Ortopedik Engelli Bireylerde İyi Oluş ve Sosyal Dışlanma Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 37, 241 - 257, 25.03.2023

Alaattin Ciminli , Ahmet Tunahan Yılmaz Cengiz Kazdal

https://doi.org/10.35675/befdergi.1198987

Cited By: 1

Öz

Sosyal bir canlı olan insan çevresiyle ilişki kurmaya ve olumlu yaşantılar geçirmeye ihtiyaç duymaktadır. Çeşitli nedenlerden ötürü bu ihtiyaçları karşılanamayan kişiler birçok sorunla karşı karşıya kalmaktadır. Toplumda gerek fiziksel gerek psikolojik açıdan ihtiyaçlarını karşılama noktasında toplumsal desteğe en çok gereksinim duyan grubun ortopedik engelli bireyler olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada ortopedik engelli bireylerin iyi oluş düzeyleri ile sosyal dışlanma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırma korelasyonel modele göre tasarlanmıştır. Araştırmada ortopedik engelli bireylerin sosyal dışlanma düzeylerinin iyi oluşlarını yordama düzeylerini belirlemek amacıyla doğrusal çoklu regresyon analizi uygulanmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre sosyal dışlanma ile iyi oluş arasında ilişki bulunmaktadır ve sosyal dışlanma iyi oluşun %28’ini açıklamaktadır.

Anahtar Kelimeler

İyi Oluş, ortopedik engelli, sosyal dışlanma

Kaynakça

• Akın, A., Uysal, R. & Akın, Ü. (2016). Ergenler için ostrasizm (Sosyal dışlanma) ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 895-904.
• Aral, N. & Gürsoy, F. (2009). Özel eğitim gerektiren çocuklar ve özel eğitime giriş. Morpa Kültür Yayınları.
• Ataman, A. (2003). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Ayas, T. & Horzum, M. B. (2013). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin internet bağımlılığı ve aile internet tutumunun çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk PDR Dergisi, 39(4), 46-57.
• Baumeister, R.F., & Leary, M.R. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, 117(3), 491-529.
• Brenes, G.A., Penninx, B.W., Judd, P.H., Rockwell, E., Sewell, D.D., Wetherell, J.L. (2008) Anxiety, depression and disability across the lifespan. Aging Ment Health. 12(1),158-63.
• Büyükcebeci, A. & Deniz, M. E. (2017). Ergenlerde sosyal dışlanma, yalnızlık ve okul öznel iyi oluş: empatik eğilimin aracılık rolü. International Online Journal of Educational Sciences, 10(10). https://doi.org/10.15345/iojes.2017.03.011.
• Büyükcebeci, A. (2017). Ergenlerde sosyal dışlanma, yalnızlık ve okul öznel iyi oluş arasındaki ilişki (Empatik eğilimin aracı rolü) (Tez No. 470309) [Doktora tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Cavkaytar, A. & Diken H.İ. (2005). Özel eğitime giriş. Kök Yayıncılık.
• Cumurcu, B. E., Karlıdağ, R., & Almış, B. H. (2012). Fiziksel engellilerde cinsellik. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(1), 84-98.
• Çağlar, D. (1976). Ortopedik özürlü çocuklar ve eğitimi. Karatepe Yayınevi.
• Çağlar, D. (1982). Ortopedik çocuklar ve eğitimi. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Çelik, P. A., Akgemci, P. & Kaya, D. (2012). A research levels of perceıved socıal support on the responsıble persons of the hospıtal unıts. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 357-370.
• Demirci, S. (2018). Fiziksel yeti yitiminin psikososyal etkileri. Kuzugüdenlioğlu Ulusoy D. (Ed.) Ruh sağlığının sosyal boyutu. Türkiye Klinikleri.
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95(3), 542-575.
• Diener, E. (2009). Subjective well-being. Diener, E. (Ed.), The science of well-being: the collected works of ed diener, social ındicators research series (pp. 11-48). Springer.
• Dixon, R. (2007). Ostracism: One of the many causes of bullying in groups. Journal of School Violence, 6, 3–26. doi: 10.1300/J202v06n03_02.
• Eryılmaz, A. (2009). Ergen Öznel İyi Oluş Ölçeği’nin geliştirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 973-989.
• Falvo, D. (2005) Psychosocial and functional aspectsof chronic illness and disability. In: Medical and psychosocial aspects of chronic ıllnessand disability. Jones and Bartlett Publishers. p. 1-24. Gilman, R., Carter-Sowell A., DeWall, N., Adams, R., & Carboni I. (2013). Validation of the Ostracism Experiences Scale for adolescents. Psychological Assessment, 25(2), 319-330.
• Goffman, E. (2014). Günlük yaşamda beliğin sunumu. Metis Yayınları.
• Karataş, K. (2002). Özürlülere Yönelik Ayrımcılık ve Ayrımcılıkla Savaşım. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 2(1), 1-10.
• Koca, C. (2010). Dünya engelliler vakfı engelsiz şehir planlaması bilgilendirme raporu, İstanbul.
• Korkman, H. & Uluışık, G. (2021). Engellilerin karşılaştığı psikolojik sorunlar. Dalkılıç, M. (Ed.) INSAC Advances in Social and Education Sciences. 107-122.
• Livneh, H. & Antonak, R.F. (2005). Psychosocial adaptation to chronic illness and disability: a primer for counselors. J Counsel Develop, 83,12-20.
• Livneh, H. (1988). A dimensional perspective on the origin of negative attitudes toward persons with disabilities. Harold E. Yuker (Ed.). Attitudes toward people with disabilities (p. 35-46). Springer.
• Lloyd, M. (2001). The politics of disability and feminism, Discord or Synthesis Sociology, 35(3), 715- 728.
• Longo, Y., Coyne, I. & Joseph, S. (2017). The scales of general well-being. Personality and Individual Differences, 109, 148–159. https://doi.org/10.1016/j.paid.2017.01.005.
• Lu, L. (2000). Gender and conjugal differences in happiness. The Journal of Social Psychology, 140(1), 132-141.
• Lucas, R. E. (2018). Exploring the associations between personality and subjective well-being. Handbook of well-being. DEF Publishers.
• Myers, D. G., & Diener, E. (1995). Who is happy?. Psychological Science, 6(1), 10- 19.
• Noh, J.W. Kwon, Y.D. Park, J. Oh, I.H. & Kim, J. (2016). Relationship between physical disability and depression by gender: a panel regression model. PLoS One, 11(11).
• Oaten, M., Williams, K. D., Jones, A., & Zadro, L. (2008). The effects of ostracism on selfregulation in the socially anxious. Journal of Social and Clinical Psychology, 27, 471-504.
• Odacı, H., Kaya, F. & Kınık, Ö. (2021). Genel İyi Oluş Ölçeği Kısa Formu’nun Türkçeye Uyarlama Çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (52), 97-111. doı: 10.53444/deubefd.841481.
• Özgül H., Polat G., & Akbulut S. (2012) ‘‘Engelli ayrımcılığı araştırması ve engelli ayrımcılığına çözüm önerileri raporu.’’ Engelli Ayrımcılığı Önleme ve Mücadele Platformu Projesi. Görme Özürlüler Derneği ve Türkiye Kas Hastalıkları Derneği, İstanbul.
• Öztabak, M. Ü. (2017). Engelli Bireylerin Yaşamdan Beklentilerinin İncelenmesi. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (9), 355-375.
• Pawlowska-Cyprysiak, K., Konarska, M., & Zolnierczyk-Zreda, D. (2013). Self-perceived quality of life of people with physical disabilities and labour force participation. Int J Occup Saf Ergon,19(2),185-93.
• Rhoades, L. S., & Eisenberger, R. (2006). When supervisors feel supported: relationships with subordinates' perceived supervisor support, perceived organizational support, and performance. Journal of Applied psychology, 91(3), 689.
• Sebastian, C., Viding, E., Williams, K. D., & Blakemore, S.-J. (2010). Social brain development and the affective consequences of ostracism in adolescence. Brain and Cognition, 72, 134–145. doi: 10.1016/j.bandc.2009.06.008.
• Shen, S.C., Huang, K.H., Kung, P.T., Hiu L.T., & Tsai, W.C. (2017). Incidence, risk, and associated factors of depression in adults with physical and sensory disabilities: A nationwide population-based study. PLoS One;12(3).
• Solak, Ç. & Teközel, M. (2019). Sosyal dışlanma olgusu üzerine genel bir inceleme. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 293-315. DOI: 10.18026/cbayarsos.585260.
• Soylu, B. (2010). Psikolojik ve sosyal dışlanma ile sosyal reddedilme kavramları arasındaki farklılıkların saldırganlık temelinde incelenmesi (Tez No. 265204) [Yüksek Lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi - Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Uppal, S. (2006). Impact of the timing, type and severity of disability on the subjective well-being of individuals with disabilities. Social science & medicine, 63(2), 525-539.
• Wendell, S. (1996). The rejected body: feminist philosophical reflections on disability. Routledge.
• Williams, K. D. (2007). Ostracism. Annual Review Psychology, 58(1), 425-452.
• Williams, K.D., & Zadro, L. (2005). Ostracism: The indiscriminate early detection system. In K.D. Williams, J.P. Forgas, & W. von Hippel (Eds.), The Social Outcast: Ostracism, social exclusion, rejection and bullying (pp. 19-34). Psychology Press.
• Williams, K.D., Forgas, J.P., von Hippel, W., & Zadro, L. (2005). The social outcast: An overview. In K.D. Williams, J.P. Forgas, & W. von Hippel (Eds.), The Social Outcast: Ostracism, social exclusion, rejection and bullying (pp. 1-16). Psychology Press.
• Williamson, H. (2007). “Social exclusion and young people: some introductory remarks”. H, Colley., P, Boetzelen., B, Hoskins. ve T, Parveva. (Eds.). Social inclusion and young people: breaking down the barriers. (pp. 23-30). Council of Europe Publishing.
• Witvliet, M., Brendgen, M., Van Lier, P. A. C., Koot, H. M., & Vitaro, F. (2010). Early adolescent depressive symptoms: Prediction from clique isolation, loneliness, and perceived social acceptance. Journal of Abnormal Child Psychology, 38(8), 1045–1056. doi:10.1007/s10802-010-9426-x.
• World Health Organization (2001). International classification of functioning and disability and health (ICF). Genava, Switzerland.
• Yakut, S & Yakut, B. (2018). Öğretmenlerde psikolojik iyi oluşum ve iş yerinde dışlanma ilişkisi. Türk Etütler, 13(18), 1357-1376.
• Zijlstra, W. P., Ark, L. A. & Sijstma, K. (2007). Outlier detection in test and questionnaire data. Multivariate Behavioral Research. 42(3), 531-555.