öğrencilerinde Tükenmişliğin Cinsiyet, Sınıf Düzeyi, Okul Türü ve Algılanan Akademik Başarı Değişkenlerine Göre İncelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 3(1), 12-24.
• Çoban, D. ve Demirtaş, H. (2011). Okulların Akademik İyimserlik Düzeyi ile Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığı Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3(3), 317-348.
• Embriaco, N., Papazian, L., Kentish-Barnes, N., Pochard, F. ve Azoulay, E. (2007). Burnout syndrome among critical care healthcare workers. Current opinion in critical care, 13(5), 482-488.
• Güleri, M. (1998). Üniversiteli ve işçi gençliğin gelecek beklentileri ve kötümserlik-iyimserlik düzeyleri. Kriz Dergisi, 6(1).
• Hair, J. F., Babin, B., Money, A.H. ve Samouel, P. (2003). Essentials of Business Research Methods. United States of America: John Wiley & Sons.
• Hoy, W. K., Tarter, C. J. ve Hoy, A. W. (2006). Academic Optimism of Schools: A Force for Student Achievement. American Educational Research Journal, 43(3), 425–446.
• İnce, N. B. ve Şahin, A. E. (2015). Maslach Tükenmişlik Envanteri-Eğitimci Formu’nu Türkçe’ye Uyarlama Çalışması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 6(2).
• Karasar, N. (2003). Bilimsel Araştırma Yöntemi (12.Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kıral, E. ve Diri, M. S. (2016). Ortaokul Öğretmenlerinin İş Doyumlarının Mesleki Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(39), 125-149.
• Korczak, D., Huber, B. ve Kister, C. (2010). Differential diagnostic of the burnout syndrome. GMS health technology assessment, 6.
• Kutsal, D. ve Bilge, F. (2012). Lise Öğrencilerinin Tükenmişlik ve Sosyal Destek Düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 37(164).
• Küçüksüleymanoğlu, R. ve Eğilmez, H. O. (2013). Müzik Öğretmeni Adaylarının Tükenmişlik Düzeyleri: Uludağ Üniversitesi Örneği. International Journal of Social Science, 6(3), 905-923.
• Lewis, B. R., Templeton, G. F. ve Byrd, T. A. (2005). A Methodology for Construct Development in MIS Research. European Journal of Information Systems, 14 (4), 388-400.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B. ve Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual review of psychology, 52(1), 397-422.
• McGuigan, L. ve Hoy, W. K. (2006). Principal leadership: Creating a culture of academic optimism to improve achievement for all students. Leadership and policy in schools, 5(3), 203-229.
• Ngidi, D. P. (2012). Academic optimism: an individual teacher belief. Educational Studies, 38(2), 139-150.
• Nunnally, J.C. (1978). Psychometric Theory. New York: McGraw-Hill Company.
• Otacıoğlu, S. G. (2008). Müzik Öğretmenlerinde Tükenmişlik Sendromu ve Etkileyen Faktörler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 103-116.
• Ören, N. ve Türkoğlu, H. (2006). Öğretmen Adaylarında Tükenmişlik. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (16).
• Özdemir, Y. (2015). Ortaokul Öğrencilerinde Okul Tükenmişliği: Ödev, Okula Bağlılık ve Akademik Motivasyonun Rolü. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 27-35.
• Özdemir, S. ve Kılınç, A. (2014). Bürokratik Okul Yapısı ile Öğretmenlerin Akademik İyimserlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(1), 1-23.
• Seçer, İ. (2015). Üniversite Öğrencilerinde Okul Tükenmişliği ile Psikolojik Uyumsuzluk Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 81-99.
• Schaufeli, W. B., Martinez, I., Marques-Pinto, A., Salanova, M. ve Bakker, A. (2002). Burnout and Engagement in University Students: A cross-national study. Journal of Cross- Cultural Studies, 33, 464-481.
• Slivar, B. (2001). The syndrome of burnout, self-image, and anxiety with grammar school students. Horizons of Psychology, 10(2), 21-32.
• Tansel, B. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44(2), 241-268.
• Telef, B. B., Uzman, E. ve Ergün, E. (2013). Öğretmen Adaylarında Psikolojik İyi Oluş ve Değerler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Electronic Turkish Studies, 8(12).
• Tümkaya, S. (2000). Akademik Tükenmişlik Ölçeğinin Geliştirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(19).
• Tümkaya, S. ve Çavuşoğlu, İ. (2010). Sınıf Öğretmenliği Son Sınıf Öğretmen Adaylarının Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 468-481.
• Weber, A. ve Jaekel-Reinhard, A. (2000). Burnout syndrome: a disease of modern societies?. Occupational medicine, 50(7), 512-517.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2014). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Detay Yayıncılık.
• Yılmaz, E. ve Kurşun, A. T. (2015). Okulların Örgütsel Kültürü ile Akademik İyimserliği Arasındaki İlişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(35), 46-69.