TÜRKİYE’DE İKİDİLLİLİK ÜZERİNE YAPILMIŞ AKADEMİK ÇALIŞMALARIN EĞİLİMLERİ

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 38, 555 - 577, 27.06.2023

Furkan Can , Mehmet Nuri Kardaş

https://doi.org/10.35675/befdergi.1206969

Cited By: 1

Öz

Çalışmanın amacı Türkiye’de iki dillilik üzerine yapılmış akademik çalışmaların (tez ve makale) eğilimlerini belirlemektir. Çalışma nitel araştırma yöntemine uygun olarak hazırlanmıştır. Çalışmanın verilerini incelemek ve araştırmanın problem sorularına yanıt aramak üzere nitel araştırma tekniklerinden doküman taraması/incelemesi yapılmıştır. Çalışmanın verilerinin incelenmesi sürecinde veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen Akademik Eser İnceleme Formu kullanılmıştır. Çalışmanın materyalini Türkiye’de iki dillilik üzerine yayımlanan ve tam metnine ulaşılan lisansüstü tez ve araştırma makaleleri oluşturmuştur. Veri toplama aracı ile toplanan verilerin analizinde nitel analiz tekniklerinden betimsel analiz yapılmıştır. Çalışmanın sonunda 1923-2021’de toplamda 23’ü doktora tezi, 98’i yüksek lisans tezi, 149’u makale olmak üzere 270 adet çalışma yapıldığı; yıllara göre çalışma sayısında düzenli bir artışın olduğu belirlenmiştir. Lisansüstü tezlerin %89’unun Sosyal Bilimler ve Eğitim Bilimleri enstitülerinde yapıldığı, sadece 41 üniversitede ilgili konuda tez yapıldığı, en çok tezin yapıldığı ilk beş üniversitenin sırasıyla Gazi Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Ankara Üniversitesi olduğu tespit edilmiştir. İncelenen çalışmaların %67’sinde nitel, %29’unda nicel, %4’ünde ise karma araştırma yönteminin kullanıldığı belirlenmiştir. Çalışmalarda araştırma konusu edilen dil becerilerinin sırasıyla yazma becerisi %18,1, konuşma becerisi %12,5, okuma becerisi %5,5 ve dinleme becerisi %1,4 oranında çalışıldığı, çalışmaların %60,7’sinde ise karma dil becerileri ve diğer konularda yapıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan çalışmaların çalışma gruplarını/materyalini sırasıyla öğrenciler %49, dokümanlar %21, yetişkin iki dilliler %15, öğretmenler %9, veliler %4, akademisyenler %2 oluşturduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

iki dillilik, akademik araştırmalar, eğilimler

Kaynakça

• Açık, F. (2019). Dil eğitiminde temel kavramlar, K. Bulut, M.N. Kardaş (Ed.). Türkçe öğrenme ve öğretim yaklaşımları (s.1-40) içinde. Pegem Akademi Yayınları.
• Akkaya, N. ve İşci, C. (2016). Akademik çevrenin iki dillilik kavramı hakkındaki görüşleri. Bartın University Journal of Faculty of Education, 5(2), 328-343.
• Aksan, D. (2020). Her yönüyle dil. TDK Yayınları.
• Baki, Y. (2019). Yabancılara Türkçe öğretimi alanındaki araştırma eğilimleri. International Journal of Language Academy.7(3), 21-41.
• Balcı, A. (2014). Türkçe eğitimi açısından dil bilgisi öğretimi. M. Özbay. (Ed.). Cumhuriyet dönemi ilköğretim Türkçe dersi öğretim programlarında dil bilgisi öğretimi (s. 1) içinde. Pegem Akademi Yayınları.
• Bican, G. (2017). İki dilliliğin tanımlanması: kuramsal tartışmalar ve güncel dilbilimsel yaklaşımlar. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 353-366.
• Bloomfield, L. (1933). Language. H. Holt and Company.
• Can, F. ve Kardaş, M.N. (2022). Sezdirme yöntemi ve dil bilgisi öğretiminde bu yöntemin etkililiğine ilişkin öğretmen görüşleri, M.N. Kardaş, N. Kardaş. (Ed.). Dil bilgisi öğretimi içinde (s. 207). Pegem Akademi Yayınları. Ceran, D., Aydin, M. ve Onarıcıoğlu, A. S. (2018). Okuma eğitimi üzerine yapılan tezlerde eğilimler: Bir içerik analizi çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (3), 2377-2392.
• Doğan, M. (2011). Doğan Büyük Türkçe Sözlük. Yazar Yayınları.
• Güneş, F. (2021). Türkçe öğretimi (11.Baskı). Pegem Yayınları.
• Güzel, A. (2014). İki dilli Türk çocuklarına Türkçe öğretimi: Almanya örneği. Akçağ Yayınları. Haznedar, B. (2021). İki dillilik ve çok dillilik. Anı Yayıncılık.
• Kardaş, M. N. (2013). İş birlikli öğrenme yönteminin sınıf öğretmeni adaylarının yazılı anlatım becerilerine etkisi. Turkish Studies. 8(9), 1781-1799.
• Kardaş, M. N., Kardaş, H. ve Kardaş, S. (2022). Dil bilgisiyle ilgili temel bilgiler ve kavramlar. M. N. Kardaş, N. Kardaş. (Ed.). Dil bilgisi öğretimi (s. 1-25) içinde. Pegem Akademi Yayınları.
• Kardaş, M. N., Çetinkaya, V. ve Kaya, M. (2018). 2005-2017 yılları arasında dinleme eğitimi üzerine yapılmış akademik çalışmaların eğilimleri üzerine bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1), 21-32.
• Süverdem, F. B. ve Ertek, B. (2020). İki dillilik ve iki kültürlülük: göç, kimlik ve aidiyet. The Journal of International Lingual Social and EducationalSciences, 6(2), 183-207.
• Potur, Ö. ve Yıldız, N. (2016). Konuşma eğitimi üzerine yapılmış akademik çalışmaların eğilimleri. Journal of Language and Literature Education, (18), 27/40.
• TDK (2022). Türkçe sözlük, https://sozluk.gov.tr/?q=iki+dilli&aranan= adresinden 18.10.2022 tarihinde alındı. Tunagür, M. (2021). İki dilli Türk çocuklarına Türkçe öğretimi. A. Karabulut ve M. Tunagür (Ed.). İki dillilere yönelik eğitimin temel kavramları (s. 13-30) içinde. Akademisyen Kitabevi.
• Turan, F. ve İslam, M. (2021). İki dillilik ve iki dilli çocukların eğitimi. İ. Güleç, B. İnce, H.N. Demiriz (Ed.). Günümüz toplumlarında iki dillilik içinde (s. 79-102). Kesit Yayınları.
• Tok, M. ve Potur, Ö. (2015). Yazma eğitimi alanında yapılan akademik çalışmaların eğilimleri (2010- 2014 yılları). Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(4), 1-25.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12.Baskı). Seçkin Yayınları.