-dı'lı ve -mış'lı Geçmiş Zaman

Yıl 2004, Cilt: 52 Sayı: 2004/2, 106 - 116, 01.01.2006

Muzaffer Malkoç

Öz

Araştırmamızın amacı -di'li ve -miş'li geçmiş zamanları inceleyerek her iki zaman şekline tek bir anlam vermek olacaktır. Türkçe'deki zamanlar anlam bakımından incelendiğinde zaman şekilleri aynı zamanda aspekt ve modal anlam verdikleri görülmektedir. Bundan dolayı -di'li ve -miş'li geçmiş zamanların anlamını açıklarken zaman ve aspekt anlamları birbirinden açıkça ayırdığı için Klein'in ortaya koyduğu metodu kullanacağız. Klein zaman şekillerinin anlamını açıklarken üç zaman ölçütü kullanıyor: Konuşma Zamanı, Olay Zamanı, Topik Zamanı. Bununla birlikte TT VE TU arasındaki ilişkiyi zaman, TT ile TSit arasındaki ilişkiyi ise aspekt olarak tarif ediyor. Araştırma, di ve miş eklerinin kendilerine has farklı özellikleri olduğunu, fakat aynı zaman ve aspekt anlamları taşıdığını ancak miş'li geçmiş zaman kullanıldığında TT'nin vurgulandığını ortaya çıkarmıştır.

Anahtar Kelimeler

-dı, -mış, Geçmiş Zaman

-dı'lı ve -mış'lı Geçmiş Zaman

Öz

Das  Ziel  dieser  Arbeit  ist  es,  die  di-  und  mi$-Vergangenheit  zuuntersuchen und den beiden Tempusformen jeweils eine einheitliche Bedeutung zuzuschreiben. Betrachtet man die semantische Beschreibung der turkischen Tempora, so stellt sich heraus, dass die Verbformen gleichzeitig Aspektuelles und Temporales oder Modales beinhalten. In der Darstellung der turkischen Tempora soll die von Klein initiierte Methode angewandt werden, da sie eine klare Definition von Tempus und Aspekt gibt. Klein beschreibt die Bedeutung der Tempora mit drei Zeitparametern: AujJerungszeit (TU), Situationszeit (TSit), Topikzeit (TT). Dabei ist die Relation zwischen TT und TU als Tempus, die zwischen TT und TSit als Aspekt zu definieren. Die Untersuchung ergab, dass die beiden Suffixe di und mi$ in einem Text unterschiedliche Funktionen, aber dieselbe temporale und aspektuelle Bedeutung (TT uberlappend TSit vor TU und TT  uberlappend  TU  nach  TSit)  haben.  Dabei  wird  die  TT  durch  die  mi$-Vergangenheit betont.

Anahtar Kelimeler

Arbeit, Methode

Kaynakça

• Aksu-Koç, Ayhan: The acqusition of aspect and modality. The case of past reference in Turkish. Great Britain, 1988.
• Ediskun, Haydar, Türk Dilbilgisi, İstanbul, 1996.
• Ergin, Muharrem, Türk Dilbilgisi, İstanbul, 1981.
• Gencan, Tahir Nejat, Dilbilgisi, İstanbul, 1983.
• Johanson, Lars, Aspekt im Türkischen, Uppsala, 1971.