WHO İS ELİGİBLE FOR MİLİTARY SERVİCE? SPECIFY OF DETAILS OF THE MILITARY ENLISTMENT FROM THE POPULATION BOOKS OF THE 1830’s IN THE OTTOMAN

Yıl 2021, Sayı: 22, 747 - 770, 01.07.2021

Mustafa Mesut Özekmekçi

https://doi.org/10.33431/belgi.886297

Cited By: 3

Öz

It is known that the first general census of the Ottoman Empire throughout the country was carried out between H. 1246-Ad. 1830-1831. In all of the pioneering studies on the subject, he agrees that the main purpose of the census is to determine the human resources for the newly established Mansûre Army and to determine the taxpayers of the jizya. However, it is unclear exactly what these tammas were made according to the lack of an instruction on the initial count. In this context, for example, it is not clear what characteristics the en-ensemly population should have or at what age/ages they will be recruited.
The literature puts various correspondences about the census and the population registers, which are reflections of these in practice, at the center for explanations on this subject. Based on these documents, it is stated by the researchers that the letter mim (م) is placed under the names of those registered in the population registers in order to determine those who can perform military service during the census. In particular, despite the military purpose of the census, which was correctly determined by the pioneering studies on this issue, and although this was brought forward, none of these studies linked the legislation on the re-form of the army to the census. In this context, the links of censuses and population books with the Asakir-i Mansure-i Muhammadiye Codex are examined.

Anahtar Kelimeler

Census, Population Registers, Enlistment

1830’LARIN NÜFUS DEFTERLERİNDEN HAREKETLE OSMANLI’DA ASKERE ALINACAKLARIN TESPİTİ

Öz

Osmanlı Devleti’nin ülke genelindeki ilk genel nüfus sayımının H. 1246- M. 1830-1831 tarihleri arasında gerçekleştirildiği bilinmektedir. Konuyla alakalı öncü çalışmaların tamamında nüfus sayımların asli amacının yeni kurulmuş Mansûre Ordusu için insan kaynağının tespiti ile cizye mükelleflerinin belirlenmesi olduğu konusunda hemfikirdir. Bununla beraber ilk sayıma dair bir talimatnamenin halen bulunamaması sebebiyle bu tahrirlerin tam olarak neye göre yapıldığı belirsizdir. Bu bağlamda örneğin askere alınacak nüfusun hangi özelliklere sahip olması gerektiği yahut da hangi yaş/yaşlardaki kişilerin askere alınacakları net bir şekilde belli değildir.
Literatür bu konudaki açıklamalar için sayıma dair çeşitli yazışmaları ve bunların pratiğe yansımaları olan nüfus defterlerini merkeze koymaktadır. Bu belgelerden hareketle sayım esnasında askerlik yapabilecek olanların belirlenebilmesi için nüfus defterlerinde kaydedilenlerin isimlerinin altına mim (م ) harfinin konulduğu araştırmacılar tarafından belirtilmektedir. Özellikle bu konudaki öncü çalışmaların doğru olarak tespit ettiği sayımın askerî gayesi ve bunun öne çıkartılmasına rağmen bu çalışmaların hiç birisinde ordunun yeniden teşekkülüne dair mevzuat ile nüfus sayımının bağlantısı kurulamamıştır. Bu çerçevede çalışmada nüfus sayımlarının ve nüfus defterlerinin Asakir-i Mansure-i Muhammediye Kanunnamesi ile olan bağlantılar incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nüfus Sayımı, Nüfus Defteri, Askerlik

Kaynakça

• Ahmed Lütfi Efendi, Vak’anüvis Ahmed Lütfi Efendi Tarihi, YKY, Cilt:1, İstanbul, 1999.
• Aksan, Virginia, Kuşatılmış Bir İmparatorluk Osmanlı Harpleri 1700-1870, çev. Gül Çağalı Güven, Baskı, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2011.
• Akşin, Selçuk, Somel, “Vak’a-i Hayriyye Sonrasında İstanbul’un Sosyal Yapısının Ana Hatlarına Dair Bazı Yeni Veriler: 1830-1831 Devresine Ait İstanbul Nüfus Sayımı Hulasa Pusulası”, Osmanlı Araştırmaları, LVI, 2020, s.143-224.
• Aslan, Halide Tanzimat Döneminde İhtida, Ankara Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2008.
• Bardakoğlu, Ali, “Bulûğ”, DİA, XI, Ankara 1992, s. 413-414.
• Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, haz. Ahmet Kuyaş, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2016.
• Bilgi, Nejdet, “Osmanlı Dönemi Nüfus Sayımları Hakkında”, Türk Yurdu, XIX-XX, sayı:148-149, 1999-2000, s.117-124.