The Perception of Time in Aşık Şeref Taşlıova’s Poems

Yıl 2025, Sayı: 2, 54 - 66, 30.06.2025

Muzaffer Çandır , Aydın Furan

Öz

Âşık Şeref Taşlıova, who was recognized in 2008 by UNESCO as a "Living Human Treasure" for his representation of the minstrel tradition, and subsequently declared a "Living Human Treasure" by the Ministry of Culture and Tourism in 2010, passed away on September 20, 2014. The year 2024 marks the 10th anniversary of his death. Belonging to the prominent Şenlik school of minstrelsy, Taşlıova’s art was nourished by the fertile cultural environment of Eastern Anatolia, his inquisitive and scholarly disposition, and his close interactions with leading academics of the country. This study aims to examine the concept of time a phenomenon questioned by humanity throughout history—as reflected in the poetry of Âşık Şeref Taşlıova,
and to analyze how the minstrel perceives and interprets time. To this end, elements related to time in his poems were identified and systematically listed. In order to make more accurate inferences regarding the poet’s temporal imagination, certain aspects of his life have also been included.
The study employs the method of literature review with a text-centered approach, while also incorporating biographical elements to provide contextual depth. Comprising two main sections, titled “Biographical Information on Âşık Şeref Taşlıova” and “Classification of Temporal Elements in the Poetry of Âşık Şeref Taşlıova,” the article analyzes 82 selected poems and categorizes the time-related expressions under 14 thematic headings. It concludes that geographical conditions, political events, and both material and spiritual personal convictions significantly influenced the poet's perception of time.
Furthermore, the study draws attention to the relationship between temporal elements in the poems and the minstrel’s individual memory and collective historical consciousness.

Anahtar Kelimeler

Folk poetry , Şeref Taşlıova , minstrel tradition , minstrel poetry , perception of time.

Âşık Şeref Taşlıova’nın Şiirlerinde Zaman Algısı

Öz

UNESCO’nun 2008’de âşıklık geleneği temsilcisi olarak “Yaşayan İnsan Hazinesi” seçtiği, Turizm Bakanlığı’nın 2010’da “Yaşayan İnsan Hazinesi” ilân ettiği Âşık Şeref Taşlıova, 20 Eylül 2014’te vefat etmiştir. 2024 senesi Âşık Şeref Taşlıova’nın vefatının 10. seneidevriyesidir. Önemli âşık kollarından Şenlik koluna mensup olan Taşlıova’nın sanatını; Doğu Anadolu bölgesinin mümbit âşıklık ortamı ile âşığın araştırmacı yönü ve ülkenin önde gelen akademisyenleriyle olan iletişimi beslemiştir. Bu çalışmada, insanın tarih boyu sorguladığı zaman fenomeninin Âşık Şeref Taşlıova şiirlerindeki konumu ve âşığın zamanı nasıl algıladığını belirlemek hedeflenmiştir. Bu doğrultuda âşığın şiirlerindeki zamana ilişkin unsurlar tespit edilerek maddeler halinde sıralanmıştır. Âşığın muhayyilesindeki zaman algısına ilişkin daha sağlıklı çıkarımlar yapabilmek maksadıyla, çalışmada aşığın yaşamına dair bazı noktalara da değinilmiştir. Metnin merkeze alındığı kaynak tarama yöntemi kullanılan bu çalışmada âşığın yaşamına ait kesitlerden de faydalanılarak bağlamsal bir yön de oluşturulmuştur. “Âşık Şeref Taşlıova’nın Hayatına İlişkin Bilgiler” ve “Âşık Şeref Taşlıova’nın Şiirlerinin Zaman Unsurlarına Göre Tasnifi” şeklindeki iki ana başlıktan oluşan bu makalede örneklem olarak belirlenen 82 adet Âşık Şeref Taşlıova şiirinde tespit edilen zaman ifadeleri 14 madde halinde tasnif edilmiş ve coğrafi şartların, siyasi hadiselerin, maddi manevi kişisel kabullerinin âşığın zaman algısına tesir ettiği sonucuna ulaşılmıştır.
Ayrıca, şiirlerdeki zaman unsurlarıyla âşığın bireysel hafızası ve kolektif tarih bilinci arasındaki ilişkiye de dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Halk şiiri , Şeref Taşlıova , âşıklık geleneği , âşık şiiri , zaman algısı.

Kaynakça

• Akatay, A. (2003). Örgütlerde zaman yönetimi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10, 281-300.
• Akyol, P. K. (2013). Türkiye’nin yaşayan insan hazineleri programı. M. Ö. Oğuz, E. Ö. Özünel ve S. G. Teke (Edt.), Somut olmayan kültürel mirasın geleceği Türkiye deneyimi (ss. 83-89). Ankara.
• Aslan, A. (2016). Âşık Şeref Taşlıova’nın şiirlerindeki değer eğitimi unsurlarının incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi.
• Çobanoğlu, Ö. (2014). Büyük Âşık Dr. Şeref Taşlıova’nın ardından birkaç söz. Türk Yurdu, 103(326), 32-34.
• Demirel, M. (2008). Doğu Anadolu’da idari yapılanma (1877-1877 Osmanlı Rus Savaşı’ndan sonra). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 15(37), 247-259.
• Einstein, A. (2024). Time. Britannica. 15 Mayıs 2024 tarihinde https://www.britannica.com/topic/Albert-Einstein-on-Space-Time-1987141/Time adresinden alındı.
• Eren, H., Gözaydın, N., Parlatır, İ., Tekin, T., & Zülfikar, H. (1988). Türkçe Sözlük. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Günay, U. (1991). Âşık tarzı şiir geleneği ve rüya motifi. Akçağ Yayınları.
• Kabaklı, A. (2008). Türk edebiyatı IV. Türk Edebiyat Vakfı Yayınları.
• Karadeniz, Alper (2006). Âşık Şeref Taşlıova’nın hayatı, sanatı ve eserleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kafkas Üniversitesi.
• Kaya, D. (2011). Şâirnamelerde Şeref Taşlıova. Erciyes Dergisi, 208, 26-28.
• Sakaoğlu, S. (2005). Âşık Murat Çobanoğlu üzerine. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 643, 61-63.
• Şener, D. (2005). Âşıklık geleneği içerisinde Şeref Taşlıova’nın yeri ve kullandığı makamlar. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
• Şeref Taşlıova. (2024, 06 11). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yaşayan Miras ve Kültürel Etkinlikler Genel Müdürlüğü. https://yakegm.ktb.gov.tr/TR-12936/seref-tasliova.html adresinden alındı.
• Tan, N. (2005). Âşık Şeref Taşlıova hayatı şairliği ve hikâyeciliği. G. Gülsevin ve M. Arıkan (Edt.) Prof. Dr. Fikret Türkmen Armağanı (ss. 655-666). Kanyılmaz Matbaası.
• Taşlıova, M. (2012). Âşık Şeref Taşlıova hayatı ve şiirleri. Türkiye Diyanet Vakfı.
• Taşlıova, M. M. (2018). Şeref Taşlıova. Ahmet Yesevi Üniversitesi Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 10 Mayıs 2024 tarihinde https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seref-tasliova adresinden alındı.
• Uzman, N. (2018). II. Dünya Savaşı sonrasında Sovyet talepleri ve Türkiye’nin tepkisi. Gazi Akademik Bakış, 11(22), 117-142.