Examining the Relationship between School Principals' Leadership Behaviours and School Effectiveness in the Context of Four Framework Leadership Approach

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 42, 2175 - 2189, 30.06.2024

Yener Akman , Birol Ünal , Gülşah İmamoğlu Akman

https://doi.org/10.35675/befdergi.1462232

Öz

The purpose of this study is to analyse the leadership behaviours of school principals in the context of four framework leadership models and to analyse their relationship with school effectiveness. The research was conducted in Isparta in the 2023-2024 academic year. The research sample consists of 395 teachers. In the research, which was described with a quantitative research design, data were collected with the "Leadership Orientation Scale" and "Perceived School Effectiveness Scale". According to the findings, while teachers perceive school principals' behaviours related to all leadership frameworks at a very high level, their perceptions of school effectiveness are also at a high level. In addition, positive, significant, and moderate relationships were observed between all leadership frameworks and school effectiveness. Human resources frame (β=.20, p<.05) and symbolic frame (β=.28, p<.05) were found to be significant predictors of school effectiveness. All leadership frameworks explained 31% of the variance of school effectiveness.

Anahtar Kelimeler

Four-frame leadership, school effectiveness, principal, teacher

Dört Çerçeve Liderlik Yaklaşımı Bağlamında Okul Müdürlerinin Liderlik Davranışlarının Okul Etkililiğiyle İlişkisinin İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı okul müdürlerinin liderlik davranışlarını dört çerçeve liderlik modeli bağlamında ele alarak okul etkililiği ile olan ilişkisini çözümlemektir. Araştırma 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Isparta’da gerçekleştirilmiştir. Araştırma örneklemini 395 öğretmen oluşturmaktadır. Nicel araştırma deseninin kullanıldığı araştırmada veriler “Liderlik Oryantasyon Ölçeği” ve “Algılanan Okul Etkililiği Ölçeği” ile toplanmıştır. Bulgulara göre öğretmenler okul müdürlerinin tüm liderlik çerçevelerine ilişkin davranışlarını çok yüksek düzeyde algılamakta iken öğretmenlerin okul etkililiği algıları da yüksek düzeydedir. Ayrıca tüm liderlik çerçeveleri ile okul etkililiği arasında da pozitif yönlü, anlamlı ve orta düzeyde ilişkiler gözlenmiştir. İnsan kaynakları çerçevesi (β=.20, p<.05) ve sembolik çerçevenin (β=.28, p<.05) okul etkililiğinin anlamlı birer yordayıcısı oldukları görülmüştür. Liderlik çerçevelerinin tamamı okul etkililiğine ilişkin varyansın %31’ini açıklamıştır.

Anahtar Kelimeler

Dört-çerçeve liderlik, okul etkililiği, okul müdürü, öğretmen

Kaynakça

• Abbak, A. C., & Özdemir, M. (2023). Liderlik yönelimi ve örgütsel özdeşleşme ilişkisinde psikolojik sözleşmenin aracı rolü: Adana ili örneği. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 985-1016. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1321709.
• Akan, D., & Kılıç, M. E. (2019). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri ile okul etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 80, 123-136.
• Akçay-Güngör, A. (2018). Etkili okul özelliklerinin dönüşümsel liderlik ve öğretmen bağlılığıyla ilişkisi (Tez No. 502759) [Doktora tezi, Ege Üniversitesi-İzmir]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Akman, Y. (2020). The relationship between social justice leadership trust in principals and student motivation. International Journal of Educational Methodology, 6(4), 775-788.
• Al-Omari, A. A. (2013). Leadership frame preference of Jordanian school principals as perceived by teachers: The Bolman and Deal four frames model. European Journal of Social Sciences, 38(2), 252-262.
• Atılkan, N. (2019). Okul müdürünün dağıtımcı liderlik davranışları ile okulların etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 603420) [Yüksek lisans tezi, Karabük Üniversitesi-Karabük]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Balcı, A. (2001). Etkili okul ve okul geliştirme (2. baskı). Pegem Akademi.
• Beşir, F. H. (2019). Örgütsel değerlerin okul etkililiğine etkisinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Tez No. 562162) [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi-Konya]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Bilir, B., & Arslan H. (2016). Ortaöğretim kurumlarında görev yapmakta olan öğretmenlerin müdürlerinin liderlik yönelimlerine ilişkin algıları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(4), 1-23.
• Bolman, L. G., & Deal, T. E. (2008). Reframing organizations: Artistry, choice and leadership. Jossey-Bass. Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (9. bsk.), Pegem Akademi.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2011). Research methods in education. Routledge.
• Coleman, J., Campbell S., Hobson E., McPartland C., Mood J, Weinfeld F., F. & York, R. (1966). Equality of educational opportunity. Washington.
• Creswell, J. W. (2011). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (4th ed.). Pearson.
• Dalbudak, K., & Özgenel, M. (2022). The pattern of relations between school efficiency, school image, teacher performance and academic success. Journal of Contemporary Administrative Science, 9(1), 1-15.
• Edmonds, R. (1979). Effective schools for the urban poor. Educational Leadership, 37, 15-24.
• Ermeydan, M. & Can, N. (2020). Okul yöneticilerinin liderlik stilleriyle okul etkililiği arasındaki ilişki. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 94-121.
• Garipağaoğlu, B. Ç. (2016). Analysis of the leadership orientations of academic leaders with respect to Bolman and Deal’s four frames model. The Inonu University Journal of the Faculty of Education, 17(1), 81-94. https://doi.org/10.17679/iuefd.17126525.
• Işık, A. N., & Gümüş, E. (2016). Yönetici öz-yeterliği ve okul etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(1), 419-434. https://doi.org/10.24106/kefdergi.309192.
• Khan, F. (2023). Transformational leadership and teacher work performance: mediating effect of job autonomy and trust in school principal – insights from senior secondary school data in India. Educational Management Administration & Leadership, 1–21. https://doi.org/10.1177/17411432231172359.
• Kılınç, A. Ç., Er, E., & Beycioğlu, K. (2021). Mapping the terrain of training and appointment of educational leaders in the Turkish context: an historical perspective. In Internationalisation of Educational Administration and Leadership Curriculum (Studies in Educational Administration), edited by E. A. Samier, E. S. Elkaleh, & W. Hammad, 139-157. Emerald Publishing Limited.
• King, M. B., & Bouchard, K. (2011). The capacity to build organizational capacity in schools. Journal of Education Administration (Special Issue: Building Organizational Capacity in School Education), 1-30. https://doi.org/10.1108/09578231111174802.
• Koçak, S., & Özdemir, M. (2020). Kolektif öğretmen yeterliğinin dört çerçeve liderlik modeli perspektifinden değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 45(203), 347-365. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2019.8325.
• Korkmaz, M. & Ada, K. (2019). Ortaokullarda okul iklimi ile okul etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi. E. Kıral, E. Babaoğlan Çelik, A. Çilek (Ed.) Eğitim Araştırmaları-2019 (s.s. 38-54) içinde. EYUDER.
• Koyuncu, V., & Kazak, E. (2023). Okul müdürlerinin yönetim becerileri ile okul etkililiği arasındaki ilişki. Trakya Eğitim Dergisi, 13(3), 1536-1556. https://doi.org/10.24315/tred.1161437.
• Kythreotis, A., & Pashiardis, P. (2006). “Exploring leadership role in school effectiveness and the validation of models of principals' effects on students' achievement”, paper presented at the CCEAM Conference “Recreating Linkages between Theory and Praxis in Educational Leadership”, Nicosia.
• Murphy, J., Weil, M., Hallinger, P., & Mitman, A. (1985). School effectiveness: A conceptual framework. The Educational Forum, 49(3), 361-374. https://doi.org/10.1080/00131728509335856.
• Nguyen, B., Chang, K., Rowley, C., & Japutra, A. (2016). Organizational citizenship behavior, identification, psychological contract and leadership frames: The example of primary school teachers in Taiwan. Asia-Pacific Journal of Business Administration, 8(3), 260-280. https://doi.org/10.1108/APJBA-01-2016-0010.
• Özdemir, S., Sezgin, F., Kılınç, A. Ç., & Polatcan, M. (2023). A cultural lens to school leadership effects on teacher instructional practices: The mediation of teacher collective efficacy and the moderation of uncertainty avoidance. Educational Management Administration & Leadership, 0(0). https://doi.org/10.1177/17411432231177536.
• Özdemir, M., Büyükgöze, H., Akman, Y. Topaloğlu, H., & Çiftçi, K. (2023). Distributed leadership and teachers’ emotional labour: the mediating role of teacher autonomy. Journal of Educational Administration, 61(4), 405-422. https://doi.org/10.1108/JEA-06-2022-0092.
• Özmen, İ. & Şentürk, İ. (2018). Bolman ve Deal’ın dört çerçeve kuramından liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 1(1), 29-51.
• Pennix, G. E. (2009). A study of teacher perceptions of the relationship between leadership styles of principals in high and low performing West Virginia elementary schools (Unpublished Doctoral Dissertation). Virginia Üniversitesi, ABD.
• Pourrajab, M., & Bin Ghani, M. F. (2016). Four-frame leadership and students’ academic achievement. FWU Journal of Social Sciences, 10(1), 1-9.
• Pritchett, W. (2006). The relationship between the president’s leadership style(s) at Tennessee’s public four-year institutions and the job satisfaction of their chief academic leaders. (Unpublished Doctoral Dissertation), Middle Tennessee State University.
• Purkey, S. C., & Smith, M. S. (1983). Effective schools: A review, The Elementary School Journal, 83(4), Special Issue: Research on Teaching, 426-452.
• Short, P. M., Rinehart, J. S., & Eckley, M. (1999). The relationship of teacher empowerment and principal leadership orientation. Educational Research Quarterly, 22(4), 45-52.
• Şişman, M. (2002). Eğitimde mükemmellik arayışı etkili okullar. Pegem Akademi.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson.
• Tanrıöğen, Z. M., Baştürk, R., & Başer, M. U. (2014). Bolman ve Deal’ın dört çerçeve kuramı: müdürlerin liderlik tarzları ve örgüt kültürü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 191-202. http://dx.doi.org/10.9779/PUJE682.
• Uğurlu, C. T., Beycioğlu, K., & Abdurrezzak, S. (2018). Bilgi okuryazarlığı, kolektif öğretmen yeterliği ve etkili okul: yapısal eşitlik modellemesi. İlköğretim Online, 7(4), 1988-2005. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.506926.
• Yıldırım, İ., Akan, D., & Yalçın, S. (2016). Sınıf öğretmenlerinin iş doyumu ve okul etkililiği algıları arasındaki ilişki. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 69-81. https://doi.org/10.17556/erziefd.308643.
• Yüner, B., & Özdemir, M. (2020). Kolektif öğretmen yeterliliği ile okul etkililiği arasındaki ilişkinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 389-409. https://doi.org/10.19171/uefad.605195.
• Yürek, U., & Cömert, M. (2021). Okul yöneticilerinin değişimi yönetme yeterlilikleri ile algıladıkları okul etkinliği arasındaki ilişkinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(4), 1762-1781.
• Zhixian, Y. (2010). The management of change in the information age: Approaches of academic library directors in the United States. (Unpublished Doctoral Dissertation), Texas Woman’s University.