Kültür - Dil - Gramer Leh ve Türk Atasözlerinin Türkçe Öğretiminde Rolü

Yıl 2016, Cilt: 64 Sayı: 1, 103 - 123, 31.12.2017

Kamila Barbara Stanek

Öz

Bilindiği gibi bir ülkenin kültürel hayatı ve düşünce yapısı özel bir şekilde

atasözlerine yansır. Her dilde atasözleri vardır. Atasözleri, hem konuşma yeteneğini

hem dünyaya ait görüşleri hem de yaşanılan kültürü gösterir. Bu çalışmada Türk dili

öğretiminde atasözlerinin rolü incelenecektir. Bir yandan Türkiye’nin kültür ve değer

sistemlerini öbür yandan Türk dilinin yapısını öğretirken atasözlerinin rolü ortaya

konulacaktır.

Dil, tüm kültürel faaliyet ürünlerini içerir. İçinde basit günlük konuşmaları,

bilimsel terimleri, nesir ve mensur eserleri, nezaket ifade eden kelimeleri, atasözlerini,

duaları, ritüelleri, şarkıları bulmak mümkündür. Bu yüzden bir dil, o dili kullanan

milletin kültür arşivi olarak algılanabilir. Atasözlerinin bu bağlamda çok önemli bir

rolü vardır. O da, yorum ve değerlendirme yapması, bir kültürün değer sistemini, dil

mantığını ve kurallarını, bir dilin kelime hazinesini geleceğe aktarması gibi yönleridir.

Bu yüzden yabancı bir dil öğretirken atasözlerinin kullanılması vazgeçilmez bir

husustur.

Dilin en eski şekli ve kültürün en önemli unsurları atasözlerinde bulunur.

Atasözleri sayesinde yaşanan kültürü tanımak, ataların yaşam tarzını, düşüncesini

ve değer yargılarını öğrenmek mümkündür. Her toplum kendi dilini kullanarak

tarihine, geleneklerine ve kültürüne bakar ve en güzel şekilde onu ifade eder. Ama

atasözleri başka bilgiler de içerir. O da dilin yapısını ve edebî üsluplarını içermesidir.

Türkçede çoğu atasözleri ya geniş zamanlı, ya emir kipi, ya da fiilimsi şeklinde

kullanılır. Atasözleri basit görünseler de edebî stilistik özellikleri, vurgu, olumsuz ve

olumlu cümleleri yan yana kullanır ve kafiye, ritim gibi girift anlamlar yahut yapılar

barındırır. Dil öğrenenlere tüm bu özellikleri göstererek onlara kültürün bütün

görünümünü, hem de dilin güzelliğini ve gücünü gösterip aktarmak öğretimin temel

parçasıdır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, yabancı dil, atasözleri, Slav

Culture - Language – Grammar The Role of Polish and Turkish Proverbs in Teaching Turkish

Öz

As it is well known cultural life and mindset of a country is reflected in a special

way in proverbs. There are proverbs in all languages. Proverbs show not only the

ability to speak, but also the view of the world and the culture experienced in a given

society using a particular language. In this paper I will examine the role of proverbs

in teaching the Turkish language. On the one hand, Turkey’s culture and value system

will be discussed, on the other - the structures of the Turkish language used in proverbs,

and of course the methods of using proverbs in the process of teaching Turkish.

Language contains all the cultural activities. It is possible to find proverbs, and of

course the methods of using proverbs in the process of teaching Turkish.in language

simple everyday conversations, scientific terms, prose and poems, courtesy words,

proverbs, prayers, rituals and songs. So a language can be perceived as a nation’s

cultural archive. In such context proverbs play a very important role. They are means

of commenting and evaluating, of passing on to the new generations the values of the

culture, of preserving the rules and logic of a language, and preserving the language

itself with its vocabulary and grammar. Therefore, proverbs are an indispensable

aspect of language instruction.

The oldest form of the language and the most important elements of one’s culture

are found in proverbs. Through the proverbs it is possible to recognize and learn the

culture one lives in, the lifestyle of the ancestors, thoughts and values . Every society

using their own language expresses its history, traditions and culture and does it in

the most beautiful way the language allows. But proverbs include other information as

well. Proverbs show the structure of a language and literary styles. The most Turkish

proverbs use present simple tense, imperative, or gerunds.

Even if proverbs appear simple, they contain many different literary stylistic

characteristics, affirmative and negative sentences, use phrases and rhyme, rhythm or

intricate structures and meaning. The primary target of a teaching a foreign language

is, by using all of the features mentioned, to show and transmit to the students the

beauty and power of the language and the elements of culture which are expressed

in it.

Anahtar Kelimeler

Turkish, foreign language, proverbs, Slave

Kaynakça

• Akpinar, Şenay (2006), Türk Atasözlerinden Seçmeler, Bilge Kültür Sanat, İstanbul.
• Aksoy, Ömer A. (2004), (önsöz), Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler I, II, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dili Kurumu Yayınları: 279, Ankara.
• Aksoy, Ömer A. (1988), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü I,II, İnkılâp Kitapevi Yayın, İstanbul.
• Ayverdi, İlhan (2010), Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı Lugatı, İstanbul.
• Berner, Jerzy (1992), Mądrej głowie dość...przysłowie; Oficyna Wydawnicza Stopka, Łomża.
• İngilizce-Türkçe, Türkçe-İngilizce Redhouse Büyük Elsözlüğü, (2000), Sev Matbaacılık ve Yayıncılık AŞ, İstanbul.
• Köklügiller, Ahmet (1993), Açıklamalı Atasözleri ve Özdeyişler, Kaya Yayınları, İstanbul.
• Masłowscy, Danuta i Włodzimierz (2000), Księga Przysłów Polskich; Wydawnictwo Antyk, Kęty.
• Masłowscy, Danuta i Włodzimierz (2003), Przysłowia polskie; Wydawnictwo Videograf Edukacja sp. z o. o., Katowice.
• Parlatır, İsmail (2007), Atasözleri, Yargı Yayınevi, Ankara.
• Püsküllüoğlu, Ali (2000), Arkadaş Türkçe Sözlük, (2000), Arkadaş Yayınevi, Ankara.
• Saraçbaşi, Metin E., Mi̇nnetoğl İ. (2002), Örnekli ve Açıklamalı Türk Atasözleri Sözlüğü, Bilge Kültür Sanat, İstanbul.
• Sözer, Vural (2001), Büyük Sözü Dinleyenler İçin Atasözleri Sözlüğü, Epsilon Yayıncılık, İstanbul.
• Sözer, Vural (2001), Geniş Kapsamlı Atasözleri Sözlüğü, Epsilon, İstanbul.
• Stanek, Kamila B. (2015), Türkçede ve Türk Atasözlerinde Anne Kavramı, 82. Dil Bayramı// Türkiye Polonya: 600 Yıllık Geçmişte Dil ve Edebiyat – Ankara 26.09.2014, Güncel
• Sanat Dergisi, ISSN: 2449-3693, no. 40, Adana, s. 26-33.
• Świrko, Stanisław (1975), Na wszystko jest przysłowie. Popularny wybór przysłów polskich w układzie tematyczno–hasłowym, wybrał, opracował i opatrzył wstępem Świrko Stanisław; Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• Türkçe Sözlük (1998), Dil Derneği, Kurtuluş Basımevi, Ankara.
• http://edebiyatforum.com/index.php/component/jootags/cinasörnekleri.html; (30.11.2013).
• http://www.edergi.mu.edu.tr/index.php/efdergi/article/view/8; (08.04.2015).
• http://www.iep.utm.edu/wittgens/; (16.04.2015).
• http://www.kalendarzswiat.pl/przyslowia_marzec; (18.04.2015).
• http://www.pegem.net/Akademi/sempozyumbildiri_detay.aspx?id=126946; (08.04.2015).
• http://www.turkcede.org/yeni-ogrenenlere-turkce-ogretimi/1534-yabanci-ogrencilere-turkce- ogretiminde-turk-kultur-elcisi-olan-atasozlerinin-kullanimi.html; (08.04.2015).
• http://www.yabancilaraturkce.com/tezler/item/54-deyim-ve-atasoezlerinin-yabanc-lara- tuerkce-oegretiminde-kullan-m-uezerine-bir-arast-rma.html; (08.04.2015).
• https://turkceogretmeni.wordpress.com/edebi-sanatlar/ ; (18.04.2015).
• www.millifolklor.com/.../102son.pdf_page_99_109....; (18.04.2015).
• www.sosyalarastirmalar.com/cilt8/.../ozcan_selay.pdf; (18.04.2015).