ÖLÇÜNLÜ KAZAK TÜRKÇESİ İLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Sayı: 6, 60 - 75, 29.06.2022

Necati Ünlücan

Öz

Türk halkları, geçmişten günümüze kadar dünyanın birçok yerine yayılmış durumdadırlar. Geniş alana yayılmalarından dolayı Türkçenin de yayılma alanı buna göre şekillenmiştir. Bu halklardan olan Kazak Türkleri ve Türkiye Türkleri, Kıpçak ve Oğuz Türkçesini kişi sayısı bakımından en çok kullanan iki boydur. Aynı soy ve dil aile grubuna bağlı olmalarından dolayı halk genelinde kullanılan birçok sözcük bugün dahi varlığını sürdürmektedir. Yapmış olduğumuz bu çalışmada Türkiye Türkçesi’nin ağızları ile ölçünlü Kazak Türkçesi, söz varlığı açısından karşılaştırılarak ikisi arasındaki ortak sözcüklerin benzerlikleri, ses değişimleri ve paralellikleri tespit edilecektir. Çalışmamızın ana malzemesini oluşturan ortak sözcükler, Kazak Türkçesi Sözlüğü ile Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü‘nün ciltlerinden fişlenecek ve alfabetik sırayla verilecektir. Çalışmanın inceleme bölümünde Kazak Türkçesi ile Türkiye Türkçesi Ağızları söz varlığı açısından fonetik ve anlam bakımından aynen devam eden sözcükler karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Çalışmamız sonuç ve kaynakça bölümleri ile sonlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kazak Türkçesi, Türkiye Türkçesi Ağızları, Söz Varlığı, Oğuz, Kıpçak

An Evaluation On Measured Kazak Turkish And Turkey Turkish Dialts

Öz

Türk halkları, geçmişten günümüze kadar dünyanın birçok yerine yayılmış durumdadırlar. Geniş alana yayılmalarından dolayı Türkçenin de yayılma alanı buna göre şekillenmiştir. Bu halklardan olan Kazak Türkleri ve Türkiye Türkleri, Kıpçak ve Oğuz Türkçesini kişi sayısı bakımından en çok kullanan iki boydur. Aynı soy ve dil aile grubuna bağlı olmalarından dolayı halk genelinde kullanılan birçok sözcük bugün dahi varlığını sürdürmektedir. Yapmış olduğumuz bu çalışmada Türkiye Türkçesi’nin ağızları ile ölçünlü Kazak Türkçesi, söz varlığı açısından karşılaştırılarak ikisi arasındaki ortak sözcüklerin benzerlikleri, ses değişimleri ve paralellikleri tespit edilecektir. Çalışmamızın ana malzemesini oluşturan ortak sözcükler, Kazak Türkçesi Sözlüğü ile Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü‘nün ciltlerinden fişlenecek ve alfabetik sırayla verilecektir. Çalışmanın inceleme bölümünde Kazak Türkçesi ile Türkiye Türkçesi Ağızları söz varlığı açısından fonetik ve anlam bakımından aynen devam eden sözcükler karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Çalışmamız sonuç ve kaynakça bölümleri ile sonlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kazakh Turkish, Turkey Turkish Dialects, Vocabulary, Oghuz, Kipchak

Kaynakça

• Akar, A. (2018, Ocak-Şubat). Diyalegtoloji Çalışmalarıın Türk Dil Birliğine Katkıları Üzerine. Yeni Türkiye(99), 610-614.
• Bayniyazov, A., Bayniyozova, J., & Koç, K. (2012). Türkiye Türkçesi - Kazak Türkçesi Sözlüğü. Almatı: UDK .
• Demir, N., & Yılmaz, E. (2010). Türk Dili El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Gemalmaz, E. (1999). Ağız bilim Araştırmalarının Gerekliliği. Ağız Araştırmaları Bilği Şöleni (s. 4-13). Ankara: TDK Yayınları.
• Karahan, L. (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: TDK Yayınları.
• Koç, K., Bayniyazov, A., & Vehbi, B. (2012). Kazak Türkçesi - Türkiye Türkçesi Sözlüğü. Almatı: UDK.
• Kulamshaeva, B. (2016). İki Diili Sözlüklerde Kültürel Öğeler Sorunu-Kültürel Öğeler ve Terimleştirme Üzerine. E. Boz, F. Bozkurt, F. Doğru, D. Kamacı, E. Aslan, & N. Girişen (Dü.), Üçüncü Uluslararası Sözlük Bilimi Sempozyumu Bildiri Kitabı içinde (s. 79-92). Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayınları.
• Naqısbekov, O. (1972). Qazaq Tilinin Avıspalı Govorı. Almatı: Ğılım Yayınları.
• Türkiye'de Halk Ağızından Derleme Sözlüğü (Cilt I-VI.). (1993). Ankara: TDK Yayınları.
• Ünlücan, N. (2019). Söz Varlığı Açısından Kazak Türkçesi ile Türkiye Türkçesi Ağızlarının Karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Ardahan: Ardahan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.