LOCAL PRESS IN KARS (1980-2000)

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 70 - 86, 30.06.2021

Mustafa Eliş , Nebahat Arslan

https://doi.org/10.52735/bellek.948928

Öz

When the press is mentioned, newspapers are the first thing that comes to mind. "Gazete", which is the Turkish word for newspaper, comes from the Italian word "Gazetta". Newspapers have emerged from humans’ natural curiosity about the goings-on in their environment and around the world. Throughout history, humanity has been making efforts to receive news and therefore the service for communicating news has been steadily improved. Initially received and spread in person, news has come to be written in the course of time. Communication is an essential condition for human beings to survive in physical, social and psychological terms. Human communication takes place in social, economic and cultural structures from families to international companies, organized in various scales. Mass media and especially newspapers are important social institutions about a nation’s financial, cultural and political life. The press institution has emerged because human beings wanted to learn the goings-on in their environment and around the world, and to communicate what they learned or thought.
One of the biggest steps in the development of local press was the formation of provinces through administrative arrangements made during the tanzimat reform era. The most important cultural innovation in that period was the establishment of a printing house in each province. Provincial printing houses began to operate pursuant to Article 7 of the Provincial Reform Law dated 7 November 1864. This made it easier to publish books or magazines in each province. As understood from the arrangements, provincial printing houses and newspapers both announced official notifications and also supported local government operations. The establishment of provincial printing houses gave birth to local journalism and created a connection between the rulers and the ruled.
As Kars came under Russian domination upon the Ottoman-Russian War of 1877–1878, it failed to benefit from this opportunity but a newspaper named "Kars" was published in Russian language during the Russian control. The local press activities in the region that began with the newspaper Saday-ı Millet, which was published in Batumi during the years of National Struggle, continued with Varlık newspaper, which began to be published under Kazım Karabekir’s leadership in Kars on 25 August 1921 following Kars liberation on 30 October 1920. From 1929, this newspaper was followed by Kars newspaper, which was described as the official press of the province. The magazine named Doğuş, which began to be published by Kars Halkevi (Kars People’s House) in 1933, enabled to bring to light all the cultural and social riches of the region.

Anahtar Kelimeler

Kars, Local Press, Hüryurt, Yeşil Iğdır, Sarıkamış’ın Sesi.

KARS’TA YEREL BASIN (1980-2000)

Öz

Yerel Basın, ülkenin çeşitli yörelerinde özellikle büyük kentler dışındaki yerleşim birimlerinde, il ilçe ve beldelerde, günlük haftalık ya da daha fazla aralıklarla yayımlanan, yayınladıkları yörenin haberlerini veren, sorunları dile getiren, halkın isteklerini ilgililere aktarmayı hedefleyen yazılı basın organlarıdır. Yerel basın dendiğinde akla içerik olarak bir bölgeye dair haberlerin yer aldığı gazete ve dergiler gelmektedir. Bunların görevi anlamlı bir çerçeve içinde günün olaylarını doğru, tam ve mantıklı bir biçimde topluma sunmaktır. Bu bağlamda Kars’ta yerel basın Varlık Gazetesiyle 24 Ağustos 1921 tarihi ile başlayıp günümüze kadar devam eden yüzyıllık bir süreci ve köklü bir geçmişi ifade etmektedir. Kars’ın Kurtuluşunu müteakip başlayan basın faaliyetleri, çeşitli gazete ve dergilerin yayınlanmasına yol açmış, özelikle 1950 sonrasında merkez ve ilçelerinde gazete sayılarında artış görülmüştür.
Bu çalışmada; 1980 sonrasında Kars yerel basınında çıkarılan gazete ve dergilerin ilk yayın tarihlerine göre bir tasnifi yapılarak incelenmiştir. Konunun bütünlüğü açısından da daha önce yapılmış olan basınla ilgili çalışmaların devamı niteliğindedir. Kars’ta 1980-2000 yılları arasında daha önce yayınlanmaya başlayan ya da bu tarih aralığında yayınlanan merkezde 13, Kars’ın ilçeleri olan Ardahan, Kağızman, Iğdır ve Sarıkamış’ta birer olmak üzere toplam 17 yerel gazete faaliyetlerini sürdürmüştür. Bu çalışma yapılırken gazetelerin Kars İl Halk Kütüphanesinde bulunan nüshaları incelenmiştir. Bu dönemin en dikkat çeken özelliği 1980 İhtilali sonrasında yayınlanan gazetelerin nüshalarına Kars İl Halk Kütüphanesinde 1982’den itibaren ulaşılmasıdır.
Çoğu bu dönemde yayınlanan Kars yerel basınını oluşturan gazetelerden Hüryurt, Halk, Serhat Kars, Ölçek, Önder, Kars Haber, Kars Postası, Bora, Denge, Gündem, Kars Manşet, Objektif ve Kars Siyaset Gazeteleri 5 Aralık 2016 tarihinde aldıkları bir kararla Denge ve Manşet gazeteleri adı altında birleşerek, yayın hayatına devam etmektedirler.

Anahtar Kelimeler

Kars, Yerel Basın, Hüryurt, Yeşil Iğdır, Sarıkamış’ın Sesi.

Kaynakça

• Bayrak Gazetesi 1994-1995
• Demokrat Kars Gazetesi 1991-1996
• Doğu Anadolu Gazetesi 1980-1982
• Fetih Gazetesi 1994-1997
• Halk Gazetesi 1972-2016
• Hür Doğu Gazetesi 2016
• Hürses Gazetesi 1990-1994
• Hüryurt Gazetesi 1955-2016
• Kağızman’ın Sesi 1988-2016
• Kars Haber Gazetesi 1981-1983
• Kars Postası Gazetesi 1976-2016
• Mücadele Gazetesi 1987-1991
• Nahçıvan Ansiklopediyası, 2. Cilt, Nahçıvan, 2005.
• Ölçek Gazetesi 1991-2016
• Önder Gazetesi 1998-2016
• Serhat Kars Gazetesi 1978-2016
• Süreli Yayınlar
• Yeni Doğu Gazetesi 1968-1993
• Yeşil Iğdır Gazetesi 1955-1980.
• Arslan, Nebahat, “Kars’ta Yerel Basın (1929-1964)”, Folklor-Edebiyat, C. 17, S. 65, 2011.
• Arslan, Nebahat ve Tekir, Süleyman, Kars Basın Tarihi 1921-1980, Eser Ofset ve Matbaacılık, Erzurum 2013.
• Arslan, Nebahat ve Ural, Selçuk, Kars Tarihi 1960-1980, Sonçağ Yayınları, Ankara 2018.
• Baykal, Hülya, Türk Basın Tarihi 1831- 1923, İstanbul.
• Bulunmaz, Barış, “Türk Basın Tarihi İçerisinde Demokrat Parti Dönemi ve Sansür Uygulamaları Öneri”, C.10, Ocak 2012, ss. 203-214.
• Bülbül, A. Rıdvan, Genel Gazetecilik Bilgileri, Nobel Yayın, Ankara 2000.
• Demir, Kenan, “Osmanlı’da Basının Doğuşu ve Gazeteler”, Iğdır Üniversitesi SosyalBilimler Dergisi, S. 5, Nisan / April 2014.
• Erdoğan, İrfan, “Türkiye’de Gazetecilik ve Bilim İletişimi Yapısal Özellikler Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi, Kırkıncı Yıl Kitaplığı, Ankara, 2007.
• Ertuğ, H. Refik, Basın ve Yayın Hareketleri Tarihi, İstanbul 1970.
• Güner, Zekai, Milli Mücadele Başlarken Türk Kamuoyu (Basın, Siyasi Partiler, Cemiyetler), Ankara 1999.
• Haytoğlu, Ercan, Denizli Basın Tarihi (1909-2009), Pamukkale Üniversitesi Yayınları, Denizli 2010.
• İbrahimov, Osman, “Osmanlı Devleti’nde İlk Basın Yayın Faaliyetleri ve Tuna Gazetesi”, Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 5, Kars 2016.
• İnuğur, M. Nuri, Basın ve Yayın Tarihi, İstanbul 1958.
• Kocabaşoğlu, Uygur ve Birinci, Ali, “Osmanlı Vilâyet Gazete ve Matbaaları Üzerine Gözlemler”, Kebikeç, S. 2, Ankara 1995.
• Koloğlu, Orhan, “Osmanlıdan Günümüze Türkiye’de Basın”, Osmanlı Ansiklopedisi, 2. bs., C. VI, İstanbul 1994.
• Köseoğlu, Aslı, “Erzurum Yerel gazetelerinin Haber İçeriklerine Yönelik Bir İnceleme”, Atatürk İletişim Dergisi, S.13/ 2017, ss. 150-151.
• Özkaya, Yücel, Milli Mücadele’de Atatürk ve Basın ( 1919-1921), Ankara 2007.
• Şahin, Enis, Sakarya Basın Tarihi 1919-2004, Sakarya Gazeteciler Cemiyeti Yayını, İstanbul 2005.
• Uçak, Olcay ve Erkal, Abdi, “Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Yerel Basının Gelişim Süreci”, Selçuk İletişim Dergisi, 2019,12 (1), ss. 92-122.
• Yazıcı, Nesimi ve Kocabaşoğlu, Uygur, “Tuna Vilayet Gazetesi”, OTAM, S. 2, Ankara.