YENİ BİR NÜSHASIYLA AHMEDÎ’NİN MİRAÇ-NAMESİ

Yıl 2018, Cilt: 66 Sayı: 2, 281 - 349, 15.12.2018

Ümit Hunutlu

Öz

 Miraç, ism-i alet ve bazen ism-i mekân yapan mif’âl vezninde Arapça bir kelimedir.

“Yukarı çıkma aracı” veya “yukarı çıkılacak yer” anlamlarına gelen bu kelime ıstılah

manasıyla “göğe çıkma, yükselme”dir. Hz. Muhammet’in bir mucize olarak göğe

yükselmesidir. Miraç-name ise Hz. Muhammet’in miraç mucizesini ayrıntılı olarak

anlatan eserlerdir. Siyer ve mevlit yönüyle oldukça zengin olan Türk edebiyatında Hz.

Muhammet’in hayatı anlatılırken miraç mucizesine sıkça yer verilmiştir. Ahmedî’nin

“Cemşid u Hurşîd” ve “İskender-nâme” mesnevilerinin mevlit bölümlerinde

miraciyeler bulunmaktadır. Ahmedî’nin müstakil bir “Miraç-nâme”si ise 1989’da

Yaşar AKDOĞAN tarafından ilim dünyasına tanıtılmıştır. Ahmedî’nin bu eseri Türk

edebiyatının ilk miraç-namesidir. Süleymaniye Kütüphanesi Şazeli Tekkesi 110 no.lu

Türkçe yazmada, İskender-name’nin 16b-28b varakları arasında bulunan ve 808

Rebiyülahirin’in evvelinde (1405-1406, 26 Eylül Cumartesi) yazılan 497 beyitlik

“Mir’ac-nâme” şimdiye kadar bu tek nüshayla bilinmektedir.

Bu makalede, Ahmedî’nin Mir’ac-nâme adlı eserinin başka bir nüshası

tanıtılmıştır. Bu nüsha, Süleymaniye nüshasından beyit sırası ve sayısı bakımından

farklılıklar gösterdiği gibi, bazı kelime ve ifade farklılıkları da taşımaktadır. Bu

çalışmada Ahmedî’nin miraç-namesinin iki nüshası mukayese edilmiş ve bulunan yeni

nüsha ses ve şekil bilgisi yönüyle incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eski Anadolu Türkçesi, Ahmedî, miraç-name, ses bilgisi, şekil bilgisi

Kaynakça

• Akalın, M. (1994). Ahmedî’nin dili birkaç söz. TDAY-Belleten 1989, s. 9-153.
• Akdoğan, Y. (1989). Mi’rac, mi’rac-nâme ve Ahmedî›nin bilinmeyen mi’rac-nâmesi. Osmanlı Araştırmaları IX, s. 263-310.
• Banguoğlu, T. (2015). Türkçenin grameri. Ankara: TDK Yayınları.
• Buran, A. (1996). Anadolu ağızlarında isim çekim (hâl) ekleri. Ankara: TDK Yayınları.
• Çetin, M. N. (1952). Ahmedî’nin bilinmeyen birkaç eseri, TD, II/3-4, s. 103-108.
• Daşdemir, M. (2014). Oklama yöntemiyle Türkçenin yapısal-işlevsel söz dizimi. Erzurum: Eser Yayınları.
• Eker, S. (2002). Çağdaş Türk dili. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Ergin, M. (2009). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Gülsevin, G. ve Boz, E. (2010). Eski Anadolu Türkçesi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Hacıeminoğlu, N. (1984). Türkçede edatlar. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Hunutlu, Ü. (2015). Köktürk ve Uygur Türkçesinde yan cümleler. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Karaağaç, G. (2015). Türkçenin ses bilgisi. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2014). Türkiye Türkçesi grameri şekil bilgisi. Ankara: TDK Yayınları.
• Köktekin, K. (2008). Eski Anadolu Türkçesi. Ankara: Fenomen Yayınları.
• Mert, O. (2002). Kutadgu Bilig’de hâl kategorisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Ü. Sos. Bil. Enstitüsü.
• Ünver, İ. (1977). Ahmedî’nin iskender-nâmesindeki mevlid bölümü. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, s. 355-411.
• Vural, H. ve Böler, T. (2015). Ses ve şekil bilgisi. İstanbul: Kesit Yayınları.