-van EKİNİN YAPISI

Yıl 2006, Cilt: 54 Sayı: 2006/2, 41 - 50, 01.01.2009

Erol Güngördü

Öz

Çağdaş Türk dili alanında, Oğuz grubundan olan Türkiye Türkçesi, Azerbaycan

Türkçesi ve Türkmen lehçesinde tespit edilen –van (~ -pan~ -baŋ) eki, Türk dilinin ekler

düzenine sayılı türemeler vermiştir. Nitekim, günümüz Türkiye Türkçesinde –gerek

ağızlarda gerekse yazı dilinde- kullanılmakta olan yayvan’la bu sözün Azerbaycan

Türkçesi ve Türkmence biçimleri olan yaypan ve yaybaŋ, taşıdıkları ekler bakımından

göze çarpan türemelerdir. Fiilden isim yapan –van (~ -pan~ -baŋ) eki, pekiştirmeli

fiiller türeten –pa-/-pe- eki ile fiilden isim türeten –ŋ ekinin birleşmesiyle oluşmuştur.

Anahtar Kelimeler

fiilden isim türeten -van eki, fiilden fiil türeten -pa-/-pe- eki, fiilden isim türeten -ŋ eki, yayvan, yaypan, yaybaŋ

-van EKİNİN YAPISI

Öz

In modern Turkish language field,the suffix -van(~baŋ) in Turkey Turkish,

Azerbaijan Turkish and Turkmen dialect which belong to Oghuz group, has provided

limited derivations for the system of Turkish language’s affixes. As a matter of fact,

yayvan which is used in today’s Turkey Turkish –in both local dialects and in written

languages- and yaypan and yaybaŋ which yayvan’s Azerbaijan Turkish and Turkmen

forms are prominent derivations from the point of affixes. Deverbal nominal suffix

–van (~ -pan~ -baŋ) has been formed with the combination of -pa-/-pe- suffix which

derives intensive verbs and deverbal nominal suffix –ŋ.

Anahtar Kelimeler

deverbal nominal suffix –van, deverbal verbal suffix –pa-/-pe-, deverbal nominal suffix –ŋ, yayvan, yaypan, yaybaŋ

Kaynakça

• Necip, Emir Necipoviç (1995), Yeni Uygur Türkçesi Sözlügü, (çev. İklil Kurban), Ankara:TDK yayınları.
• Nemeth, Gyula (1990), Kumuk ve Balkar Lehçeleri Sözlüğü, (çev. Kemâl Aytaç), Ankara:TDK yayınları.
• Ryumina-Sırkaşeva, L. T. ve N. A. Kuçigaşeva (2000), Teleüt Ağzı Sözlüğü, (çev. Şükrü
• Halûk Akalın ve Caştegin Turgunbayev), Ankara: TDK yayınları.
• Tannagaşeva, N. N. Kurpeşko ve Şükrü Halûk Akalın (1995), Şor Sözlüğü, Adana: ÇukurovaÜniversitesi Basımevi.
• Tavkul, Ufuk (2000), Karaçay-Malkar Türkçesi Sözlüğü, Ankara: TDK yayınları.
• Tarama Sözlüğü I-VIII (1963-1972), Ankara: TDK yayınları.
• TDK Söz Derleme Dergisi III (1947), İstanbul:TDK yayınları.