DENİZCİLERİN TÜRKÇEYE KAZANDIRDIKLARI İKİ TERİM: “SÜTLİMAN” VE “KÖRBASTON”

Yıl 2018, Cilt: 66 Sayı: 1, 63 - 71, 26.10.2018

Derya Şerif Yarkın

Öz

Bu makalede özel dillerden biri olan denizci jargonu bağlamında “Türk gemici

dili” ele alınarak, yabancı dillerden Türkçeye geçmiş iki terim incelenmiştir. Türk

denizciler arasında, havanın (rüzgârın) ve denizin durgun durumunu tanımlayan

“sütliman” ile yelken dönemi gemilerinde cıvadranın altına dikine olarak bağlanmış,

ağaç veya demir bir çubuğun adı olan “körbaston” terimlerinin Türkçe dil varlığı

içindeki durumları değerlendirilmiş ve söz konusu terimlerin, somut olmayan birer

kültürel miras örneği olarak kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze kadar değişmeden

ulaştıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gemici dili, Sütliman, Körbaston, Kültürel miras

Kaynakça

• Abasıyanık, S. F. (2001). Mahalle Kahvesi (On Beşinci Basım). Ankara: Bilgi. s. 115.
• Ahmed Midhat (2001). Sayyadâne Bir Cevelân. S. Önal (haz.). İstanbul: İletişim. s. 47.
• Aksan, D. (2003). Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dil Bilim. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Bal, N. (2003). Süleyman Nutki Bey’in Hatıraları. İstanbul: T.C. Genelkurmay Başkanlığı Deniz Kuvvetleri Komutanlığı.
• Batur, Z. (2010). “Kitle İletişim Araçlarının Oluşturduğu Yeni Bir Dil Katmanı: Öğretmen Adaylarının Kullandığı Kitle İletişim Jargonu”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 63-73.
• Bertoni, G. (ed.) (1937). Dizionario di Marina Medievale e Moderno. Roma/İtalya: Reale Accademia d’Italia.
• Buran, A. (2016). “Karma Diller ve İki Örnek: Klasik Osmanlıca ve Kürtçe”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 19-33.
• Gürçay, L. (1968). Gemici Dili (3. Baskı). İstanbul: Deniz.
• Kabaağaçlı, C. Ş. (2008). Aganta Burina Burinata (21. Basım). Ankara: Bilgi. s. 136.
• Kahane, H., Kahane, R., Tietze, A. (1988). The Lingua Franca in the Levant. İstanbul: ABC.
• Öztekten, Ö. (2004). “Türkçenin Dünya Dillerine Etkisine Bir Bakış”. V. Lefke Edebiyat Buluşması. G. Karaağaç (haz.). Ankara: Akçağ.
• Pakalın, M. Z. (1983). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. 2. Fasikül. İstanbul: Millî Eğitim.
• Seydî Ali Reis (t.y.). Mir’at-ül Memalik. N. Akyıldız (haz.). İstanbul: Tercüman. s. 47.
• Stafilidis, D. A. (2008). ΛΕΞΙΚΟ ναυτικών & ναυτιλιακών όρων. Εκδοσεις Σταφυλιδι. Atina/ Yunanistan.
• Süleyman Nutkî (2011). Kamûs-i Bahrî (Deniz Sözlüğü). M. Pultar (haz. ve çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Türk Dil Kurumu (1988). Türkçe Sözlük (9. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Yarkın, D. Ş. (2012). “Türk Denizci Dilinde ‘Ciro Volta’ ve ‘Tire Borda’ Deyimleri”. Vira Deniz Kültürü ve Haber Yorum Dergisi, 71, 64-68.
• Yarkın, D. Ş., Baylan, B. (2013). “Sancak = Sağ, İskele = Sol, Gemici Dilimizdeki İki Temel Deyimin Kaynağı”. Mersin Deniz Ticareti Dergisi, 259, 32-34.
• Yarkın, D. Ş., Baylan, S. B., Yarkın, D. B. (2015). Deryâ İçredir Deryâyı Bilmez. Ankara: Telgrafhane.
• Zaloğlu, M. (1988). Gemici Dili. İstanbul: Deniz.