Galata and the Black Sea Trade in the Second Half of the 16th Century

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 129 - 139, 31.12.2024

Kerim İlker Bulunur

https://doi.org/10.52735/bellek.1603874

Öz

The Genoese established a commercial colony in Galata during the 13th century by securing privileges from the Byzantine emperors and surrounding the district with walls. This colony quickly became a hub of attraction not only for Genoese merchants but also for traders of all nationalities. The Genoese and Venetians developed a significant trade and transportation network connecting their colonies along the Black Sea coast with Galata and Istanbul. Through this network, they generated substantial income by exporting goods purchased from the Black Sea region to the West. After the conquest of Istanbul, the Genoese and Venetians managed to maintain some of their colonies along the Black Sea coast for a while. However, this situation did not last long, and during the reign of Sultan Bayezid II, all settlements along the Black Sea coast came under Ottoman control. Trade between Galata and the Black Sea regained its former vitality shortly after 1453. Under Ottoman rule, the primary actors in Black Sea trade became Muslims, Greeks, Armenians, and Jews, the majority of whom were Ottoman subjects. Although Venetian and Genoese influence in the Black Sea diminished compared to earlier periods, it persisted until the late 15th century. By the end of the 16th century, their direct involvement in Black Sea trade was limited to special permits. This article focuses on the commercial activities between the city of Galata and the Black Sea. The primary source used in the study is the Galata court records (şer‘iyye sicilleri) from the second half of the 16th century. These records provide direct and indirect significant insights into Ottoman trade history. They offer valuable information on commercial agreements or disputes, customs procedures, trade financing, ports, commercial goods, and much more. The aim of the article is to analyze the information provided by the court records on specific aspects of trade between Istanbul/Galata and the Black Sea.

Anahtar Kelimeler

Galata, Black Sea, Trade, Venice, Genoa, Caffa

16. YÜZYILIN İKİNCİ YARISINDA GALATA VE KARADENİZ TİCARETİ

Öz

Cenevizliler, 13. yüzyılda Bizans imparatorlarından elde ettikleri imtiyazlarla Galata’yı surlarla çevirerek burada ticari bir koloni kurdular. Bu koloni kısa sürede sadece Cenevizli değil her milletten tüccar için bir cazibe merkezi haline geldi. Ceneviz ve Venedikliler Karadeniz kıyısındaki diğer kolonileri ile Galata ve İstanbul arasında önemli bir ticaret ve nakliye ağı kurmuşlardı. Kurmuş oldukları bu ticari ağ sayesinde Karadeniz’den satın aldıkları malları batıya ihraç ederek önemli bir gelir elde ediyorlardı. İstanbul’un fethinden sonra Ceneviz ve Venedikliler Karadeniz kıyısındaki diğer kolonilerini bir müddet daha muhafazaya etmeye devam ettiler. Ancak bu durum fazla uzun sürmedi ve II. Bayezid zamanında Karadeniz kıyısındaki bütün yerleşimler Osmanlı hâkimiyetine girdi. Galata ve Karadeniz arasındaki ticari faaliyetler 1453’ten bir müddet sonra tekrar eski canlılığına kavuştu. Osmanlı hâkimiyeti altında Karadeniz ticaretinin aktörleri artık büyük bir çoğunluğu Osmanlı tebaası olan Müslümanlar, Rumlar, Ermeniler ve Yahudiler idi. Venedik ve Cenevizlilerin Karadeniz’deki etkinliği, eskiye nazaran azalmakla birlikte, 15. yüzyılın sonlarına kadar devam etti. Ancak bu etkinlik zamanla azaldı ve 16. yüzyılın sonlarına gelindiğinde verilen özel izinler dışında Karadeniz ticaretine doğrudan katılamadılar. Bu makale, Galata şehri ile Karadeniz arasındaki ticari faaliyetlere odaklanmaktadır. Makalede kullanılan ana kaynak, 16. yüzyılın ikinci yarısına ait Galata şer‘iyye sicilleridir. Şer‘iyye sicilleri Osmanlı ticaret tarihi ile ilgili doğrudan ve dolaylı önemli bilgiler sağlamaktadır. Her türlü ticari anlaşma ya da anlaşmazlık, gümrük işlemleri, ticaretin finansmanı, limanlar, ticari emtia ve daha birçok konuda şer‘iyye sicillerinden önemli bilgiler edinmek mümkündür. Makalenin amacı şer‘iyye sicillerinin İstanbul/Galata ile Karadeniz ticaretinin belirli konuları üzerinde sunduğu bilgileri değerlendirmektir.

Anahtar Kelimeler

Galata, Karadeniz, Ticaret, Venedik, Ceneviz, Kefe

Kaynakça

• BOA, KK (Kamil Kepeci Tasnifi), nr. 63.
• BOA, MD (Mühimme Defterleri), nr. 43.
• GŞS (Galata Şer‘iyye Sicilleri), nr. 10, 11, 17, 19, 21.
• Arıkan, Zeki, “Osmanlı İmparatorluğu’nda İhracı Yasak Mallar (Memnu Meta)”, Prof. Dr. Bekir Kütükoğlu’na Armağan, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1991, s. 279-306.