İlk Fen Dersimden Önce: İkinci Sınıftaki Öğrencilerin Fen Bilimleri Konularına Yönelik Merakları

Yıl 2025, Cilt: 20 Sayı: 45, 69 - 93, 31.03.2025

Ümran Atabaş

https://doi.org/10.35675/befdergi.1467169

Öz

Öğrenmeyi başlatan ateşleyici etken merak duygusudur. Öğrencilerin fen bilimleri konularındaki meraklarını bilmek etkili bir fen öğretimi gerçekleştirmede büyük değer taşımaktadır. Çalışmanın amacı ilköğretim ikinci sınıftaki öğrencilerin merak ettikleri fen konularını tespit etmek ve mevcut müfredatta bulunma durumunu incelemektir. Araştırmanın çalışma grubu İstanbul'da üç farklı devlet okulunda okuyan 80 ilköğretim ikinci sınıf öğrencisidir. Çalışma bir nitel araştırmadır, veri toplama aracı olarak görüşme formu ve Millî Eğitim Bakanlığı 2018 yılı Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı dokümanı kullanılmıştır. Görüşme formundaki veriler betimsel analiz, fen bilimleri öğretim programı ise doküman analizi yönetimleriyle analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda Vücudumuz hakkında merak edilenler, Canlılar ve doğa hakkında merak edilenler, Dünya hakkında merak edilenler, Uzay hakkında merak edilenler, Elektrikli araçlar ve aletler hakkında merak edilenler, diğer konular hakkında merak edilenler şeklinde altı tema oluşturulmuş ve müfredatta bulunma düzeyleri incelenmiştir. En fazla merak edilenin Uzay hakkında merak edilenler teması olduğu ve ilişkili kazanımların müfredatta sınırlı sayıda bulunduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fen eğitimi, merak, sınıf eğitimi, temel eğitim

Etik Beyan

Bu çalışma X. International Eurasian Educational Research Congress (EJER)’te "İlk Fen Dersimden Önce: İkinci Sınıftaki Öğrencilerin Fen BilimleriKonularına Yönelik Merakları" başlıklı bildiri olarak sunulmuştur. Bu çalışma için herhangi bir kamu, ticari veya kâr amacı gütmeyen kuruluştan mali destek alınmamıştır. Araştırma, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulunun 06/06/2023 tarihli ve E-63775199-050.01.04-0000090283 sayılı kararı ile alınan izinle gerçekleştirilmiştir.

Before the First Science Lesson: Second Grade Students' Curiosities About Science Topics

Öz

Curiosity serves as the catalyst that initiates the process of learning. Recognizing students' specific curiosities is essential for designing effective learning environments. Identifying students' interests, particularly in science, is critical for delivering effective science instruction. This study aims to identify the topics that second-grade primary school students are curious about prior to their initial science lessons and to assess the representation of these topics within the current curriculum. The study sample includes 80 second-grade students enrolled in public schools across three districts of Istanbul. This research adopts a qualitative methodology, utilizing an interview form and Türkiye Ministry of National Education 2018 Science Course Curriculum document as data collection instruments. Data from the interviews were analyzed via descriptive analysis, while the curriculum was examined using document analysis. Six main themes emerged: Curiosities about our bodies, Curiosities about living things and nature, Curiosities about the world, Curiosities about space, Curiosities about electrical vehicles and tools, and Curiosities about other subjects. The study further examined the extent to which these themes are addressed within the curriculum. Findings indicate that "Curiosities about space" was the most frequently cited theme among students, yet the curriculum offers limited coverage of this area.

Anahtar Kelimeler

Science education, curiosity, classroom education, elementary education

Kaynakça

• Alabay, E. (2020). 36-72 aylık çocukların merak ettikleri bilim sorularının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (23), 669-692.
• Alabay, E., Akmane, B., Çelik, M. V. (2015). Çocukların merak ettiği bilim sorularına okul öncesi öğretmenlerinin verdikleri cevapların incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (4), 65-81. https://doi.org/10.16991/inesjournal.97
• Arslan, E. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (51), 395-407. https://doi.org/10.30794/pausbed.1116878
• Bacanlı, H., & Türk Kurtça, T. (2020). Curiosity from the perspective of educational psychology: A general review/Eğitim psikolojisi açısından merak: Genel bir değerlendirme. HAYEF: Journal of Education, 17(1), 103-121. https://doi.org/10.5152/hayef.2020.1923
• Baltacı, A. (2017). Nitel Veri Analizinde Miles-Huberman Modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-14.
• Berlyne, D. E. (1954). A theory of human curiosity. British Journal of Psychology, 45,180-191. https://doi.org/10.1111/j.2044-8295.1954.tb01243.x
• Carlin, K. A. (1999). The impact of curiosity on learning during a school field trip to the zoo. University of Florida. Dissertation Abstracts International, 60 (09), 3253A. (UMI No. 9945941), https://www.proquest.com/dissertations-theses/impact-curiosity-on-learning-during-school- field/docview/304500095/se-2(Erişim tarihi: 16.02.2024) adresinden elde edilmiştir.
• Creswell, J. W. (2020). Nitel araştırma yöntemleri. (Çev. Ed. M. Bütün, S. B. Demir). Siyasal Kitapevi.
• Evans, N. S., Burke, R., Vitiello, V., Zumbrunn, S., & Jirout, J. J. (2023). Curiosity in classrooms: An examination of curiosity promotion and suppression in preschool math and science classrooms. Thinking Skills and Creativity, 49, 101333.
• Gilbert, A., & Byers, C. C. (2017). Wonder as a tool to engage preservice elementary teachers in science learning and teaching. Science Education, 101(6), 907-928.
• Gürdal, A. (1992). İlköğretim okullarında fen bilgisinin önemi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 185-189.
• Hırmiyan, M. (2021). 9-12 yaş öğrencilerinin merak bildirimlerinin içerik, dışavurum ve engeller bağlamında irdelenmesi (Tez No. 703940) [Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• İnan Kaya, G. (2016). Eğitimde merak ve ilgi. Journal of Hasan Ali Yücel Faculty of Education/Hasan Ali Yücel Egitim Fakültesi Dergisi (HAYEF), 13(2)
• Jirout, J. J. (2020). Supporting early scientific thinking through curiosity. Frontiers in Psychology, 11, 1717. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.01717
• Jirout, J., & Klahr, D. (2012). Children’s scientific curiosity: In search of an operational definition of an elusive concept. Developmental review, 32(2), 125-160.
• Kahraman, Ö. G., Ceylan, Ş., & Ülker, P. (2015). Bilimi yaratan duygu: çocukların fen ve doğaya ilişkin konulardaki bilgi ve merakları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19 (1), 207-230.
• Kang, J., & Kim, J. (2024). Exploring the predictiveness of curiosity and interest in science learning in and after class. Journal of Research in Science Teaching, 61(8), 1821-1857. https://doi.org/10.1002/tea.21920
• Ketenci, T., & Topuz, M. (2013). Aristoteles ve Augustinus’ un insan anlayışları üzerine. Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, (20), 1-18.
• Küçük, A., & Laçin Şimşek, C. (2017). Okulöncesi dönemdeki çocuklar uzay hakkında neler biliyor. Sakarya University Journal of Education, 7(4), 730-738.
• Lamnina, M., & Chase, C. C. (2019). Developing a thirst for knowledge: How uncertainty in the classroom influences curiosity, affect, learning, and transfer. Contemporary Educational Psychology, 59, 101785.
• Lindholm, M. (2018). Promoting curiosity? Possibilities and pitfalls in science education. Science & Education, 27, 987-1002. https://doi.org/10.1007/s11191-018-0015-7
• Loewenstein, G. (1994). The psychology of curiosity: A review and reinterpretation. Psychological Bulletin, 116(1), 75. https://doi.org/10.1037/0033-2909.116.1.75
• Luce, M. R., & Hsi, S. (2015). Science‐relevant curiosity expression and interest in science: An exploratory study. Science Education, 99(1), 70-97. https://doi.org/10.1002/sce.21144
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded source book. Sage. Millî Eğitim Bakanlığı (2020). TIMSS Türkiye Ön Raporu, https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_12/10173505_No15_TIMSS_2019_Turkiye_On_Raporu_Guncel.pdf (Erişim tarihi: 16.02.2024) adresinden elde edilmiştir.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Fen Bilimleri dersi öğretim programı. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812312311937-FEN%20BİLİMLERİ%20ÖĞRETİM%20PROGRAMI2018.pdf (Erişim tarihi: 16.11.2024) adresinden elde edilmiştir.
• Özkara, E. (2023). How to design an interactive classroom with children to boost their epistemic curiosity (Tez No. 806444) [Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. Post, T., & Van der Molen, J. H. W. (2018). Do children express curiosity at school? Exploring children's experiences of curiosity inside and outside the school context. Learning, Culture and Social Interaction, 18, 60-71. https://doi.org/10.1016/j.lcsi.2018.03.005
• Peterson, E. G. (2020). Supporting curiosity in schools and classrooms. Current Opinion in Behavioral Sciences, 35, 7-13. https://doi.org/10.1016/j.cobeha.2020.05.006
• Scott-Barrett, J., Johnston, S. K., Denton-Calabrese, T., McGrane, J. A., & Hopfenbeck, T. N. (2023). Nurturing curiosity and creativity in primary school classrooms. Teaching and Teacher Education, 135, 104356.
• Serin, G. (2010). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerin fene karşı meraklarının incelenmesi/investigation of 7th grade elementary students' science curiosity. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (13), 237-252
• Soğukpınar, R. & Karışan, D. (2022). Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersine yönelik algılarının metafor ve öğrenci çizimleri yoluyla incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(33), 217-249. https://doi.org/10.35675/befdergi.763096
• Temur, G. & Aşık, G. (2023). Okul öncesi ve ilkokul öğretmenlerinin sınıf içi soru sorma becerileri ile meraklılık düzeylerinin incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 24 (2), 180-193. https://doi.org/10.12984/egeefd.1184823
• Tosun, C. (2018). Effect of gender on levels of curiosity towards scenarios prepared within the scope of the “matter and change” unit at the 5th grade. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 1-14. https://doi.org/10.9779/puje.2018.202
• Türk Dil Kurumu (2024). Türk dil kurumu sözlükleri, https://sozluk.gov.tr/ (Erişim tarihi 16.02.2024) adresinden elde edilmiştir.
• Vardi, Ö., & Demiriz, S. (2019). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çocukların Meraklarına Yönelik Görüşleri. E-Kafkas Journal Of Educational Research, 6(4), 44-56. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.655872
• Van Schijndel, T. J., Jansen, B. R., & Raijmakers, M. E. (2018). Do individual differences in children’s curiosity relate to their inquiry-based learning?. International Journal of Science Education, 40(9), 996-1015. https://doi.org/10.1080/09500693.2018.1460772
• Weible, J. L., & Zimmerman, H. T. (2016). Science curiosity in learning environments: developing an attitudinal scale for research in schools, homes, museums, and the community. International Journal of Science Education, 38(8), 1235-1255.
• Yazıcı, T., & Kartal, O. (2020). Epistemik merakın eğitimdeki rolü. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 570-589. https://doi.org/10.31592/aeusbed.738875
• Yerlikaya, A. (2021). Astronomi kavramlarına duyulan merak ile ilgili tanılayıcı bir kesit. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 1-11.
• Yolagiden, C., & Bektaş, O. (2022). Ortaokul öğrencilerinin uzay ve uzay araştırmalarına ilişkin görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(35), 844-869. https://doi.org/10.35675/befdergi.877329
• Yıldırım, B., & Altun, Y. (2015). STEM eğitim ve mühendislik uygulamalarının fen bilgisi laboratuvar dersindeki etkilerinin incelenmesi. El-Cezeri Journal of Science and Engineering, 2(2), 28-40.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23(112).