Okul Öncesi Dönem Çocukların Ebeveynlerinin Toplumsal Cinsiyet Algıları ile Çocuk Yetiştirme Tutumları Arasındaki İlişki

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 41, 1575 - 1592, 30.03.2024

İrem Nur Direk , Onur Batmaz

https://doi.org/10.35675/befdergi.1275673

Öz

Okul öncesi dönem çocukların ebeveynlerinin toplumsal cinsiyet algıları ile çocuk yetiştirme tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanan bu çalışmada ilişkisel tarama modelinden yararlanılmıştır. Basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle seçilen çalışmanın örneklemi, Yozgat ilinde eğitim-öğretime devam eden okul öncesi çocuklarının 277 ebeveyninden oluşmaktadır. Çalışma kapsamında verilerin toplanmasında “Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeği” ile “Anne-Baba Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde SPSS programından yararlanılmıştır. Çalışma sonucunda, okul öncesi dönem çocukların ebeveynlerinin toplumsal cinsiyet algılarının cinsiyete ve eğitim durumuna göre anlamlı farklılık gösterdiği bulunmuştur. Okul öncesi dönem çocukların ebeveynlerinin çocuk yetiştirme tutum puanlarında cinsiyete göre anlamlı farklılık görülmüştür. Ayrıca ebeveynlerin eğitim durumuna göre, demokratik ve aşırı hoşgörülü tutum alt boyut puanlarında anlamlı farklılığın olmadığı, baskıcı ve otoriter tutum alt boyut puanlarında ise anlamlı farklılığın olduğu bulunmuştur. Okul öncesi dönem çocukların ebeveynlerinin çocuk yetiştirme tutum alt boyutlarından demokratik tutum puanları ile toplumsal cinsiyet algı puanları arasında pozitif yönlü, orta seviyede anlamlı ilişkinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Algı, çocuk yetiştirme, ebeveyn, okul öncesi, toplumsal cinsiyet

Destekleyen Kurum

2209-A Üniversite Ögrencileri Arastırma Projeleri Destekleme Programı

Proje Numarası

1919B012201001

Kaynakça

• Ağır, M., Akbağ, M., Aydın, B., Tuzcuoğlu, S. & Yaycı, L. (2005). Gelişim ve öğrenme. Nobel Yayınevi.
• Akın, A., & Demirel, S. (2003). Toplumsal cinsiyet kavramı ve sağlığa etkileri. CÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 25(4), 73-82.
• Akkoç, E. (2018). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet algısı ve etkileyen faktörlerin incelenmesi (Tez No. 538581) [Yüksek lisans tezi, Sanko Üniversitesi-Gaziantep]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Alabay, E. (2017). Okul öncesi dönem çocuğu olan ebeveynlerin ebeveynlik tutumlarının incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 1(2), 156-174.
• Alisbah-Tuskan, A. (2012). Toplumsal cinsiyet toplumda kadına biçilen roller ve çözümleri. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 25(99), 445-449.
• Altınova, H. H., & Duyan, V. (2013). Toplumsal cinsiyet algısı ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2), 9-22.
• Altuntaş, O., & Altınova, H. H. (2015). Toplumsal cinsiyet algısı ile sosyo-ekonomik değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Turkish Studies, 10(6), 83-100.
• Andı, F. T. (2014). Okul öncesi çocuklarda öğretmen tarafından ölçülen sosyal davranış denetimi, sosyal uyum ve sosyal yeterlilik düzeylerinin, ebeveyn çocuk yetiştirme tutumları ile ilişkisinin incelenmesi (Tez No. 358836) [Yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Arı M., Bayhan P., & Artan İ. (1997). Farklı ana-baba tutumlarının 4-11 yaş grubu çocuklarında görülen problem durumlarına etkisinin araştırılması. Ya-Pa Yayınları.
• Arnott, B., & Brown, A. (2013). An exploration of parenting behaviours and attitudes during early infancy: Association with maternal and infant characteristics. Infant and Child Development, 22, 349–361.
• Ata-Doğan, S., Atış-Akyol, N., & Güney-Karaman, N. (2018). Beş yaş çocuklarının cinsiyet kalıp yargı düzeyleri ve evdeki cinsiyet rollerine ilişkin görüşleri. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(3), 53-65.
• Basow, S. A. (1992). Gender stereotypes and roles. Pacific Grove, CA: Brooks/Cole Publishing.
• Best, D. L., Williams, J. E., Cloud, J. M., Davis, S. W., Robertson, L. S., Edwards, J. R., Giles, H., & Fowles, J. (1977). Development of sex-trait stereptypes among young children in United States, England and Ireland. Child Development, 48, 1375-1384.
• Blissett, J., & Haycraft, E. (2008). Are parenting style and controlling feeding practices related? Appetite, 50(2-3), 477-485.
• Boehnke M. (2011) Gender Role Attitudes around the Globe: Egalitarian vs. Traditional Views. Asian Journal of Social Science, 39(1), 57-74.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B. & Turner L. A. (2015). Araştırma yöntemleri: Desen ve analiz, (Çev. Ahmet AYPAY). Anı Yayıncılık.
• Cantekin, D., & Gültekin-Akduman, G. (2020). Annelerin çocuk yetiştirme tutumları ile çocuklarının duygularını yönetme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 21(1), 87-92.
• Çağdaş, A., & Seçer, Z. (2011). Anne baba eğitimi. Eğiten Kitap
• Çetinel, G. (2016). Okul öncesi dönem çocuğuna sahip annelerin çocuk yetiştirme tutumu ile çocuğun dinleme becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 451860) [Yüksek lisans tezi, Çağ Üniversitesi-Mersin]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Çetinkaya, N. (2016). 4-5 yaş arası okul öncesi çocukların sosyal duygusal uyumu ile anne-babaların çocuk yetiştirme tutumları arasındaki ilişki (Tez No. 425178) [Yüksek lisans tezi, Kafkas Üniversitesi- Kars]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Çifçi, S. (2018). 20-65 yaş arası kişilerin toplumsal cinsiyet algısı ve etkileyen faktörler Mardin örneği (Tez No. 523899) [Doktora tezi, Dicle Üniversitesi-Diyarbakır]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Çifçi S., Saka G., & Akın A. N. (2022). Gender perception and affecting factors: Example of Mardin. Turk J Public Health, 20(1), 1-13.
• Demiriz, S., Karadağ, A. & Ulutaş, A., (2003). Okul öncesi eğitim kurumlarında eğitim ortamı ve donanımı. Anı Yayıncılık.
• Dilek, Y. (1997). Parents role in preschool childrens gender role socialization (Tez No. 62882) [Yüksek lisans tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Dökmen, Z. Y. (2009). Toplumsal cinsiyet sosyal psikolojik açıklamalar. Remzi Kitabevi.
• Ekiz, D. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayınları
• Ekşi, E. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının cinsiyet özelliklerine ilişkin kalıp yargılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Tez No. 351928) [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Epstein, J. L., & Sanders, M. G. (2002). Family, school, and community partnerships. In M. H. Bornstein (Ed.), Handbook of parenting: Vol. 5. Practical issues in parenting (pp. 407–437). Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Eren, A. (1986). Sex-role and sex-trait stereotypes in children (Tez No. 505352) [Yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi-Ankara). Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Esen, E., Öztürk, B., & Siyez, D. M. (2018). Toplumsal cinsiyet algısı ölçeği ergen formu’nun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Nesne Psikoloji Dergisi, 6(12), 144-173.
• Güner, A. (2011). Okul öncesi çocuklar ve ebeveynlerinin bağlanma güvenlikleri ile çocuk yetiştirme tutumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Tez No. 291635) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Huang, G. H. C., & Gove, M. (2015). Asian parenting styles and academic achievement: Views from eastern and western perspectives. Education, 135(3), 389-397.
• Huck, S. W. (2008). Reading statistics and research. Pearson
• Kaçar, E. (2019). 48-72 aylık çocukların toplumsal cinsiyet kalıp yargıları ile ebeveynlerinin toplumsal cinsiyet algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 588182) [Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi-Antalya). Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Karabulut-Demir, E., & Şendil, G. (2008). Ebeveyn tutum ölçeği (ETÖ), Türk Psikoloji Yazıları, 11(21), 15-25.
• Kodan, S. (2013). Evli bireylerin evlilik kalitesi toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları ve yaşam doyumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Tez No. 331738) [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi-Erzurum). Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Kodan-Cetinkaya, S. (2013). Üniversite öğrencilerinin şiddet eğilimlerinin ve toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Nesne-Psikoloji Dergisi, 1(2), 21-43.
• Kottak, P. G. (2002). İnsan çeşitliliğine bir bakış. S. Altuntek, B. Aydın, D. Erdal, (Ed.), Antropoloji içinde (s. 442–463). Ütopya Yayınevi.
• Köklü, N., Büyüköztürk, Ş., & Çokluk, Ö. (2007). Sosyal bilimler için istatistik. Pegem Yayınları.
• Kurşun, E. (2016). Samsun halk sağlığı müdürlüğü'nde çalışan personelin toplumsal cinsiyet rol tutumlarının belirlenmesi (Tez No. 441184) [Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi-Samsun). Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Maness, P., Gomez, N., Velasquez, R. J., Silkowski, S. & Saving, A. (2000). Gender differences on the MMPI-2 for Colombian University students. Annual Conference of The American Physohological Assocation.
• Morrison, G. S. (2012). Early childhood education today. Pearson
• Oktay, A. (1990). Türkiye'de okul öncesi eğitim. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 151-160.
• Ökten, Ş. (2009). Toplumsal cinsiyet ve iktidar: Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin toplumsal cinsiyet düzeni. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(8), 302-312.
• Ömeroğlu, E., & Can-Yaşar, M. (2005). Okul öncesi eğitim kurumlarında ailenin eğitime katılımı. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 6(62), 29-34.
• Öngen, B., & Aytaç, S. (2013). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları ve yaşam değerleri ilişkisi. Sosyoloji Konferansları, 48, 1-18.
• Özben Ş., & Argun, Y. (2002). Okul öncesi çocukların anne-babalarının çocuk yetiştirme tutumları ile ilgili değişkenlerin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 18-28.
• Özçelik, T., & Koyuncu-Şahin, M. (2023). Erken çocukluk dönemi toplumsal cinsiyet rollerinin şekillenmesinde aile tipi, kardeş ve arkadaşların rolü. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 10(2), 57-67.
• Özer, G. & Keser, P.B. (2020). Annelerinin ev içi ve ev dışı rollerine yönelik okul öncesi çocukların görüşlerinin toplumsal cinsiyet açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 18(39), s. 377-413. doi:10.34234/ded.679593
• Özyürek, A. (2017). Okul öncesi çocuğa sahip anne-babalara yönelik “Çocuk Yetiştirmeye İlişkin Anne-Baba Görüşleri Ölçeği” ve “Anne-Baba Tutum Ölçeği” geliştirme çalışması. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 2(1), 26-38.
• Özyürek, A., & Tezel-Şahin, F. (2005). 5 ve 6 yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 19-34.
• Peterson, J., & Hawley, D.R. (1998). Effects of stressors on parenting and family functioning in a primary prevention program. Family Relations, 47 (3), 221- 227.
• Seçgin, F., & Kurnaz, Ş. (2015). Sosyal bilgiler dersinde toplumsal cinsiyet etkinliklerinin öğrencilerin algı ve tutumlarına etkisi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2015(5), 24-38.
• Staggenborg, S. (1998). Gender, family and social movements. Pine Forge Press
• Tezcan, M. (1999). Eğitim sosyolojisi. Şafak Matbaacılık.
• Tezel-Şahin, F., & Özyürek, A. (2008). 5-6 yaş grubu çocuğa sahip ebeveynlerin demografik özelliklerinin çocuk yetiştirme tutumlarına etkisinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 395-414.
• Tran, M. K., & Olshan, S. (2022). Factors influencing children’s perception of gender roles and their psychological impact: Evidence from sociology and psychology. Journal of Student Research, 11(2), 1-22.
• Ucur, Z. E. (2005). Farklı aile tutumlarının okulöncesi dönem 5 yaş çocuklarının bilişsel performans düzeylerine etkisi (Tez No. 217680) [Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi-İstanbul). Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Uyanık-Balat, G. (2007). İlköğretime başlayan çocukların anne babalarının çocuk yetiştirme tutumlarının okul öncesi eğitimden yararlanma düzeylerine göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 32(143), 89-99.
• Uyanık, Ö., & Kandır, A. (2010). Okul öncesi dönemde erken akademik beceriler. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3(2), 118-134.
• Uygun, N., & Kozikoğlu, Ġ. (2020). Çocukları okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(3), 1494-1507. doi:10.33206/mjss.639099
• Ünlü, A. (2012). Bazı değişkenlere göre okulöncesi çocuklarının cinsiyet rolü davranışlarının incelenmesi (Tez No. 325863) [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi-Konya). Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Valentova, M. (2012). Gender role attitudes in Luxembourg between 1999 and 2008. Working Paper, 2, 1-29. Wang, H. (2014). The relationship between parenting styles and academic and behavioral adjustment among urban Chinese adolescents. Chinese Sociological Review, 46(4), 19- 40
• Yağan-Güder, S. (2014). Okul öncesi dönemdeki çocukların toplumsal cinsiyet algılarının incelenmesi. (Tez No. 363226) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Yalçın, V. (2016). Okul öncesi dönem çocuklarının okula uyum süreci ile ebeveynlerinin çocuk yetiştirme tutumları arasındaki ilişki (Tez No. 438268) [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi-Eskişehir). Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Yavuzer, H. (2003). Çocuğu tanımak ve anlamak. Remzi Kitabevi.
• Zelyurt, H. (2018). Çocuğun toplumsal cinsiyet gelişimi üzerinde ailenin etkisinin incelenmesi. Turkish Studies Educational Sciences, 13(19), 2001-2017.