ABOUT ban, Banu, Bambam, Bamsı IN DEDE KORKUT OGHUZNAMAS

Yıl 2018, Cilt: 66 Sayı: 2, 265 - 280, 15.12.2018

Sadettin Özçelik

Öz

Historical texts contain many complex issues to be solved. As these issues can be mistakes and absences which make texts uncertain, they can also be related to phonetic improvements and changes that language goes through in historical process. Sometimes it may be possible to find certain auxiliary items or data within the text itself to solve these issues. However, sometimes it is necessary to comment on and understand the structures or language unities which are used in rather different functions today. That is, if the structures used within the language itself have undergone functional changes, remark and detection of this situation becomes more of an issue. Due to this complex and multifaceted difficulties of texts, correct understanding of certain words, idioms or other morphemes may take a long time. In recent years, Dede Korkut Oghuznamas has been one of our texts which is frequently argued over by means of reading and understanding issues. In this article ban, Banu, Bambam Depe and Bamsı structures which take place in Dede Korkut text, are re-emphasized and explanations are made regarding their meanings.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut Oghuznamas, ban ev, ag ban ev, Banu Çiçek, Bambam Depe and Bamsı Beyrek

DEDE KORKUT OĞUZNAMELERİNDE GEÇEN BAN, BANU, BAMBAM, BAMSI ÜZERİNE

Öz

 Tarihî metinler çözülmesi gereken birçok karmaşık sorunu içerebilir. Bu sorunlar metni bilinmez ve anlaşılmaz kılan yanlışlıklar, eksiklikler olabildiği gibi dilin tarihî süreçte kendi içerisinde uğradığı gelişmelerle veya değişmelerle ilgili de olabilir. Metinle ilgili sorunların çözülmesi ve aşılması için metnin kendi içinde aydınlatıcı birtakım ögeleri veya verileri bulmak mümkün olabilir. Ancak bazen de metin içinde günümüzde kullanıldığından daha farklı işlevde kullanılan yapılar veya dil birliklerini yorumlayıp anlamak gerekir. Yani dilin kendi içerisinde kullanmış olduğu yapılar, birtakım işlev değişikliklerine uğramış ise bu durumun görülmesi ve tespiti önem arz eder. Durum ne olursa olsun metinlerin bu karmaşık ve çok yönlü güçlükleri nedeniyle birtakım kelimelerin, deyimlerin veya başka biçim birimlerinin doğru anlaşılması uzun zaman alabilir. Dede Korkut Oğuznameleri son yıllarda okunma veya anlaşılma sorunları yönünden sıklıkla tartışılan ve üzerine yazı yazılan metinlerimizden biri olmuştur. İşte bu makalede de Dede Korkut Oğuznamelerinde geçen ag ban ev, Banu, Bambam Depe ve Bamsı kelimeleri üzerinde yeniden durulmakta, kelimelerin yapıları ve anlamları ile ilgili açıklamalar, tespitler yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut Oğuznameleri, ban ev, ag ban ev, Banu Çiçek, Bambam Depe ve Bamsı Beyrek

Kaynakça

• Aysan. A. ve Tuncay. S. (1993). Türkiye’de kadın-erkek adları sözlüğü. Ankara: Doruk Yayınları.
• Altaylı. S. (1994). Azerbaycan Türkçesi sözlüğü I-II. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Devellioğlu. F. (1993). Osmanlıca Türkçe ansiklopedik lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Ergin. M. (1958). Dede Korkut kitabı I (Giriş-metin-faksimile). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ergin. M. (1963). Dede Korkut kitabı II (İndeks-gramer). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ergin. M. (1970). Oğuz Kağan destanı. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Ergin. M. (1971). Dede Korkut kitabı. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Firuzabadî (2007). Kamusu’l-muhit. (Halil Me’mun Şiha, yayımlayan) Beyrut: Daru’l- Ma‘Rife.
• Gökyay. O. Ş. (1973). Dedem Korkudun kitabı. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Gökyay. O. Ş. (1982). Destursuz bağa girenler. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Gökyay. O. Ş. (1995). Dede Korkut hikâyeleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Hasan Amid (1355). Ferheng-i Amid. Tahran.
• Kaçalin. M. S. (2006). Dedem Korkudun Kazan Bey Oğuz-nâmesi. İstanbul: Kitabevi.
• Kaçalin. M. S. (2017). Oğuzların diliyle Dedem Korkudun kitabı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 1225.
• Korkmaz. Z. (2014). Türkiye Türkçesi grameri şekil bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 927.
• Özçelik. S. (2004). Türkiye Türkçesinde benzetme-benzerlik kavramları ve bu kavramları sağlayan ekler üzerine. İlmi Araştırmalar, 17, s.143-154.
• Özçelik. S. (2005). Dede Korkut, araştırmalar, notlar/dizin/metin. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Özçelik. S. (2016). Dede Korkut -Dresden nüshası- giriş, notlar (1. cilt). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Özçelik. S. (2016). Dede Korkut -Dresden nüshası- metin, dizin (2. cilt). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Steingass. F. (1892). A comprehensive Persian-English dictionary. London.
• Şemseddin Sami (2015). Kamus-ı Türkî. (Paşa Yavuzarslan, hazırlayan). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Şükûn. Z. (1984). Farsça - Türkçe lûgat gencine-i güftar ferheng-i Ziya (3 cilt). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Basımevi.
• Tarama Sözlüğü. (1977). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tarama Sözlüğü Ekler. (1974). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tekin. T. (2014). Orhon yazıtları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 540.
• Tezcan. S. (2001). Dede Korkut Oğuznameleri üzerine notlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları: 1457.
• Tulum. M. (2011). Meninski’nin Thesaurus’u ve XVII. yüzyıl İstanbul Türkçesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tulum. M. ve Tulum. M. M. (2016). Dede Korkut Oğuznameler Oğuz beylerinin hikâyeleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Türkçe Sözlük. (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 549.
• Zülfikar. H. (1991). Terim sorunları ve terim yapma yolları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 569.