Tarih Öğretmen Adaylarının “Dursun Dilek Tekniği” ile İşlenen Bir Ders Hakkındaki Düşünceleri

Yıl 2025, Cilt: 20 Sayı: 45, 260 - 283, 31.03.2025

Osman Okumuş

https://doi.org/10.35675/befdergi.1589371

Öz

Öğrenci özellikleri öğrenme-öğretme süreçlerinde dikkate alınması gereken bir konudur. Sınıftaki her bir öğrencinin farklı özelliklere sahip olması daha çok öğrencinin öğrenme sürecine dâhil olduğu süreç tasarımını gerektirmektedir. Bu araştırmada öğrencinin özelliklerini dikkate alan ve işbirlikçi, katılımcı bir teknik olan Dursun Dilek Tekniğinin (Öğrencilerin Yeteneklerine Dayalı Konu Merkezli Öğretim Tekniği) tarih derslerinin öğretiminde kullanımı üzerinde durulmuştur. Temel amaç; tekniğin kullanıldığı örnek bir tarih dersi uygulaması sonrası Dursun Dilek Tekniği hakkında tarih öğretmen adaylarının düşünce ve deneyimlerini tespit etmektir. Nitel araştırmanın doğasıyla ilintili bir şekilde durum araştırması olarak desenlenen araştırmada yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla 25 Tarih öğretmen adayından veri toplanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenerek sunulmuştur. Sonuç olarak katılımcıların büyük ölçüde olumlu deneyimler ortaya koyduğu ve tekniğin tarih derslerinin öğretiminde önemli katkılar sağlayacağı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Aktif Öğrenme, Çoklu Zekâ Kuramı, Dursun Dilek Tekniği, Tarih Dersleri.

Proje Numarası

-

Pre-service History Teachers' Thoughts on a Lesson Taught with “Dursun Dilek Technique”

Öz

Student characteristics are an issue that should be taken into consideration in learning-teaching processes. The fact that each student in the classroom has different characteristics requires a process design in which more students are involved in the learning process. In this study, the use of the Dursun Dilek Technique (Subject-Centred Teaching Technique Based on Students' Abilities), which is a collaborative and participatory technique that takes into account the characteristics of the student, in the teaching of history lessons is focused on. The main purpose is to determine the thoughts and experiences of pre-service history teachers about the Dursun Dilek Technique after a sample history course application in which the technique is used. In the research, which was designed as a case study in relation to the nature of qualitative research, data were collected from 25 pre-service history teachers through a semi-structured interview form. The data obtained were analysed by content analysis and presented. As a result, it was seen that the participants had positive experiences to a great extent and that the technique would make significant contributions to the teaching of history lessons.

Anahtar Kelimeler

Active Learning, Dursun Dilek Technique, History Lessons, Multiple Intelligence Theory.

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Akhan, O. (2022). Tarih öğretmenlerinin derslerinde aktif öğrenme yöntem ve tekniklerini kullanmalarına yönelik deneyimleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 26(2), 431-444.
• Bal, H. (2016). Nitel araştırma yöntem ve teknikleri (1. baskı). Sentez.
• Başaran, B. İ. (2004). Etkili öğrenme ve çoklu zekâ kuramı: Bir inceleme. Ege Eğitim Dergisi, 5(1), 7-15.
• Belenli, T. (2010). Tarih öğretimi ve çoklu zekâ kuramı. Mustafa Safran (Ed.), Tarih nasıl öğretilir? (1. baskı, s. 54-62) içinde. Yeni İnsan.
• Black, L. (2003). Tarih öğretim ve öğreniminde yöntem sorunları. Oya Köymen (Yayına Hazırlayan), Tarih öğretimine eleştirel yaklaşımlar (1. baskı, s. 29-33) içinde. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Bal, M. S. (2011). Türkiye’de tarih öğretiminin sorunları ve çözüm yolları konusunda öğretmen adayı ve öğretmen görüşlerinin karşılaştırılması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 371-387.
• Boadu, G. (2015). Effective teaching in history: the perspectives of history student-teachers. International Journal of Humanities and Social Sciences, 3 (1), 38-51.
• Borich, G. D. (2014). Etkili öğretim yöntemleri. (8. baskıdan çeviri). Nobel.
• Bümen, N. T. (2015). Çoklu Zekâ Kuramı ve eğitim. Özcan Demirel (Ed.), Eğitimde yeni yönelimler (6. baskı, s. 1-38) içinde. Pegem.
• Canbaz, Y. (2006). İlköğretim okulu 7. sınıf sosyal bilgiler derslerinde öğrenci yeteneklerine dayalı konu merkezli öğretim tekniğinin değerlendirilmesi. [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Creswell, J. W. (2013a). Araştırma deseni (Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları) (4. baskıdan çeviri). Eğiten Kitap.
• Creswell, J. W. (2013b). Nitel araştırma yöntemleri (Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni) (3. baskıdan çeviri). Siyasal.
• Dawson, C. (2015). Araştırma yöntemlerine giriş (Araştırma projesi yürüten tüm araştırmacılar için pratik bir klavuz) (4. basımdan çeviri). Eğitim.
• Demircioğlu, İ. H. (2010). Tarih öğretiminde öğrenci merkezli yaklaşımlar (3. Baskı). Anı.
• Dilek, D. (2002). Sosyal bilimler öğretiminde öğrencilerin yeteneklerine dayalı konu merkezli öğretim (Dursun Dilek) tekniği. Tarih Öğretimi ve Yeni Yaklaşımlar Sempozyumu, 10-12 Ekim 2002, Çanakkale.
• Dilek, D. (2005). Sosyal bilimler öğretiminde öğrencilerin yeteneklerine dayalı konu merkezli öğretim (Dursun Dilek) tekniği. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 153–159.
• Dilek, D. (2007a). Tarih derslerinde öğrenme ve düşünce gelişimi 3. baskı. Nobel.
• Dilek, D. (2007b). Using a Thematic Teaching Approach Based on pupil's Skill and Interest in Social Studies Teaching. International Journal of Historical Learning, Teaching and Research 7(1), Heirnet. http://centres.exeter.ac.uk/ historyresource/journal13/Dilek,%2008.pdf.
• Dilek, D. & Alabaş, R. (2010). Öğrencilerde tarihsel düşünce gelişimi. Mustafa Safran (Ed.), Tarih nasıl öğretilir? (1. baskı, s. 123-130) içinde. Yeni İnsan.
• Dilek. D. & Dilek, G. (2015). Tarihsel becerilerin öğretimi. Muammer Demirel (Ed.), Tarih Öğretim Yöntemleri (1. baskı, s. 135-152) içinde. Pegem.
• Dolmaz, M. & Kılıç, R. (2017). Sosyal bilgiler dersi tarih konularının öğretiminde aktif öğrenme ve öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. International Journal of Field Education, 3 (1), 42-59.
• Erdem, A. R. (2005). Öğrenmede etkili yollar: Öğrenme stratejileri ve öğretimi. İlköğretim Online, 4 (1), 1-6. Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş (2. baskı). Anı.
• Göksu, M. M. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarih konularının öğretimine yönelik görüşleri. Kastamonu Education Journal, 28 (5), 1946-1955. https://doi.org/10.24106/kefdergi.4039
• Güler, A., Halıcıoğlu, M. B. & Taşğın, S. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (1. baskı). Seçkin. Gürbüz, S. & Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (Felsefe-yöntem-analiz) (1. baskı). Seçkin.
• Güven, İ., Bıkmaz, F., Demirhan-İşcan, C. & Keleşoğlu, S. (2014). Tarih öğretimi kuram ve uygulama (2. baskı). Pegem.
• Güzel, İ., Özeren, E., Akçin, N. & Özer, M. (2022). Öğretmen görüşlerine göre etkili bir öğrenme-öğretme ortamı oluşturma sürecinde karşılaşılan sorunlar. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies, 16, 158-174.
• Köse, E. (2013). Bilimsel araştırma modelleri. Remzi Y. Kıncal (Ed.), Bilimsel araştırma yöntemleri (2. baskı, s. 99-123) içinde. Nobel.
• LaRoche, I. S. (2015). Expanding democracy in classrooms: history teacher candidates’ perceptions of student feedback as a democratic teaching practice. [Doktora tezi, University of Massachusetts, Amherst].
• Martella, A. M., Swisher, M., & Mayer, R. E. (2024). How much active teaching should be incorporated into college course lectures to promote active learning?, Contemporary Educational Psychology, 79, 102316, https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2024.102316
• Okumuş, O. ve Güven, A. (2018). Tarih derslerinde demokrasi eğitimi için kullanılacak bazı etkinlikler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (56), 604-628. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20185639034
• Okumuş, O. (2020a). Savaşın içinde barışı öğretmek tarih derslerinde demokrasi eğitimi (1. baskı). Pegem. https://doi.org/10.14527/978-625-7228-89-3
• Okumuş, O. (2020b). An investigation of factors that caused the individuals’ interest in history after their high school education. International Journal of Eurasian Education and Culture, 5 (11), 2378-2422. https://doi.org/10.35826/ijoecc.194
• Onurer, C. (2020). 8. sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinde geçen tarihsel kavramların öğretiminin tarihsel düşünme becerilerine etkisi. [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Özalp, O. (2000). İlköğretim okulları ve liselerde tarih eğitiminin gözden geçirilmesi ihtiyacının ana nedenleri ve bu konudaki çalışmalar. Tarih Öğretiminin Yeniden Yapılandırılması (1. Baskı, s. 4-7) içinde. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Öztaş, S. (2008). Tarih öğretimi ve filmler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16 (2), 543-556.
• Safran, M. (1993). Değişik öğrenim basamaklarında tarih dersine ilişkin tutumlar üzerine bir araştırma. Eğitim Dergisi, 4, 35-40.
• Şimşek, A. (2003). Tarih öğretiminde görsel materyal kullanımı. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (1), 143-157.
• Şimşek, A. (2008). Tarih derslerinde bütünsel öğrenme: Gestaltçı yaklaşımdan Holistik yaklaşıma bir bakış denemesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5 (2), 1-16.
• Türkben, T. (2015). Aktif öğrenme yöntemiyle oluşturulmuş sınıf ortamınının öğrenciler üzerisindeki etkisi. Turkish Studies, 10 (7), 899-916. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8331
• Ünal, S. (1999). Aktif öğrenme, öğrenmeyi öğrenmek ve probleme dayalı öğrenme. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11, 373-378.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (7. Baskı). Seçkin.
• Yılmaz, A. (2008). Sosyal bilgiler dersi tarih konularının çoklu zekâ kuramına göre işlenişi. Marmara Coğrafya Dergisi, 18, 238-252.