Türkçe Öğretmeni Adaylarının Dijital Bağımlılık Düzeylerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 39, 941 - 970, 28.09.2023

Fatih Kana , Hulusi Geçgel , Begüm Öncü

https://doi.org/10.35675/befdergi.1288205

Öz

Bu araştırmada Türkçe öğretmen adaylarının dijital bağımlılık düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklem grubunu Türkiye’nin batısındaki bir devlet üniversitesinde öğrenimine devam eden 98 Türkçe öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, Kesici ve Tunç (2018) tarafından üniversite öğrencilerine yönelik olarak geliştirilen, geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılan “Dijital Bağımlılık Ölçeği” kullanılarak elde edilmiştir. Elde edilen verilerin analizi SPSS 21.0 programı vasıtasıyla tanımlayıcı istatistik analizi, t-Testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve Tukey çoklu karşılaştırma testi kullanılarak yapılmıştır. Araştırma sonucunda Türkçe öğretmen adaylarının dijital bağımlılıklarının orta düzeyde olduğu, dijital bağımlılık düzeylerinin yaşa ve günlük sosyal medya kullanım süresine göre anlamlı farklılık gösterdiği; cinsiyete, sınıf düzeyine, not ortalamasına, yaşamın büyük çoğunluğunun geçirildiği yere, sahip olunan dijital araçlara ve günlük internet kullanım süresine göre ise anlamlı farklılık göstermediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

: Dijital, bağımlılık, dijital dünya

Examining the Digital Addiction Levels of Turkish Teacher Candidates in Terms of Different Variables

Öz

In this study, it was aimed to examine the digital addiction levels of Turkish teacher candidates in terms of different variables. Relational survey model, one of the quantitative research methods, was used in the research. The sample group of the research consists of 98 Turkish teacher candidates who continue their education at a state university in the west of Turkey. The data of the study were obtained by using the "Digital Addiction Scale" developed by Kesici and Tunç (2018) for university students, whose validity and reliability analyzes were made. The analysis of the obtained data was done by using the descriptive statistics analysis, t-Test, one-way analysis of variance (ANOVA) and Tukey multiple comparison test by means of SPSS 21.0 program. As a result of the research, it was found that the digital addiction of Turkish teacher candidates was moderate, and the levels of digital addiction differed significantly according to age and daily use of social media; It has been determined that there is no significant difference according to gender, grade level, grade point average, place where the majority of life is spent, digital tools owned and daily internet usage time.

Anahtar Kelimeler

Digital, addiction, digital world

Kaynakça

• Akbaş Coşar, H., & Gedik, H. (2021). Öğretmen adaylarının sosyal medya bağımlılığı ve akademik erteleme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Akademik Araştırmalar Dergisi, 4(1), 32-65. DOI: 10.48174/buaad.932899.
• Akçay, D. (2020). Ebeveynlerin çocukların dijital video oyunları bağımlılığı karşısında tutum ve davranışları. Middle Black Sea Journal of Communication Studies, 5(2), 65-71.
• Akpınar, G. M. (2019). Üniversite öğrencilerinin dijital bağımlılıklarının incelenmesi: Atça meslek yüksekokulu örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(99), 580-594. DOI: 10.29228/ASOS.39314.
• Akyol, Y. S. (2021). Covid-19 pandemisi sürecindeki eğitimcilerin dijital bağımlılığı ve fiziksel aktivite düzeylerinin incelenmesi (Tez No. 681519) [Yüksek lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi-Niğde]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Altınok, M. (2021). Lise öğrencilerinin dijital bağımlılık ve yaşam doyumunun incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 262-291. DOI: 10.37217/tebd.689774.
• App Annie Intelligence (2021). Daily hours spent in apps Q2 2021. Retrieved from https://www.data.ai/en/insights/market-data/q2-2021-market-index-regional-rankings/ adresinden 21 Mayıs 2022 tarihinde alındı.
• Arseven, İ. (2020). Lise öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeyleri ile öz-düzenlemeli öğrenme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 24(82), 173-196. DOI: 10.17753/Ekev1382.
• Arslan, A. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Sivas ili örneği. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 63-80. DOI: 10.30855/gjes.2019.05.02.004.
• Arslan, A. (2020a). Üniversite öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. International e-Journal of Educational Studies, 4(7), 27-41. DOI: 10.31458/iejes.600483.
• Arslan, A. (2020b). Ortaöğretim öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeyleri ve şiddet eğilimlerinin belirlenmesi. Journal of Computer and Education Research, 8(15), 86-113. DOI: 10.18009/jcer.652390.
• Arslan, A., & Bardakçı, S. (2020). Üniversite öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeylerinin iletişim becerileri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 8(20), 36-63.
• Arslan, A., & Bardakçı, S. (2021). Üniversite öğrencilerinin dijital bağımlılıklarının sosyal kaygı düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 899-922. DOI: 10.37669/milliegitim.710703.
• Arslan, A., Kırık, A. M., Karaman, M., & Çetinkaya, A. (2015). Lise ve üniversite öğrencilerinde dijital bağımlılık. Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 3(8), 34-58.
• Atamtürk, E., Çalık Var, E., & Gökler, R. (2020). Üniversite öğrencilerinin internet bağımlılıkları ve akademik erteleme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sosyal Politika ve Sosyal Hizmet Çalışmaları Dergisi, 1(1), 1-20.
• Balcı, Ş., & Gülnar, B. (2009). Üniversite öğrencileri arasında internet bağımlılığı ve internet bağımlılarının profili. Selçuk İletişim Dergisi, 6(1), 5-22.
• Balcıoğlu, İ., & Abanoz, Y. (2009). Madde bağımlılığı, intihar, sanık psikolojisi. Dirim Tıp Gazetesi, 84(1), 15-20.
• Balkın, A. (2020). Lise öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeyi ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 624303) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Baltan, M. (2020). Ortaokul öğrencilerinin dijital bağımlılığı ile dinlemeye yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 642045) [Yüksek lisans tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi-Sivas]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Baş, K., & Diktaş, A. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal medya bağımlılığı. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 193-207. DOI: 10.17679/inuefd.563544.
• Başbayram, R. (2021). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı üzerine bir araştırma: Sakarya üniversitesi örneği (Tez No. 704359) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi-Sakarya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Baykan, Z., Güneş, H., & Akşehirli Seyfeli, M. Y. (2021). Erciyes Üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinde akıllı telefon bağımlılığı ile akademik erteleme ve akademik başarı arasındaki ilişki. Tıp Eğitimi Dünyası Dergisi, 20(61), 119-134. DOI: 10.25282/ted.848495.
• Bülbül, H., Tunç, T., & Aydil, F. (2018). Üniversite öğrencilerinde oyun bağımlılığı: Kişisel özellikler ve başarı ile ilişkisi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), 97-111. DOI: 10.25287/ohuiibf.423745.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. A., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Canseven, A., Rudarlı Nalçakan, G., Varol, S. R., & Saracaloğlu, A. S. (2021). Çocukların dijital bağımlılığı ile bazı koordinatif ve kondisyonel yetileri arasındaki ilişkisi. International Journal of Sport, Exercise & Training Sciences, 7(4), 127-137. DOI: 10.18826/useeabd.1016613.
• Çakır, M., Kocagöz, E., & Karakuş, F. N. (2021). Çocuklarda dijital bağımlılık: Ebeveynlerle nicel bir araştırma. B. Darıcı, H. M. Ertuğrul ve F. Ayhan (Ed.), Online international conference on empirical economics and social science (1. baskı, s. 71-93) içinde. Bandırma: Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi.
• Çelebi, F. (2021). Dijital çağda liderlik ve girişimcilik. İksad.
• Çelik, E. (2022). Çocuklarda dijital bağımlılığın öncülleri ve ardılları: Bir metasentez çalışması (Tez No. 711920) [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi-Malatya]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Denizci¬-Nazlıgül, M., & Yılmaz, A. E. (2019). Oyun bağımlılığı ve egzersiz bağımlılığına davranışsal bağımlılık çerçevesinden bakış. Bağımlılık Dergisi, 20(2), 97-108.
• Deveci-Topal, A., & Çolak, S. (2021). Üniversite öğrencilerinin dijital oyun oynama durumları ve dijital bağımlılık düzeyleri ile kişiler arası problem çözme becerilerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 52, 326-359. DOI: 10.9779/pauefd.743418.
• Dilci, T., Arslan, A., & Ersoy, M. (2019). 0-12 yaş aralığındaki çocukların dijital bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre belirlenmesi (Sivas ili örneklemi). Tarih Okulu Dergisi, 12(38), 122-142. DOI: 10.14225/Joh1514.
• Doğan, H., Işıklar, A., & Eroğlu, S. E. (2008). Ergenlerin problemli internet kullanımının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 106-124.
• Doğruluk, S. (2017). Öğretmen adaylarının sosyal medya kullanım alışkanlıkları ile internet bağımlılıkları arasındaki ilişki (Tez No. 451774) [Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi- Kahramanmaraş]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Ekşi, H., Turgut, T., & Sevim, E. (2019). Üniversite öğrencilerinde öz kontrol ve sosyal medya bağımlılığı ilişkisinde genel erteleme davranışlarının aracı rolü. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6(3), 717-745. DOI: 10.15805/addicta.2019.6.3.0069.
• Elaldı, Ş., Dilci, T., & Yerliyurt, N. S. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının dijital bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Cumhuriyet Üniversitesi örneği). I. Uluslararası multidisipliner dijital bağımlılık kongresi bildiri özet kitabı içinde (45-47). Kuşadası. https://docplayer.biz.tr/105321352-I-uluslararasi-multidisipliner-dijital-bagimlilik-kongresi-1st-international-multidisciplinary-digital-addiction-congress-kasim-2018-kusadasi.html. adresinden 21 Mayıs 2022 tarihinde alındı.
• Erdamar, G., & Kurupınar, A. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinde görülen madde bağımlılığı alışkanlığı ve yaygınlığı: Bartın ili örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 65-84. DOI: 10.5578/JSS.7521.
• Ertemel, A. V., & Eroğlu-Pektaş, G. Ö. (2018). Dijitalleşen dünyada tüketici davranışları açısından mobil teknoloji bağımlılığı: Üniversite öğrencileri üzerine nitel bir araştırma. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 18-34.
• Eryılmaz, S., & Çukurluöz, Ö. (2018). Lise öğrencilerinin dijital bağımlılıklarının incelenmesi: Ankara ili, Çankaya ilçesi örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67), 889-912. DOI: 10.17755/esosder.311314.
• Eşgi, N. (2013). Dijital yerli çocukların ve dijital göçmen ebeveynlerinin internet bağımlılığına ilişkin algılarının karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 181-194.
• Güney, B. (2017). Dijital bağımlılığın dijital kültüre dönüşmesi: Netlessfobi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 1(2), 207-213. DOI: 10.17932/IAU.EJNM.25480200.2017.1/2.207-213.
• Güngör, A. B., & Koçak, O. (2020). Üniversite öğrencilerinin akıllı telefon bağımlılığı ve akademik erteleme davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(2), 397-419.
• Kanter, A. (2020). Dijital bağımlılığın okul öncesi dönemdeki çocuklarda problem davranışlarına etkisi. Researcher: Social Science Studies, 8(2), 207-221.
• Karabulut, B. (2015). Bilgi toplumu çağında dijital yerliler, göçmenler ve melezler. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 11-23.
• Karaman, M. K., & Kurtoğlu, M. (2009). Öğretmen adaylarının internet bağımlılığı hakkındaki görüşleri. M. Akgül, E. Derman, U. Çağlayan ve A. Özgit (Ed.), XI. Akademik bilişim konferansı bildirileri (s. 649-658) içinde. Şanlıurfa: Harran Üniversitesi.
• Kaymal, B. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin dijital bağımlılıklarının incelenmesi (Tez No. 624170) [Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi- İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Keresteci, K. (2021). Üniversite öğrencilerinde internet bağımlılığı ve yalnızlık duygusu arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 693448) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi- İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Kesici, A., & Tunç, N. F. (2018). The development of the digital addiction scale for the university students: Reliability and validity study. Universal Journal of Educational Research, 6(1), 91-98. DOI: 10.13189/ujer.2018.060108.
• Koç, M., & Yıldız, A. (2021). Öğretmen adaylarının dijital bağımlılığı ile akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 45(2), 147-176.
• Kuloğlu, A., & Orhan, F. G. (2021). Öğretmen adaylarının akıllı telefon bağımlılığının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi, 14(52), 1906-1926. DOI: 10.29228/joh.48748.
• Kuyucu, M. (2017). Gençlerde akıllı telefon kullanımı ve akıllı telefon bağımlılığı sorunsalı: Akıllı telefon (kolik) üniversite gençliği. Global Media Journal TR Edition, 7(14), 320-351.
• Öncel, M., & Tekin, A. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinin Facebook bağımlılık düzeyleri ve kullanım amaçlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 179-197. DOI: 10.17984/adyuebd.36186.
• Şeker, V. T. (2018). Sosyal medya bağımlılığı ile depresyon ve anksiyete arasındaki ilişki (Tez No. 528067) [Yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi- İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Seçkin.
• Taşlıyan, M., Karakuş, F. N., & Çakıroğlu, Z. (2021). Dijital bağımlılık ile yaratıcı düşünme eğilimi arasındaki ilişkinin incelenmesi: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13(25), 503-517. DOI: 10.20990/kilisiibfakademik.969504.
• Taylan, H. H., & Işık, M. (2015). Sakarya’da ortaokul ve lise öğrencilerinde internet bağımlılığı. Turkish Studies, 10(6), 855-874. DOI: 10.7827/TurkishStudies.8286.
• Tut, E., & Çevik-Kansu, C. (2021). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyal medya bağımlılık düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(32), 443-459. DOI: 10.35675/befdergi.748339.
• Tutar, H., & Erdem, A. T. (2020). Örnekleriyle bilimsel araştırma yöntemleri ve SPSS uygulamaları. Seçkin Yayıncılık.
• Türkiye Yeşilay Cemiyeti (2021). Teknoloji yerinde yeterince. Artpres Matbaacılık.
• Utma, S. (2019). Sosyal medya bağımlılığı üzerine kuramsal bir değerlendirme. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 2(2), 118-130. DOI: 10.26677/TR1010.2019.99.
• We Are Social, & Hootsuite (2021a). Digital 2021 global overview report. https://wearesocial.com/uk/blog/2021/01/digital-2021-the-latest-insights-into-the-state-of-digital/. adresinden 21 Mayıs 2022 tarihinde alındı
• We Are Social, & Hootsuite (2021b). Digital 2021 Turkey. https://datareportal.com/reports/digital-2021-turkey/. adresinden 21 Mayıs 2022 tarihinde alındı.
• Yalçın, A. (2021). Genç yetişkinlerde dijital bağımlılık düzeyleri ve aleksitimi ilişkisi (Tez No. 693825) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi- İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Yıldırım, S., & Kişioğlu, A. N. (2018). Teknolojinin getirdiği yeni hastalıklar: Nomofobi, netlessfobi, fomo. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25(4), 473-480. DOI: 10.17343/sdutfd.380640.
• Yılmaz, B. (2019). Ortaöğretim kurumlarındaki öğretmen ve yöneticilerin dijital bağımlılık düzeylerinin incelenmesi: Ankara ili Çankaya ilçesi örneği (Tez No. 594150) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi- Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Yukay Yüksel, M., Çini, A., & Yasak, B. (2020). Genç yetişkinlerde sosyal medya bağımlılığı, yalnızlık ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 66-85. DOI: 10.33418/ataunikkefd.676402.