ÇAĞDAŞ TÜRKÇEDE İKİNCİL SESLETİM SORUNLARI

Yıl 2005, Cilt: 53 Sayı: 2005/1, 56 - 68, 01.01.2008

Mehmet Demirezen

Öz

Çağdaş,
ölçünlü (standart) Türkçede ikincil
sesletim (secondary articulation) konusunda büyük bir karmaşa yaşandığı
hâlde, bu konu yeterince incelenmemiştir. Birincil
sesletimler (primary articulations) üzerine de birçok sorun çözüm
beklemektedir. Türklerin 7. yüzyıldan başlıyarak islâmiyeti benimsemesi, Arapça ve Farsça
sözcüklerin Türkçeye doluşması ile, Türkçe’nin sesçil (phonetic) bir dil olma
özelliği gittikçe zarara uğramıştır. Daha sonraları Fransızca, Yunanca,
İtalyanca, Almanca ve İngilizce sözcüklerin akını ile bir ara yabancı
sözcüklerin sayısı yerli sözcüklerin sayısını geçmiş, yabancı sözcüklerin yerli
sözcüklerle ve yabancı sözcüklerin yabancı sözcüklerle birleşime girmesiyle,
Türkçe’nin sessel yapısı ikincil
sesletimler açısından daha da karmaşık duruma girmiştir. Bu makalede
çağdaş, ölçünlü Türkçe’nin alıntılanmış sözcükler nedeniyle içinde bulunduğu ikincil sesletimler karmaşası ele
alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

birincil sesletim, ikincil sesletim, sesçil çeviriyazı, sesletim alıntılama, sesbirim yerleştirme

ÇAĞDAŞ TÜRKÇEDE İKİNCİL SESLETİM SORUNLARI

Öz

Even though there has been a great complication in the field of secondary articu- lations in modern standard Turkish, this issue has not been properly handled up to now. Many of such problems wait for solutions in this regard. With the begining of the 7 century A.D. Turks had chosen the Islam as their religion, because of this many Arabic and Persian vocabulary stock influxed into Turkish, harming its features on beaing a phonetically-based language. By the further influx of the borrowed words in the subsequent years from French, Greek, Italian, German, and English into Turkish, the borrowed words have outnumbered the native Turkish words. Through the amal- gamation of native Turkish words with the borrowed words, its phonetic structure has become much more complicated in terms of secondary articulations. In this article, the phonetic complications, created by the influx of the borrowed word  oderstandard Turkish, will be handled in relation to secondary articulations.

Anahtar Kelimeler

primary articulation, secondary articulation, phonetic transcription, pronunciation borrowing, phonemic opposition

Kaynakça

• Aksan, Doğan (1980), Her Yönüyle Dil: Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara: TDK Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Banguoğlu, Tahsin (1974), Türkçenin Grameri, İstanbul: Baha Matbaası.
• Cambridge Dictionary of American English ( 2000), Cambridge University Press.
• Clark, J ve Yallop, C (1995), An Introduction to Phonetics and Phonology, Oxford: Blackwell.
• Demirezen, M (1986), Phonemics and Phonology : Theory Through Analysis, Ankara: Bizim Büro Yayınları..
• ----------------- (1987) Articulatory Phonetics and the Principles of Sound Production. Ankara: Yargı Publications, Feryal Press.
• --------------------( 1992), " Sesbirim Çözümlemesinde Temel Ölçütler ". VI. Dilbilim Sempozyumu, 1992 Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Ediskun, Haydar (1985), Türk Dilbilgisi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ergin, Muharrem (1986), Üniversiteler İçin Türk Dili, İstanbul: Boğaziçi Yayınları..
• Hyman, L. M (1975), Phonology: Theory and Analysis, New York: Holt, Rinehart and Winston.
• Kurum Yayını (2004): İlköğretim Okulları İçin İmlâ Kılavuzu, Ankara: TDK Yayını
• İz, Fahir (1967), A Turkish-English Dictionary, Oxford: At the Clarendon Press.
• Katamba, F (1989), An Introduction to Phonology, London: Longman.
• Lewis, G. F(1967), Turkish Grammar. Oxford: At the Clarendon Press.
• Kurum Yayını: TDK ( 1992), Türkçe Sözlük, Ankara: TDK Yayını.
• Mıhçıoğlu, Cemal (1996), Sözcüklerin Öyküsü: A – Z, Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Özön, Mustafa N (1961), Türkçe -Yabancı Kelimeler Sözlüğü, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Redhouse Yeni Türkçe-İngilizce Sözlük (1968), İstanbul: Redhouse Yayınevi.
• Redhouse Türkçe-İngilizce Sözlük (1968), İstanbul: Redhouse Yayınevi.
• Roach, Peter (2000), English Phonetics and Phonology: A Practical Course, Cambridge: Cambridge University Press
• Sloat, C., Taylor, S. H. ve Hoard, J. E (1978), Introduction to Phonology, Englewood Cliffs, N. J. : Prentice - Hall, Inc.
• Kurum Yayını: TDK ( 1992), Türkçe Sözlük, Ankara: TDK Yayını.
• Underhill, Adrian (1994), Sound Foundations: Living Phonology, Oxford: Macmillan.
• Underhill, Robert. 1987. Turkish Grammar, Cambridge: The MIT Press.
• Zülfikar, Hamza (2004), “Doğru Yazalım Doğru Konuşalım”, Türk Dil Kurumu Dergisi Sayı 631, Temmuz 2004, 16 - 22.