The Review of Axel Olrik’s Folk Narratives in The Context of Epic Laws in The Story of Prince Kalyanamkara and Papamkara

Yıl 2023, Sayı: 9, 27 - 41, 29.12.2023

Buse Eda Erkaya

https://doi.org/10.59577/belgu.1388620

Öz

The Works that make up the Turkish language and literature in the history of Turkish literature were appear in Old Turkish Era between a.c 6th and 11th centuries. The Uyghur Kingdom which was governing in the 8th and 11th centuries in this literature period. In this literature period, the Uyghur Kingdom which was governing in the 8th and 11th centuries created the Old Uyghur Turhish Era. The Uyghurs adapted the religions of Manihaism, Buddhism, and Chiristinity, unlike the Kokturk State before them, and the works that were put forward consisted mainly of religious text of Buddhism. This 80 pages work has reached today which known as Prince Kalyanamkara and Papamkara Story that belongs to this era and studied in this article, written as Old Uyghur Turkish whose pages be formed as 7 or 8 lines. Axel Olrik who prepeared a fifteen point study under the title Folk Narratives' Epic Laws, for the show that cultural traces collect in the past of society alive in sages. These rules used by researches and acceptes as universal. This universal acceptance evaluated that common mind trait that in the primative age societies and individual realized in the phase of integration with nature, in our study with two items. In this study, the story of Prince Kalyanamkara and Papamkara one of the text that entered the research and study field of folklore, the integration of cultural influence with the theories put forward centuries later in the pages of history with a universal attraction and the evolution process of mental phenomenon in human beings based on centuries, combined with the common thought structure of the society, will be examined in the context of the epic laws of Axel Olrik Folktales.

Anahtar Kelimeler

UYGHURS, KALYANAMKARA AND PAPAMKARA STORY, EPIC LAWS

PRENS KALYANAMKARA VE PAPAMKARA HİKÂYESİNİN AXEL OLRİK’İN HALK ANLATILARININ EPİK YASALARI BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Öz

Türk Edebiyatı tarihinde Türk Dili ve Edebiyatı’nın temelini oluşturan eserler, M.S. 6. ve 11. yüzyıllar arasını kapsayan Eski Türkçe Dönemi’nde ortaya çıkmıştır. 8. ve 11. yüzyıllarda hüküm süren Uygur Kağanlığı, bu edebiyat döneminde Eski Uygur Türkçesi Dönemi‘ni oluşturmuştur. Uygurlar, kendilerinden önceki Köktürk Devleti‘nden farklı olarak Manihaizm, Budizm ve Hristiyanlık dinlerini benimsemişler ve ortaya koyulan eserler Budizm ağırlıklı olarak dini metinlerden oluşmuştur. Bu döneme ait olan ve makalemizde çalışılacak Prens Kalyanamkara ve Papamkara Hikâyesi adı ile bilinen, Budizm etkisiyle Eski Uygur Türkçesi ile kaleme alınan, sayfaları bazen 7 bazen 8 satırdan oluşan, 80 sayfalık bu eser günümüze kadar ulaşmıştır. Axel Olrik, toplumun geçmişinde biriken kültürel izleklerinin sagelerde yaşadığını göstermek için Halk Anlatılarının Epik Yasaları başlığı altında on beş maddelik bir çalışma hazırlamıştır. Bu kurallar araştırmacılar tarafından kullanılmıştır ve evrensel olarak kabul edilmiştir. Bu evrensel kabulü ilkel çağda başlayan toplumların ve bireyin doğa ile bütünleşme evresinde gerçekleştirdiği ortak zihin özelliği iki madde ile çalışmada değerlendirilmiştir. Bu çalışmada, halkbiliminin araştırma ve çalışma alanına giren, kültürel etkinin tarih sayfalarında yüzyıllar sonra ortaya konan kuramlarla evrensel bir çekim ile bütünleşmesi ve zihinsel olgunun insanoğlunda yüzyıllara dayanan evrimleşme sürecinin toplumun ortak düşünce yapısıyla birleşerek oluşan metinlerden biri olan, Prens Kalyanamkara ve Papamkara Hikâyesi, Axel Olrik‘in Halk Anlatılarının Epik Yasaları bağlamında incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

UYGURLAR, KALYANAMKARA VE PAPAMKARA HİKAYESİ, EPİK YASALAR

Kaynakça

• Azılı, K. (2018). Eski Uygurca İyi Niyetli Hanzade ile Kötü Niyetli Hanzade Metninin Rekonstrüksiyonu. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Balcı, S. (2022). Sembolik Yolculuğu Kültler Üzerinden Okumak: İyi Düşünceli Şehzade ile Kötü Düşünceli Şehzade Öyküsü. Paradigma Akademi Yayınları, 473-493.
• Bars, M. E. (2014). A. Olrik’in Epik Yasaları Işığında Ferhat ile Şirin Hikâyesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1, 3, 306-324.
• Campbell, J. (2020). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. (Çev. Sabri Gürses). İthaki Yayınları, İstanbul.
• Çağatay, Ş. (1943). Uygur Yazı Dili. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 1, 5, 77-78.
• Çobanoğlu, Ö. (2002). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Akçağ Yayınları, Ankara.
• Çobanoğlu, Ö. (2020). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Akçağ Yayınları, Ankara.
• Ercilasun, A. B. (2005). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Akçağ Yayınları, Ankara.
• Gökçöl, B. (2021). İyi ve Kötü Prens Öyküsünün Söz Varlığı. (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Yayınları. Malatya.
• Humutlu, Ü. (2014). Orhun Yazıtları ile İyi ve Kötü Prens Öyküsünde Yan Cümleler. (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum.
• Olrik, A. (1994). Halk Anlatılarının Epik Kuralları. Milli Folklor Dergisi, 23, 2-5.
• Olrik. A. (1994). Halk Anlatılarının Epik Kuralları II. Milli Folklor Dergisi. 24, 4-5.
• Ölmez, M. (2017). Köktürkçe ve Eski Uygurca Dersleri. Kesit Yayınları, İstanbul.
• Kalkan, A. F. (2016). Türk Destanlarında Kahramanın Olağanüstü Doğumu. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 42, 27-47.
• Karagöz, M. (2020). Prens Kalyanamkara ve Papamkara Hikâyesi’nde Budizmin Yansımaları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9, 3, 941-961.
• Kavut, S. (2020). Carl Gustav Jung: Kavramları, Kuramları ve Düşünce Yapısı Üzerine Bir İnceleme. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 6, 2, 681-695.
• Kekevi, İ. (2020). Eski Uygurca Budacı İyi ve Kötü Prens Masalında Metinsellik Ölçütleri. Oğuz Türkçesi Araştırmaları Dergisi, 2, 1, 64-73.
• Temel, E. (2019). Edebî Dil Unsurları Açısından Prens Kalyanamkara ve Papamkara Hikâyesi. Türk Dili ve Edebiyat Dergisi, 59, 1, 159-191.
• Tokyürek, H. (2021). Eski Uygurca İyi ve Kötü Prens Öyküsü ‘nde Kahramanın Yolculuğu. International Journal of Old Uyghur Studies, 3, 2, 177-216.
• Yavuz, C. (2019). Çuvaş Halk Anlatılarında Evin ve Ailenin Koruyucu Güçleri. İdil-Ural Araştırmaları Dergisi, 1, 1, 59-81.
• Yavuz Öz, D. (2017). Prens Kalyanamkara Papamkara’daki Deyimlerin Türkiye Türkçesi ve Karaçay-Malkar Türkçesindeki İzleri. Türk Dünyası Araştırmaları, 201-226.