Öğretmen Adaylarının Yaşamsal Hafızalarına Dayalı Öğretmen Rol Modelleri

Yıl 2025, Cilt: 20 Sayı: 45, 94 - 121, 31.03.2025

Rafet Metin , Memet Kuzey

https://doi.org/10.35675/befdergi.1469665

Öz

Araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının kendi eğitim-öğretim hayatlarında içselleştirdikleri öğretmen rol modellerini ve bu modellerin yaşamsal hafızalarındaki yansımalarını belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda temel nitel araştırma deseni kullanılarak bir devlet üniversitesindeki 2023-2024 öğretim yılında eğitim fakültesi öğrencilerinden oluşan bir çalışma grubuyla görüşmeler yapılmıştır. Görüşmelerde öğrencilere açık uçlu sorular yöneltilerek veriler toplanmış ve betimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Araştırma sonuçları, öğretmen adaylarının öğretmen rol modellerinin öğrenme-öğretme süreçlerinde önemli olduğunu ve bu modellerin öğrencilerin sosyal, psikolojik durumları ve akademik başarıları üzerinde etkili olduğunu göstermektedir. Öğrenciler, kendilerine etki eden olumlu ve olumsuz rol model öğretmenleri hakkında da görüş bildirmişlerdir. Ayrıca, öğretmenlerinin iyi bir rol model oluşturmasının yanı sıra iyi rol modeli öğretmenlerini örnek aldıklarını da belirtmişlerdir. Eğitim fakültelerinde iyi bir rol model öğretmen yetiştirmek için kişisel ve mesleki gelişime, iletişim becerilerine, pedagojik yetkinliklere ve alan uzmanlığına önem veren bir program önermişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen adayları, yaşamsal hafıza, öğretmen rol modelleri

Teacher Role Models Based on Prospective Teachers’ Vital Memories

Öz

The aim of the study is to determine teacher candidates' internalized teacher role models from their own educational experiences and the reflections of these models in their life memories. To achieve this aim, interviews were conducted with a study group consisting of education faculty students from a state university during the academic year 2023-2024, using a basic qualitative research design. Open-ended questions were used to collect data during the interviews, which were then analyzed using descriptive analysis. The research findings indicate that teacher role models are significant in the teaching-learning process and have an impact on students' social, psychological statuses, and academic achievements. Students also expressed their views on both positive and negative role model teachers who influence them. Additionally, they noted that besides their own teachers serving as good role models, they also emulate exemplary teachers. They have proposed a program that emphasizes personal and Professional development communication skills, pedagogical competence and subject expertise to cultivate exemplary role models in education faculties.

Anahtar Kelimeler

Teacher candidates, vital memory, teacher role models

Kaynakça

• Abazaoğlu, İ. (2014). Dünyada öğrtmen yetiştirme programları ve öğretmenlere yönelik mesleki gelişim uygulamaları. Turkish Studies, 9(5), 1-46.
• Akcan, E., & Polat, S. (2016). Eğitim konulu Türk filmlerinde öğretmen imajı: Öğretmen imajına tarihi bakış. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(3), 293-320.
• Arıcı, F., Bozkaya, H., Cengiz, E., & Kuzey, M. (2023). Education in disaster situation: The impact of the Kahramanmaraş earthquake on teachers’ experiences. Sakarya University Journal of Education, 13(4-Special Issue-Disaster Education and Education in Disaster Regions), 650-684. Doi: https://doi.org/10.19126/suje.1375691 Arslan, M. C., & Özdemir, M. (2015). Öğretmen liderlğine ilişkin öğretmen görüşleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, , 4(2), 190-207.
• Ateş, N. (2012). Öğretmenlikte meslek ahlâkı ve mesleki değerler. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama,3(6), 3-18.
• Aydın, A. R. (2009). Öğretmen-öğrenci ilişkilerinde empati ve öğretmenlerin rol modelliği üzerine . Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, IX(4), 75-83.
• Baki, A., & Gökçek, T. (2007). Matematik öğretmenş adaylarının benimsedikleri öğretmen modeline ilişkin bazı ipuçları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,32, 22-31.
• Balyer, A. (2016). Öğretmen liderler:Öğretmen algıları üzerine nitel bir araştırma. İlköğretim Online, 15(2), 391-407.
• Bashir, S., Bajwa, M., & Rana, S. (2014). Teacher as arole model and its impact on the life of feamle stududents. International Journal of Research Granthaalayah 1(1), 9-20.
• Cruess, S. R., Cruess, R. L., & Steinert, Y. (2008). Role modelling—making the most of a powerful teaching strategy. Bmj, 336(7646), 718-721.
• Çelikten, M., Şanal, M., & Yeni, Y. (2005). Öğretmen mesleği ve özellikleri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237.
• Çubukçu, Z., Eker Özenbaş, D., Çetintaş, N., Satı, D., & Yazlık Şeker, Ü. (2012). Yönetici, öğretmen, öğrenci ve veli gözünde öğretmenin sahip olması gereken değerler. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(1), 25-37.
• Demir , E., & Köse, M. (2016). Öğretmenlerin rol modelliği hakkında öğretmen görüşleri. Akademik Bakış Dergisi,53, 37-57.
• Gül, G. (2004). Birey toplum eğitim ve öğretmen. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi,1, 223-236.
• Güneş, F. (2016). Öğretmen yetiştirme yaklaşım ve modelleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD),17(3), 413-435.
• Kabaklı Çimen, L. (2019). Eğitim fakültesi öğrencileriinin rol model tercihleri. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 88-110.
• Karaboğa, M. T. (2019). Lise öğrencilerinin rol model tercihlerine ilişkin bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 363-391.
• Köse, M., & Demir, E. (2014). Öğretmenlerin rol modelliği hakkında öğrenci görüşleri. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi 4(1), 08-18.
• Kuzey, M., & Göçgen, S. (2021). Yetişkinlerin Yaşamsal Hafızaları ve Afet Bilinçleri. Afet ve Risk Dergisi, 4(2), 331-350.
• Lunenberg, M., Korthagen, F., & Swennen, A. (2007). The teacher educator as a role model. Teaching and Teacher Education, 23, 586-601.
• MEB. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü.
• MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Ankara: Devlet Kitapları Basımevi.
• Özkan, M., & Arslantaş, H. İ. (2013). Etkili öğretmen özellikleri üzerine sıralama yöntemiyle bir ölçekleme çalışması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 311-330.
• Paredes, V. (2014). A teacher like me or a student like me? Role model versus teacher bias effect. Economics of Education Review,39, 38-49.
• Sünbül, M. (1996). Öğretmen niteliği ve öğretimdeki rolleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 8(8), 597-607.
• TDK. (2011). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dİl Kurumu Yayınları.
• Timmerman, G. (2009). Teacher educators modelling their teachers? European Journal of Teacher Education, 32(3), 225-238.
• Tonga, D. (2017). Rol model olarak sosyal bilgiler öğretmeni. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 17-30.
• Yaşar, M., Karabay, A., & Bilaloğlu, R. G. (2013). Şimdi ben öğretmen mi oldum? Öğretmenlik kimliğinin oluşmasında etkili olan etmenlere yönelik öğretmen adaylarının görüşleri. Turkish Studies, 8(7), 269-282.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.